Kırk Şehitler Olayı
Sebaste'li Kırk Şehit ya da Kutsal Kırk, Legio XII Fulminata'ya (12. Yıldırım Lejyonu) ait 320 yılında şehit edilmiş bir grup askerdir. Süryaniler bu hadiseyi her sene 9 Mart'ta anarlar.
| Forty Martyrs of Sebaste | |
|---|---|
 Icon of The Forty Martyrs of Sebaste | |
| Ölüm | 320 Sebaste (şu an Sivas, Turkey) |
| Kutsayanlar | |
| Aziz ilanı | Pre-Kongregasyon |
| Yortu | 9 Mart 10 Mart (1970 öncesi Genel Roma Takvimi)[1] |
| Simge | Şehitlik tacı Şehitlik palmiyesi |
| Koruyucu aziz | Zulüm gören hristiyanlar |
Bu olay Hristiyanlığın Roma İmparatorluğunda yasaklandığı Licinius (Likinyus) döneminde, o zamanki adı Sebaste olan Sivas ilinde geçer.
Sebaste Valisi Agricola, Roma ordusundan 40 genç askerin, cezalandırılacaklarını bildikleri halde İsa'ya sadık biçimde Hristiyan olduğunu öğrenmiştir. Kırk asker Kralın Roma tanrılarına inanmayanların ölümle veya işkenceyle cezalandırılacaklarını bildiren fermanını uymadıkları için öldürülmüşlerdir.
Basileios'a göre, kırk asker hristiyan olduklarını açıkça itiraf ettiklerinde liderleri tarafından Sebaste yakınıdaki donmuş bir göle çıplak bir biçimde soğuk bir gecede donarak ölmeleri için gönderilmişlerdir. Gündoğumunda, tanıklık edenlerin katılaşmış bedenleri halen daha hayat emareleri göstermelerine rağmen yakılmış ve külleri nehire atılmıştır. Hristiyanlar bu değerli kalıntıları toplamış, bu kalıntılar pek çok şehire dağıtılmıştır, bu nedenle Kırk Şehidin anılması çok yaygındır ve adlarına pek çok kilise yapılmıştır.[2]
İsimleri
değiştir
Doğu Ortodoks Kilisesi meyâsyonu Kırk Şehidin isimleri şunlardır:
- Hesychius, Meliton, Heraclius, Smaragdus, Domnus, Eunoicus, Valens, Vivianus, Claudius, Priscus, Theodulus, Euthychius, John, Xanthias, Helianus, Sisinius, Cyrion, Angius, Aetius, Flavius, Acacius, Ecditius, Lysimachus, Alexander, Elias, Candidus, Theophilus, Dometian, Gaius, Gorgonius, Eutyches, Athanasius, Cyril, Sacerdon, Nicholas, Valerius, Philoctimon, Severian, Chudion, and Aglaius.[3]
Antonio Borrelli'ye göre şunlardır:
- Aetius, Eutychius, Cyrius, Theophilus, Sisinnius, Smaragdus, Candidus, Aggia, Gaius, Cudio, Heraclius, John, Philotemon, Gorgonius, Cirillus, Severianus, Theodulus, Nicallus, Flavius, Xantius, Valerius, Aesychius, Eunoicus, Domitian, Domninus, Helianus, Leontius (Theoctistus), Valens, Acacius, Alexander, Vicratius (Vibianus), Priscus, Sacerdos, Ecdicius, Athanasius, Lisimachus, Claudius, Ile, Melito and Eutychus (Aglaius).[4]
Kendilerine gösterilen Hürmet
değiştirErken dönem
değiştir
Kayseri'de Kapadokya'da kendileri adına yapılan bir kilise, Basileios'un vaazını verdiği kilisedir. Nissalı Gregor'un Kırk Şehit'e adanmışlığı bilinmektedir, incelemelerinde onları över, onlara adanmış vaazları da günümüze ulaşmıştır. Suriye’li Efrem'de Kırk Şehid'e kaside yazmıştır. Sozomenos, bir görgü tanığı, Kalıntıların, İmparatoriçe Pulcheria'nın vasıtasıyla Cesarius tarafından Aziz Thirsus'a yapılan bir mihrapta, Konstantinopolis'te bulunması ile ilgili ilginç bir tanıklık bırakmıştır.[5]
Doğuda
değiştirKırk Şehitlerin anısı Doğu'da yaygındır. Arnavutluk'un Saranda şehrinde bulunan Kırk Aziz Manastırı'nın Yunanca ismi şehre ismini vermiştir (Άγιοι Σαράντα, Hagioi Saranda). Manastır 6. yüzyılda inşa edilmiştir ve önemli bir hac yeri olduğu düşünülmektedir.[6] Ohri'deki Ayasofya Kilisesi (şu an Kuzey Makedonya'da) ve Kiev (Ukrayna) onların tasvirlerini içerir. Bu yapılar tahminen 11. ve 12. yüzyıllara tarihlenir. Bir takım ek şapeller de Kırklar'a adanmıştır ve kiliselerin tamamının onlara adandığı zamanlar da olmuştur. Örnek olarak Aynoroz'da bulunan Xeropotamou Manastırı ve 12. yüzyıla tarihlenen Bulgaristan'ın Veliko Tarnovo şehrinde bulunan Kutsal Kırk Şehit Kilisesi gösterilebilir. Anna Komnini, İstanbul'da bulunan bir Kırk Aziz Kilisesi'nden bahseder. 2013'te İştip'teki Kutsal Kırk Şehit Yortusu'nda Kuzey Makedonya'nın UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne girdi.[7]
Suriye'deki Ermeni Halep Katedrali ve Humus Yunan Ortodoks Katedrali Kırk Şehitlere adanmıştır.
