Vikipedi

Kerkük

Irak'ta bir şehir

Kerkük, Irak'taki Kerkük ilinin başkenti olan şehirdir. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin anayasal ve hukuki başkentidir.[2][3] Ülkenin başkenti Bağdat'ın 236 km kuzeyinde, Erbil'in 83 km güneyinde, Musul'un 149 km güneydoğusunda, Süleymaniye'nin 97 km batısında, Tikrit'in 116 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Günümüzde şehrin büyük çoğunluğu Türkmenler, Araplar ve Kürtler den oluşmaktadır.[4][5]

Kerkük
كركوك
Kerkük Kalesi
Irak üzerinde Kerkük
Kerkük
Kerkük
Kerkük'ün Irak'taki konumu
ÜlkeIrak Irak
İlKerkük İli
Rakım346 m
Nüfus
 (2009 tahmini [1])
 • Toplam850,787
Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS)
 • Yaz (YSU)UTC+03.00 (DAS)
Baba Gürgür'de petrol kuyuları

Tarih değiştir

 
2014 yılında, peşmerge güçlerinin bölgenin kontrolünü ele geçirdiği ve kuzeyden yoğun Kürt nüfus göçünün yaşandığı sırada, Kerkük ve çevresinde etnik grupların dağılımını gösteren harita.

Eski Asur başkenti Arrapha bölgesinde yer alan Kerkük, 5000 yıllık harabeleri üzerinde, Khasa nehri yanında yer alır. Arrapha, MÖ 10 ve 11. yüzyıllarda Asurlular döneminde çok büyük bir öneme kavuşmuştur. Stratejik ve coğrafik önemi nedeniyle şehir, üç imparatorluk için adeta bir savaş meydanıydı; Asur imparatorluğu, Babil ve Med imparatorlukları, ki hepsi şehri belirli zamanlarda yönetmişlerdir.

Kerkük çok geniş bir şekilde yayılmış ve karışmış bir nüfusa sahiptir. Osmanlı döneminde şehir merkezi çoğunluğunu Türkler oluşturuyordu, Kürtler de taşranın çoğunluğunu oluşturuyordu.[6] Şehir özellikle 20. yüzyılda daha dramatik değişimler deneyimlemiştir. Kürtler, Türkmenler ve Araplar bu bölgeye dair sahiplik iddialarında bulunmakta ve iddialarını destekleyecek tarihi bilgi ve verilere sahip olmaktadırlar.

Tarihi olarak, şehir her zaman Kürtler ve Türkmenler tarafından kültürel bir başkent olarak atfedildi. 2010'da Irak Kültür Bakanlığı tarafından Irak kültürünün başkenti olarak isimlendirildi.

Şehirde günümüzde etnik kökeni Kürt, Türkmen, Arap ve belirli ölçüde Süryani olan insanlar yaşamaktadır.

12 Haziran 2014'te IŞİD'in Kuzey Irak Taarruzu sonrası Irak ordusunun çekilmesi üzerine Kerkük, Kürdistan Bölgesel Yönetiminin kontrolüne geçmiştir.[7][8] 16 Ekim 2017'de Irak kontrolü geri kazandı.[9]

Nüfus değiştir

 
Kâmûsü'l-A'lâm'da Kerkük

Şemseddin Sâmi, 19. yüzyılın sonlarında yazdığı Kâmûsü'l-A'lâm'da Kerkük şehrinden bahsetmiştir. Kerkük, Kürdistan'daki Musul vilayetinin güneydoğusunda, 30.000 nüfuslu yer alıyor' diyor. sonra “Kerkük halkının dörtte üçünü Kürtler, geri kalanı Türkler, Araplar, 760 Yahudi ve 460 Keldani” diyor.[10]

Kerkük Valiliği için Nüfus Sayımı Sonuçları[11]
Etnik grup 1957 Oran 1977 Oran 1997 Oran
Araplar 109,620 28.2% 218,755 45% 544,596 72%
Kürtler 187,593 48.2% 184,875 38% 155,861 21%
Türkmenler 83,371 21.4% 80,347 17% 50,099 7%
Asurlular 1,605 0.4%
Yahudiler 123 0.03%
Diğer 6,545 1.77% 0 0% 2,189 0.3%
Toplam 388,829 100% 483,977 100% 752,745 100%

Ana yerler değiştir

Arkeolojik Jarmo Kalesi ve Yorgantepe alanları da modern şehrin dışında bulunmaktadır.

Kerkük'un mimarisi I. Dünya Savaşı'nda ve Irak Savaşı'nda ağır hasarlar görmüştür. 2007 raporlarına göre, 18 adet kutsal sayılan yer harap edilmiştir. Bunların 10'u Kerkük ve güneydedir."[12]

iklim değiştir

  Kerkük iklimi  
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 13,8 15,7 20,1 26,3 33,7 39,8 43,2 42,8 38,7 31,4 22,6 15,8 28,66
Ortalama sıcaklık (°C) 4,5 5,7 9,0 13,8 19,6 24,5 27,5 27,1 23,2 18,1 11,2 6,3 15,87
Ortalama yağış (mm) 68,3 66,7 57,3 44,1 13,4 0,1 0,2 0 0,7 12,4 39,1 59 361,3


Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "World Gazetteer". World Gazetteer. 26 Ocak 2009. Erişim tarihi: 26 Ocak 2009. [ölü/kırık bağlantı] (EN)
  2. ^ "UNPO: Kurdistan: Constitution of the Iraqi Kurdistan Region". www.unpo.org. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2022. 
  3. ^ "Irak Kürdistan Bölgesi Anayasası". 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2022. 
  4. ^ "Kirkuk". Cities in transition. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2016. 
  5. ^ "Kerkük-Musul Sorunu" (PDF). Kardaşlık Dergisi. Kerkük Vakfı. 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020. 
  6. ^ Bruinessen, Martin van, and Walter Posch. 2005. Looking into Iraq 17 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  9. ^ "Kerkük yarım günde düştü". Diken. 16 Ekim 2017. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021. 
  10. ^ Kâmûs-ül Â'lâm. 
  11. ^ Part I. Kirkuk and its environs. — Chapter 2. Kirkuk in the Twentieth Century, page 43 21 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. // Crisis in Kirkuk: The Ethnopolitics of Conflict and Compromise. Authors: Liam Anderson, Gareth Stansfield. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2011, 312 pages. ISBN 9780812206043
  12. ^ Jenkins, Simon (7 Haziran 2007). "In Iraq's four-year looting frenzy, the allies have become the vandals". The Guardian. Londra. 20 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kerkük&oldid=30565836" sayfasından alınmıştır