Karolenj İmparatorluğu

Karolenj İmparatorluğu, 8. ve 9. yüzyıllarda Frank kökenli Karolenj Hanedanı üyesi krallar tarafından yönetilmiş ve başkenti Metz olan^[1] bir imparatorluktur. Hanedanın en tanınmış üyesi olan Şarlman döneminde Karolenj İmparatorluğunun sınırları günümüzdeki Fransa, Almanya, Kuzey İtalya, Hollanda, Belçika ve İsviçre dahil Batı ve Orta Avrupa'nın büyük bir bölümünü kapsamaktaydı. Karolenj İmparatorluğu daha sonra kurulacak olan Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun başlangıcı sayılabilir. Karolenj döneminin simgesi Aachen Kilisesi'dir.^[2]

Karolenj hanedanının kurulması

Kuzey Galya kökenli saray nazırları Charles Martel (714-741) ve ardından oğlu Kısa Pepin Karolenj hanedanının ilk kralları olarak sayılırlar. O sırada Franklar Merovenj Hanedanından gelen krallar tarafından yönetilmekteydiler. Bu iki Karolenj hanedanı soyluları bölge prenslikleriyle mücadelelerinde başarılı oldularsa da, Merovenj krallarını yok etmeyi bir türlü başaramadılar. Ancak Papa Pepin'in kral olmasının daha akla uygun olduğunu açıkladı. Pepin 751'de Papa tarafından kutsandı. Karolenj hanedanı böylece kuruldu. 756'da Pepin Lombardların elindeki İtalya'ya bir sefer düzenleyerek Papa'ya Orta İtalya kentlerini kazandırmak istedi; böylece Papalık Devleti'nin temeli atıldı. Daha sonra Pepin, Aquitania'yı geri aldı.^[3]

Şarlman

Pepin'in oğlu Charlemagne bu yayılma politikasını sürdürdü ve 774 yılında Pavia'nın alınmasından sonra Lombardların kralı oldu. Saksonya'yı Elbe'ye kadar fethetti (772-805). 788 yılında Bavyera'yı ele geçirdi ve İspanyol Hristiyanlarının çağrısıyla Endülüslü Müslümanlarla çarpıştı. Roncesvalles yenilgisine rağmen Barselona da dahil Doğu Pirenelerin güney bölgelerine kadar egemenliğini genişletti; böylelikle Endülüslü Müslümanlar, Ebro Irmağı'na kadar geriletildi. Bu başarılar Şarlman'ı Batı Avrupa'nın en büyük hükümdarı yaptı. 25 Aralık 800 tarihinde Vatikan'daki San Pietro Bazilikası'nda Papa'nın elinden imparatorluğu tacını giyen Şarlman bunu Konstantinopolis'in de tanımasını sağladı.^[3]^[4]

Karolenj Rönesansı

Karolenj iktidarıyla birlikte Franklar büyük bir toparlanma içine girdiler. Özellikle de Şarlman döneminde bu toparlanma dönemi gözle görünür hale geldi. Tarihçiler yaşanan bu toparlanma sürecine Karolenj Rönesansı olarak adlandırmaktadırlar.^[5] Şarlman kurduğu iyi teşkilatlamış manastırlarda^[6] öncelikle kitap yazımına destek verdi. Kitaplar yalnızca sanat eseri olarak değil eğitim amaçlı olarak da kopyalandı.^[7] Bu amaç doğrultusunda ilk kez büyük küçük harf uygulaması başladı ve noktalama işaretlerine önem verildi. Latince kelimeler yerine Frankça kelimeler kullanılmaya başlandı.^[8] Frank İmparatorluğunun genişlemesi sanat alanlarının gelişmesine ön ayak oldu. Şarlman'ın desteği sayesinde Avrupa'nın birçok bölgesinden rahipler ve öğretmenler getirtildi ve Frank İmparatorluğu bilimsel ve sanatsal gelişmeleri yakından takip etti.^[9]^[10]

İmparatorluğun bölünmesi

813'te Şarlman'ın oğlu I. Ludwig Aachen'da taç giydi. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun genişlemesi 825'e dek sürdü. I. Ludwig imparatorluk unvanını büyük oğlu Lothar'a vermeye hazırlanmakta ve kral naipliklerini de diğer oğullarına vermeyi düşünüyordu. Ne var ki bu düşünce 823'te (ileride II. Karl adıyla anılacak) dördüncü oğlunun doğumuyla suya düştü. Diğer kardeşler, Karl ile babalarına karşı birleştiler ve aralarında birçok savaş oldu. 840'ta I. Ludwig istediği çözümü oğullarına kabul ettiremeden öldü.^[11]