Kırk Şehit yortusu 9 Mart'tadır. Jülyen takvimini takip eden Ortodoks kiliseleri, bu günü özellikle Büyük Perhiz dönemine denk gelmesi için seçmiştir. Kırk sayısının hem şehitlerin hem de oruç tutulan günlerin sayısı olmasıyla ilgili bir bağlantı kurulmuştur. Bu yortunun Büyük Perhiz dönemine denk gelmesinin bir diğer sebebi de Hristiyanların, şehitlerin sonuna kadar dayanmasını örnek alarak göksel ödüle (İsa'nın dirilişi olan Paskalya'da yer almak) ulaşabilmek için sonuna kadar dayanmaya çalışmalarıdır.
Bu günde çulluk şeklinde hamur işleri pişirmeyle ilgili dindar bir gelenek vardır, çünkü insanlar bu dönemde kuşların baharı haber verecek şekilde öttüğünü düşünürler.[8]
Sivaslı Kırk Şehit'ten bahseden bir duada Ortodoks Düğün litürjisine (taçlandırma olarak anılır) konulmuştur, amacı gelin ve damadın Mesih'e inançlı kalırlarsa, önceden bu azizlere yapıldığı gibi cennette onlar için ruhsal bir taç beklediğini hatırlatmaktır.
Ortodoks sanatında
değiştir
Bizans sanatçıları, insan çaresizliğini açıkça göstermelerini sağlayan konulara hayranlık duymuşlardır. Şehitler genelde donmuş ve ölmek üzerelerken, 'soğuktan titrerken, ısınmak için birbirlerine sarılırken veya ellerini yüzlerinde tutarken' resmedilmişlerdir.[9] Bu, Bode Müzesi'nde bulunan fildişi levhada görülebilir.
Bu konu, Ortodoks ikonograflar arasında popülerdir.
Batıda
değiştirSivaslı Kırk Şehit'e özel bir adanma, erken bir zamanda Batıya ulaşmıştır. Brescia piskoposu Gaudentius (410 veya 427'de ölmüştür), doğuya bir yolculuğunda şehitlerin küllerinden parçalar almış ve bunları kendi inşa ettiği bazilikanın sunağındaki diğer kutsal emanetlerin yanına koymuştur.
Beşinci yüzyılda inşa edilen Roma Forum'undaki Santa Maria Antiqua Kilisesi, antik bir yerleşkenin üzerine inşa edilen bir şapele sahiptir ve Kırk Şehit'e adanmıştır. Orada bulunan altıncı veya yedinci yüzyıla ait bir duvar resmi, onların şehitliğini resmeder. Şehitlerin isimleri bu freske yazılı halde bulunur.
Bu şehitlerin yaptıkları, Yunanca, Süryanice ve Latince olarak yazılmıştır.
Batıda Kırk Şehit Yortusu, 1969'a kadar 10 Mart'ta kutlanmıştır.[2] Bazı yüzyıllarda, Polonya ve Slovenya gibi yerlerde, 10 Mart Şehitler Günü olarak adlandırılmıştır ve bazı insanlar tarafından Erkekler Günü olarak kutlanmıştır.[10][11]
Kaynakça
değiştir- ^ "Forty Martyrs of Sebaste". Oxford Reference. 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2024.
- ^ a b Homilies xix in P.G., XXXI, 507 sqq.
- ^ (Slavonic) http://puhtitsa.ee/library/liturgical_texts/menaion/Daily_Menaion/07_March/mar09.pdf 4 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ (İtalyanca) Santi Quaranta Martiri di Sebaste 6 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Historia Ecclesiastica, IX, 2
- ^ 40 shenjtoret, zbulohen 6 vaska pagëzimi, befasohen arkeologët, Fatmira Nikolli 17 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Feast of the Holy Forty Martyrs in Štip". unesco.org. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2015.
- ^ "Martyr Acacius of the Holy 40 Martyrs of Sebaste". oca.org. 7 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2025.
- ^ "The Metropolitan Museum of Art". 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2025.
- ^ Slatinšek, Suzana (November 2011). "Mednarodni dan žena, mednarodni dan moških / Materinski dan, dan očetov". Prometnik. 15 (93).
- ^ Lasota-Krawczyk, Justyna (6 Mart 2024). "Dzień Mężczyzn: Już w piątek święto wszystkich panów" [Men's Day: A Celebration of All Men on Friday]. RMF24 (Lehçe). 15 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2025.
 | Hristiyanlık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |