Kimya felsefesi
Kimya felsefesi, kimya biliminin temelindeki varsayımları ve metodolojiyi inceler. Kimya felsefesi, filozoflar, kimyagerler ve filozof kimyacılar tarafından araştırılmıştır. Tarihin büyük bölümünde bilim felsefesi büyük oranda fizik felsefesinden oluşmaktaydı fakat kimya kaynaklı felsefi sorular 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren artan düzeyde ilgi görmüştür.[1][2]
Kimyanın temelleri değiştir
Kimya ve kimyanın neyi irdelediği tanımlanmaya çalışıldığı takdirde başlıca felsefi sorular ortaya çıkmaktadır. Atomlar ve moleküller genellikle kimya teorisinin temel birimleri olarak kabul edilir[3] ancak moleküllerin yapısı ve kimyasal bağlara dair geleneksel açıklamalar, metaller, metal kompleksleri[4] ve aromatiklik gibi birçok madde özelliğini hesaba katmaz.[5]
Bazı kimyagerler ve kimya filozofları, mikro yapılardan ziyade maddeleri kimyanın temel çalışma birimleri olarak ele almayı tercih ederler. Maddeleri sınıflandırmanın bu iki yöntemi arasında her zaman bire bir benzeşme yoktur.[3] Örneğin çoğu kayaç doğada sabit oranlarda veya uzamsal ilişkilerle oluşmamış birçok iyondan meydana gelen mineral kompleksleri halinde bulunur.[4]
Kimya felsefesiyle alakalı bir başka felsefi problem de, kimyanın maddelerin mi yoksa reaksiyonların mı araştırması olduğu sorusudur.[3] Atomlar, katı halde bile sürekli olarak hareket halindedir ve uygun koşullarda birçok kimyasal kendiliğinden reaksiyona girerek yeni ürünler oluşturur. Sıcaklık, basınç, diğer moleküllere olan yakınlık ve manyetik alanın gibi çeşitli çevresel değişkenler, maddenin özellikleri üzerinde etki sahibidir.[3][4][5] Schummer'in bu konu hakkındaki yorumu şöyledir: "Madde filozofları bir kimyasal reaksiyonu belli maddelerin değişimiyle tanımlarken, süreç filozofları maddeyi karakteristik kimyasal reaksiyonlarıyla tanımlar."[3]
Kimya filozofları değiştir
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, "kimya felsefesi" terimini kullanan ilk filozoflardan biridir.[6]
Özellikle 2000 yılında Kimya Felsefesi'ni yazan Hollandalı filozof Jaap van Brakel ve "Foundations of Chemistry" dergisinin editörü, 2004 tarihli "Normatif ve Tanımlayıcı Bilim Felsefesi ve Kimyanın Rolü" vb. makalelerin yazarı Malta doğumlu filozof kimyager Eric Scerri gibi birkaç filozof ve bilim insanı, son yıllarda kimya felsefesine odaklandı. Scerri, özellikle periyodik tablonun felsefi temellerinin yanında fizik ve kimyanın periyodik tabloyla ilgili olarak birbirleriyle nasıl kesiştiğiyle ilgilenir. Scerri bu durumun sadece bilimin değil, felsefenin de bir konusu olduğunu iddia etmektedir.[7]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ Weisberg, M. (2001). Why not a philosophy of chemistry? 25 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. American Scientist. Retrieved April 10, 2009.
- ^ Scerri, E.R., & McIntyre, L. (1997). The case for the philosophy of chemistry. 25 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Synthese, 111: 213–232. Retrieved April 10, 2009 from http://philsci-archive.pitt.edu/archive/00000254/ 25 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c d e Schummer, Joachim. (2006). Philosophy of science. In Encyclopedia of philosophy, second edition. New York, NY: Macmillan.
- ^ a b c Ebbing, D., & Gammon, S. (2005). General chemistry. Boston, MA: Houghton Mifflin.
- ^ a b Pavia, D., Lampman, G., & Kriz, G. (2004). Organic chemistry, volume 1. Mason, OH: Cenage Learning.
- ^ Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, Ideen zu einer Philosophie der Natur als Einleitung in das Studium dieser Wissenschaft (1797): Second Book, ch. 7: "Philosophie der Chemie überhaupt".
- ^ Collected Papers on Philosophy of Chemistry. Londra: Imperial College Press. 2008. ISBN 978-1-84816-137-5.
Konuyla ilgili yayınlar değiştir
İncelemeler değiştir
- Stanford Felsefe Ansiklopedisi'ndeki Kimya Felsefesi 7 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. makalesi
Dergiler değiştir
- Foundations of Chemistry[ölü/kırık bağlantı], Springer tarafından yayınlanan, kimya eğitiminin yanı sıra kimya tarihi ve felsefesi hakkında yayınlar içeren uluslararası hakemli bir dergidir.
- Hyle: International Journal for Philosophy of Chemistry 23 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Almanya'daki Karlsruhe Üniversitesi ile ilişkili İngilizce hakemli bir dergidir.
Kitaplar değiştir
- Philosophy of Chemistry 11 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., J. van Brakel, Leuven University Press, 2000. 90-5867-063-5ISBN 90-5867-063-5
- Philosophy of Chemistry: Synthesis of a New Discipline, Davis Baird, Eric Scerri, Lee McIntyre (eds.), Dordrecht: Springer, 2006. 1-4020-3256-0ISBN 1-4020-3256-0
- The Periodic Table: Its Story and Its Significance, E.R. Scerri, Oxford University Press, New York, 2006. 0-19-530573-6ISBN 0-19-530573-6
- Collected Papers on Philosophy of Chemistry, E.R. Scerri, Imperial College Press, London, 2008. 978-1848161375ISBN 978-1848161375
- Of Minds and Molecules: New Philosophical Perspectives on Chemistry, Nalini Bhushan and Stuart Rosenfeld (eds.), Oxford University Press, 2000, Reviewed by Michael Weisberg
- Philosophy of Chemistry : Growth of a New Discipline, Eric Scerri, Lee McIntyre (eds.), Heidelberg: Springer, 2015. 978-94-017-9363-6ISBN 978-94-017-9363-6
Dış bağlantılar değiştir
- Reduction and Emergence in Chemistry 18 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İnternet Felsefe Ansiklopedisi
- International Society for the Philosophy of Chemistry 21 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- International Society for the Philosophy of Chemistry Summer symposium 2011 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- International Society for the Philosophy of Chemistry Summer symposium 2016 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Website for Eric Scerri, author and founder-editor of Foundations of Chemistry 14 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.