I. Ludwig'in dört oğlu 843 yılında Verdun Antlaşması'nı yaparak imparatorluk topraklarını üç krallığa böldüler. İmparator sıfatını önce I. Lothar (840-855), sonra II. Ludwig aldı. Ülke toprakları İtalya'yla sınırlı kalırken diğer tüm bölgelerde Viking akınları baş gösterdi. Vikingleri Müslümanlar izledi. Bir diğer sorun da krallık görevlilerinin bağımsızlıklarını ilan etmeleri idi. Bu koşullarda Papalar, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu tacını önce II. Karl'a [875-877), sonra da III. Karl'a (881-887) verdilerse de, imparatorluğun gücü sıfıra inmişti. Sonunda imparatorluk unvanı hiç verilmez oldu. 888, genel bir parçalanma yılıydı ve feodal toplum diye adlandırılan toplum yapısı bu aşamada gelişti; bu, iktidar gücünün derebeylerinin eline geçmesiydi.^[12]

İmparatorlukta gerileme dönemi başlarken bir yandan da düşünce ve sanat alanında Şarlman'ın başlattığı Karolenj Rönesansı gelişmekteydi.

Karolenjler Hanedanı hükümdarları listesi

Pepiniler ve Karolenjler Saray Nazırları

Pepin Landenli (580–640)
I. Grimoald (643–662)
Pepin Herstallı (687–714)
Charles Martel (714–741)
Karloman (741–747)
Kısa Pepin (741–751)

Karolenjler Kralları

Kısa Pepin (751–768)
I. Karloman (768–771)
Şarlman (768–800)
Genç Karl (800–811)

Karolenjler İmparatorları

Şarlman (800–814)
I. Ludwig (Dindar) (813/814–840)
I. Lothar (840–855)
II. Ludwig İtalyalı (855–875)
II. Karl (Dazlak Karl) (875–877)
III. Karl (Şişman Karl) (881–888)
Arnulf Karintiyalı (896–899)
III. Ludwig (Ama Ludwig) (901–905)

Doğu Francia Krallığı Kralları

II. Ludwig Alman (843–876)
Karloman (876–880)
Ludwig III. der Jüngere (876–880/882)
III. Karl (III. der Dicke (876–887)
Arnulf Karintiyalı (887–899)
IV. Ludwig (Çocuk Ludwig) (899–911)

İtalya Kralları

Şarlman (774–814)
Pepin (781–810)
Bernhard (813–818)
I. Lothar (818–855)
II. Ludwig (844–875)
Karl II. der Kahle (875–877)
II. Karlmann (877–879)
III. Karl (Şişman Karl) (879–887)

Lotherinya Krallığı Kralları

I. Lothar (843–855)
II. Lothar (855–869)
Zwentibold (895-900)

Batı Francia Krallığı Kralları

II. Karl (Dazlak Kral) (843–877)
II. Louis (877–879)
III. Louis (879-882)
II. Karloman (879-884)
III. Karl (Şişman Karl) (884–888)
III. Charles Basit (898–922)
IV.Louis Dışülkelerden (936–954)
Lothar, Fransa Kralı (954–986)
V. Louis Tembel (986–987)

Akitanya Kralları

I. Louis (781–814)
I. Pepin (817–838)
II. Pepin (838–848)
Çocuk Karl (848–866)

Karolenj Sanatı

Kaynakça

^ McKitterick, Rosamond (2008). Charlemagne: the formation of a European identity (Cambridge University Press bas.). İngiltere: Cambridge University Press. s. 23. ISBN 978-0-521-88672-7.
^ Post-Roman towns, trade and settlement in Europe and Byzantium – Joachim Henning – Google Břger. Books.google.dk. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2014. The size of the Carolingian empire can be roughly estimated at 1,112,000 km²
^ ^a ^b Magill, Frank (1998). Dictionary of World Biography: The Middle Ages, Volume 2. Routledge. ss. 228, 243. ISBN 978-1579580414.
^ Davis, Jennifer (2015). Charlemagne's Practice of Empire. Cambridge University Press. ss. 25. ISBN 978-1316368596.
^ Bilal Furkan Onursal, “Karolenj Rönesansı“, Sanat Tarihi, 2016, s.5.
^ "Aachen, Chartes, Laon. Reims. Auxerre. Cluny Abbey" (PDF). 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ Azmi Özcan, İslam Ansiklopedisi, TDV, Ankara, 1996, cilt 13, s. 181.
^ Ocak= Wintarmanoth, Şubat= Hornung, Mart=Lentzinmanoth, Nisan=Ostarmanoth, Mayıs=Winnemanoth, Haziran=Brachmanoth ,Temmuz=Heuvimanoth, Ağustos=Aranmanoth, Eylül=Witumanoth, Ekim=Windumemanoth, Kasım=Herbistmanoth, Aralık=Heilagmanoth”. Ay isimlerinin dışında rüzgar isimleride Frankça olarak değiştirilmiştir. Özlem Genç, Charlemagne ve Karolenj Rönesansı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Ankara, 2012,
^ Clement the Irishman, Cruinmelus, Dungal of Bobbio, Donatus of Fiesole. Sedulius Scotus. St. Gall, Theodulf of Orleans. Thedeore of Tarsus gibi birçok rahip, keşiş, din adamları ve öğretmenler Avrupa’nın değişik bölgelerinden gelip manastırlarda eğitim vermişlerdir. Avrupa'da Karolenj Hanedanlığı ve Dönem Sanatı, [1]
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ Kramer, Rutger (2019). Rethinking Authority in the Carolingian Empire. Amsterdam: Amsterdam University Press. ss. pp. 31-4. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)
^ De Jong, Mayke (2009). The Penitential State: Authority and Atonement in the Age of Louis the Pious, 814-840. Cambridge: Cambridge University Press. ss. pp. 20-47. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)

