Köprübaşı, Trabzon
Köprübaşı, Trabzon'un bir ilçesidir. Sürmene, Araklı, Çaykara, Of ve Dernekpazarı ilçeleri arasında kalmaktadır.
| Köprübaşı | |
|---|---|
 Trabzon’un Türkiye'deki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Trabzon |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Öznur Güler |
| • Belediye başkanı | Ali Aydın (AK Parti)[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 132 km² |
| Rakım | 200 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 6.401 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 61630 |
| İl alan kodu | 462 |
| İl plaka kodu | 61 |
1998 yılında Köprübaşı'nın Beşköy beldesinde bir sel felaketi olmuş ve 47 vatandaş hayatını kaybetmiştir. Adnan Kahveci, Recep Yazıcıoğlu ve Mustafa Sait Yazıcıoğlu bu ilçeye bağlı Beşköy beldesinin yetiştirdiği devlet adamlarıdır. Millî futbolcu Fatih Tekke bu ilçede doğmuştur.
Tarihçe
değiştirBugünkü Fidanlı, Gündoğan ve Akpınar mahalleleri ile Çifteköprü ve Güneşli köyü adı altında tek muhtarlık olarak 1929 yılına kadar devam etmiştir. 1929 yılında bugünkü Kahraman, Yağmurlu, Koyuncular, Konuklu, Dağardı, Büyük Doğanlı, Yılmazlar ve Arpalı köylerinin iştirakiyle Köprübaşı bucağı teşekkül ettirilmiştir. Bucak merkezi de Garbigöneşera olmuştur. Daha sonra Fidanlı, Akpınar ve Gündoğan Mahallelerinin birleştirilmesi ile 1965 yılında Köprübaşı Beldesi kurulmuştur. 5 Mayıs 1990 tarihinde 3644 sayılı kanunla Sürmene İlçesinden ayrılarak yeni bir ilçe olarak kurulmuş olup; 12 Ağustos 1991 tarihinde ilk Kaymakamı göreve başlamıştır.[2]
Coğrafya
değiştirKöprübaşı, kuzeyde ve batısında Sürmene ilçesi, güneyinde Bayburt ili, doğusunda Çaykara, Of ve Dernekpazarı ilçeleri vardır. İlçe merkezinde rakım 200 metre, yüzölçümü ise 132 km dir. Trabzon ilinin Bayburt iline bağlayan en yakın yola sahiptir.
Nüfus
değiştir| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[3] | 14.416 | 4.343 | 10.073 |
| 2000[4] | 10.827 | 4.998 | 5.829 |
| 2007[5] | 5.866 | 2.609 | 3.257 |
| 2008[6] | 5.899 | 2.492 | 3.407 |
| 2009[7] | 5.454 | 2.297 | 3.157 |
| 2010[8] | 5.755 | 2.204 | 3.551 |
| 2011[9] | 5.298 | 2.021 | 3.277 |
| 2012[10] | 4.925 | 1.884 | 3.041 |
| 2013[11] | 5.212 | 5.212 | veri yok |
| 2014[12] | 4.940 | 4.940 | veri yok |
| 2015[13] | 4.577 | 4.577 | veri yok |
| 2016[13] | 4.444 | 4.444 | veri yok |
| 2017[13] | 4.275 | 4.275 | veri yok |
| 2018[13] | 6.401 | 6.401 | veri yok |
| 2019[13] | 4.851 | 4.851 | veri yok |
| 2020[13] | 4.652 | 4.652 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
İdari yapı
değiştirBüyükdoğanlı mahallesi oldukça yüksek ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Mahallenin ulaşımı kışın sekteye uğramakla beraber yolu stabilizedir. Köy bir dağın yamacınakurulmuş olup köy halkı geçimini zor şartlardaki tarım ve hayvancılıktan karşılamaktadır.
İlçenin Köprübaşı Merkez Belediyesi ile Beşköy Belde Belediyesi olmak üzere 2 adet belediyesi bulunmaktadır. İlçede toplu yerleşim alanlarını oluşturan köy ve mahalleler ayrı ayrı dağınık bir şekilde yerleşim alanlarına sahiptir. Bu da yörenin meyilli ve dik yamaçlı olmasından kaynaklanmaktadır. Köprübaşı ilçesinin iklimi Karadeniz Bölgesi'nin iklim özelliklerini taşımaktadır. Yazları serin, kışları ise ılık geçer. Her mevsim yağış görülmektedir.
