Vikipedi

Konakyazı, Şarkışla

Konakyazı, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Konakyazı
Köy
Harita
Sivas'ın Türkiye'deki konumu
Sivas'ın Türkiye'deki konumu
Sivas üzerinde Konakyazı
Konakyazı
Konakyazı
Konakyazı'nın Sivas'taki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlSivas
İlçeŞarkışla
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
Rakım1596 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam140
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0346
İl plaka kodu58
Posta kodu58402

Tarihçe değiştir

Köyün eski adı 1946 yılı kayıtlarında Kanak olarak geçmektedir.[3] Daha önceleri Altınyayla ilçesine bağlıyken 16 Mart 1992 tarihindeki İçişleri Bakanlığı kararıyla Şarkışla ilçesine bağlandı.[4] "Kanag" sözcüğü Karapapak dilinde "dost" demektir, köyün adının da buradan geldiği söylenmektedir.

Coğrafya değiştir

Köy, Sivas il merkezine 113 km, Şarkışla ilçe merkezine 23 km uzaklıktadır.[5]

Hava Radar İstasyonu değiştir

 
Hava Radar - 2011 yılında kapatılmıştır.

1956 yılında kurulan ve halk arasında daha sonra "Radar" olarak anılmaya başlayan bölgede aslında Şarkışla'ya bağlı olarak çalışan hava radar istasyonu 2011 yılına kadar görev yapmıştır. Şarkışla'ya bağlı Konakyazı ve Sivas merkez ilçeye bağlı Gazibey köyleri arasında yer alan tesisler, Altınyayla ilçesine bağlı Kale köyüne de oldukça yakın bir konumda yer almıştır.

Arap Dede Türbesi değiştir

 
Arap Dede Mezarı - Daha sonradan üzerine kulübe inşa edilerek türbe haline getirilmiştir.

Radar alanı içerisindeki türbenin yıkılmak istendiğinde Yedi Kardeşler adı verilen kutlu kişilerin gelerek birkaç gece üst üste çadırları taşladığı söylentileri yayılmıştır.[6] Sonraki yıllarda ise radarın yeşile boyalı olan yerlerinin kırmızıya boyatıldığında cihazların çalışmaz olduğu, ancak mühendislerin radarda herhangi bir arıza olmadığını söylemeleri üzerine bir askerin teklifi ile radarın yeşile boyatılması sonucu çalışmaya başladıkları halk arasında anlatılan bir efsane haline gelmiştir.[7][not 1] Kaldırılmış olan hava radar arazisi içerisindeki türbe durmaktadır.

Kız-Oğlan Efsanesi değiştir

Konakyazı (eski adıyla Kanak) köyü yakınlarında bir mezar vardır. Buraya dair anlatılan ve Emin Kuzucular tarafından derlenmiş olan[8] öykü özetle şu şekildedir.[not 2]