Dış bağlantılar

"Historie-fr" websitesinde "Les Carolingiens" maddesi [2] 30 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
BNF (Fransa Millî Kütüphanesi), Karolenjler sanati sergisi [3] 11 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
Riché, Pierre (1983, Yeni bas.:1997), Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe, Paris: Hachette, «Pluriel » koleksiyonu, 490 say. ISBN 2-01-278851-3 (Fransızca)
Becher, Matthias (2009) Merowinger und Karolinger, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, ISBN 978-3-534-15209-4. (Almanca)
Borst, Arno (2004) Der Streit um den karolingischen Kalender Hannover: Hahn, ISBN 3-7752-5736-5. (Almanca)
McKitterick, Rosamond (1995) The Frankish kings and culture in the Early Middle Ages"", Aldershot: Variorum, ISBN 0-86078-458-4. (İngilizce)
Story, Joanna (2005) Charlemagne: Empire and Society, Manchester:Manchester University Press, ISBN 978-0-7190-7089-1 (İngilizce)

[1] McKitterick, Rosamond (2008). Charlemagne: the formation of a European identity (Cambridge University Press bas.). İngiltere: Cambridge University Press. s. 23. ISBN 978-0-521-88672-7.

[2] Post-Roman towns, trade and settlement in Europe and Byzantium – Joachim Henning – Google Břger. Books.google.dk. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2014. The size of the Carolingian empire can be roughly estimated at 1,112,000 km²

[:0-3] Magill, Frank (1998). Dictionary of World Biography: The Middle Ages, Volume 2. Routledge. ss. 228, 243. ISBN 978-1579580414.

[4] Davis, Jennifer (2015). Charlemagne's Practice of Empire. Cambridge University Press. ss. 25. ISBN 978-1316368596.

[5] Bilal Furkan Onursal, “Karolenj Rönesansı“, Sanat Tarihi, 2016, s.5.

[6] "Aachen, Chartes, Laon. Reims. Auxerre. Cluny Abbey" (PDF). 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[7] Azmi Özcan, İslam Ansiklopedisi, TDV, Ankara, 1996, cilt 13, s. 181.

[8] Ocak= Wintarmanoth, Şubat= Hornung, Mart=Lentzinmanoth, Nisan=Ostarmanoth, Mayıs=Winnemanoth, Haziran=Brachmanoth ,Temmuz=Heuvimanoth, Ağustos=Aranmanoth, Eylül=Witumanoth, Ekim=Windumemanoth, Kasım=Herbistmanoth, Aralık=Heilagmanoth”. Ay isimlerinin dışında rüzgar isimleride Frankça olarak değiştirilmiştir. Özlem Genç, Charlemagne ve Karolenj Rönesansı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Ankara, 2012,

[9] Clement the Irishman, Cruinmelus, Dungal of Bobbio, Donatus of Fiesole. Sedulius Scotus. St. Gall, Theodulf of Orleans. Thedeore of Tarsus gibi birçok rahip, keşiş, din adamları ve öğretmenler Avrupa’nın değişik bölgelerinden gelip manastırlarda eğitim vermişlerdir. Avrupa'da Karolenj Hanedanlığı ve Dönem Sanatı, [1]

[10] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[11] Kramer, Rutger (2019). Rethinking Authority in the Carolingian Empire. Amsterdam: Amsterdam University Press. ss. pp. 31-4. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)

[:4-12] De Jong, Mayke (2009). The Penitential State: Authority and Atonement in the Age of Louis the Pious, 814-840. Cambridge: Cambridge University Press. ss. pp. 20-47. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]