Gurbani Dayı denilen fakir bir adamın Sevlü adında güzel bir kızı vardır. Tonus (Altınyayla) ilçesinin zengin beylerinden birinin oğlu olan Ulfani bir iş için köye gelince tesadüfen kızı görmüş ve ona aşık olmuş. Ana babası fakir bir kızı almak istemeyip karşı çıkmışlar. Ama oğlan inat edince mecbur kalmışlar. Söz kesmişler, nişan bahara, düğün güze demişler. Kızını oğlana vermek isteyenler ağanın aklını çelmişler, oğluna bu kız yaramaz demişler, daha da ileri gidip iftiralar atmaya başlamışlar. Abdır adında bir kadın da bunların başını çekiyor kızın ardından Tonus’da türlü çeşitli hikâyeler uyduruyormuş. Ancak oğlan hiçbirine inanmamış Dünük Kaya denilen yere çıkmış orada bir inde yaşamaya başlamış. Kış gelince hastalanmış, sözlüsünün köyüne inmiş onların evine varmış ki kızın kendinden daha hasta olduğunu görmüş. Onlarda bir süre misafir olup biraz iyileşmiş, kız da kendini toparlamış ama laf söz çıkmış hem köyde hem Tonus’da. En sonunda kızla beraber kaçmışlar bir zemheri gecesinde. Bunu duyan köylüler “Berihay” etmişler. Eline değnek alan çıkmış dışarı köyün kızı zorla kaçırıldı sanıp. Ama ne yaptılarsa bulamamışlar ikisini de. Kış günü mecburen dönmüşler evlerine. Sevlü ve Ulfani ise ne yana gittiklerini bilmeden tipide yürümüşler, bir kurt görüp önü takip etmişler, bir dağın beline kadar çıkmışlar. Bahar gelip karlar eriyince sığır yayan çobanlar bir kar kürtüğünün içinde birbirine sarılarak donmuş iki ceset bulmuşlar. Jandarma gelmiş, Şarkışla’dan çağrılan mustantih (sorgucu) cesetleri incelerken ikisi de ayağa kalkmış yürüyüp gitmişler. Göğüslerinin üzerinde açan kar çiçekleri yerlere dökülmüş. Sonra tekrar yere düşmüşler. Mustantih ne yaptıysa ikisini birbirinden ayırmayı başaramamış. Bakmışlar ki olacak gibi değil ikisini birlikte aynı mezara gömmüşler. Başuçlarına da bir ahlat ağacı dikmişler. Çevredeki diğer ahlatlar baharda al, mor çiçekler açarken yalnız bu ağaç beyaz çiçekler açarmış, çevredeki gelincik çiçekleri de kırmızı değil beyazdır. Mezara geceleri nur indiğini gördüğünü söyleyenler de vardır.[9]

Kanak Çayı değiştir

 
Kanak Deresi (Konakyazı köyü yakınları)

Şarkışla ilçe merkezine ulaşarak içinden geçen Kanak çayı, köyün aşağısından akmaktadır. Konakyazı köyünün eski adı olan Kanak aynı zamanda bu derenin de adıdır.

Nüfus değiştir

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 140[2]
2020 136[2]
2019 138[2]
2018 138[2]
2017 131[2]
2016 157[2]
2015 163[2]
2014 166[2]
2013 196[2]
2012 201[2]
2011 197[2]
2010 199[2]
2009 214[2]
2008 241[2]
2007 238[2]
2000 300[5]
1990 346[10]
1985 355[11]
1965 587[12]

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Konakyazi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Sivas Şarkışla Konakyazı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  3. ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 28 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  4. ^ "Sınır Tespit Kararları" (PDF). Resmî Gazete. 28 Mart 1992. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
  5. ^ a b "Konakyazı Köyü". YerelNet.org.tr. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  6. ^ Sivas Efsaneleri, Kutlu Özen, 2001, Dilek Matbaası
  7. ^ Şarkışla Yöresinde Ziyaret Yerleri İle İlgili İnanç ve Uygulamalar, Yrd. Doç. Ahmet GÖKBEL, Cumhuriyet Üniversitesi - (Sayfa 4)
  8. ^ Sivas Folkloru Dergisi Kapsamında Yerel Türk Halkbilimi Dergiciliği Ve Araştırmacılığı Geleneği [1] 29 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Gamze KÖSE, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Halkbilimi Anabilim Dalı, Ankara, 2018, Sayfa: 126 ve 231
  9. ^ “Bir Şarkışla Efsanesi - Kız Oğlan Masalı”, Emin Kuzucular, Sivas Folkloru, Mart 1978, Sayı: 24, Sayfa: 10-11.
  10. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  11. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  12. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Notlar değiştir

  1. ^ Hava Radar Mevkisi'nde 1970'li yılların başında görev yapmış bir astsubay olan Tacettin Yıldırım bir anısında türbenin bakımının askeri birliğe ait olduğunu ifade etmiştir. (Arap Dede, Yayın Tarihi: 19 Ocak 2010)
  2. ^ Cemel köyünde anlatılan aynı isimli Kız-Oğlan Öyküsü içerisinde ise aşık gençlerin isimleri farklıdır ve ayrıca en son kısım ise donarak ölme değil taş kesilme şeklindedir.

Dış bağlantılar değiştir


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Konakyazı,_Şarkışla&oldid=30790224" sayfasından alınmıştır