Bölgede güneyden kuzeye doğru akan Manahoz Deresi bulunur. Bu dere ilçenin en önemli akarsuyu durumundadır. Yeni Yayla ve Gezge kuronlarından doğar, Madur Dağı'nın eteklerinden çıkan en bol kolu alır. Hamzaağa Yaylasından doğan ikinci kolla Arpalı Köyü'nde birleşerek kuzeye doğru akmaya devam eder. Doğuda Sultanmurat yamaçlarından akan Vartan ile, batıdan akan Vizera deresi, Ehşoho deresi, Çifteköprü deresi ve Ormanseven deresini alarak Sürmene ilçe merkezinden Karadeniz'e dökülür.
İlçede arazi yapısı yamaç ve dağlıktır. Dağlar ilçenin güneyinde doğu- batı doğrultusunda uzanırlar. Dağlar ormanla kaplıdır.
İlçede en önemli yükseltiler Manahoz Vadisi ve Küçükdere Vadisi arasında Kuzeyden güneye doğru artarak yükselen sırtlardır. Bu yükseltiler sırası ile; Ayluka Tepesi, Yeniyol Tepesi, Kangeller Tepesi, Harman Kayalıkları Tepesi ve güneyde yörenin ve ilçenin en yüksek yeri ve simgesi olan Madur Dağı'dır. (Yüksekliği 2742 metre) [14]
Sosyal ve kültürel yapı
değiştirAtaerkil aile düzeni denilen ve babanın kesin söz sahibi olduğu düzen son yıllara kadar etkinliğini sürdürmüştür. Eğitim ve gurbetçiliğin etkisi giderek bu düzeni bozmuş ve bugün hemen her bireyin söz sahibi olduğu aile şekli ortaya çıkmıştır. Evler genellikle köylerde karışık yapıda olup, kısmen ahşap yapı özelliği taşırlar. Ancak son yıllarda yapılan evler betonarme yapılmaktadır.
Halkın okuma - yazma oranı yüksektir. Eğitime verilen önem her geçen gün artmaktadır. Özellikle kız öğrencilerin ilköğretimden sonra lise ve üniversiteye devam ederek eğitimlerini sürdürmeleri konusunda velilerden kaynaklanan sıkıntılar günümüzde yaşanmamaktadır.
Okuma – yazma bilmeyen vatandaşlar için okuma – yazmayı öğretici kurslar açılmaktadır. İlçede gençlerin eğitimi ve el becerilerini geliştirmek için çeşitli kurslar açılmakta, bu kurslara gençlerin devam etmeleri sağlanmaktadır.
İlçede çok programlı lise bulunmaktadır.[14]
Mahalleler
değiştirEkonomi
değiştirİlçede en önemli gelir kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Tarım ürünü olarak fındık, çay ve mısır başlıca ekilen ürünlerdir. Son yıllarda kivi yetiştiriciliği de yaygın olarak yapılmaya başlanmıştır.
Genel olarak büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır. Köy ve mahallelerde yaşayan hemen herkesin evinde hayvancılık yapılmaktadır.
Gelir kaynaklarından birisi de ağaç işleri ve el sanatlarıdır. Beşik yapımı, kaşık yapımı ile uğraşıp geçimini sağlayan pek çok kisi bulunmaktadır. İlçede insanların bir arada çalışıp üretim yapabileceği fabrika vb. üretim tesisi bulunmamaktadır.
Ekilen alanların az olması beraberinde geçimin güçlüklerini getirmektedir. Bu nedenle cogunlukla İstanbul, İzmit, Samsun, Sakarya ve Zonguldak’a gurbete gidilmektedir.
Tarihi eserler
değiştirİlçeye bağlı Harman Yaylası tarihi bir öneme sahiptir. 1916 yılında Doğu Anadolu Bölgesi ve Karadeniz Bölgesi’ni işgal eden Rus Ordusuna karşı verilen savaşta Sultanmurat ve Harmantepe’de büyük savaşlar yaşanmış ve Rus ordularının sahildeki kuvvetleriyle birleşmesi bu cephelerde önlenmiştir. Harmantepe’de şehit düşen askerleri için her yıl 29 Haziran tarihinde anma törenleri düzenlenmektedir.[15][16]
Yaylalar
değiştirİlçenin güneyinde doğu – batı ekseninde uzanan dağ eteklerinde 1750 – 2200 metre yüksekliklerde yaylalar vardır. Bu yaylaların denize doğru alçalan kesimleri, özellikle vadi yamaçları ormanlarla kaplıdır. Yaylalar geniş otlakları, temiz havası ve soğuk suları nedeni ile yaz aylarında hayvancılıkla geçinen halkın uğrak yerleridir. Mayıs ayından Eylül ayının sonuna kadar bu yaylalar canlılığını korur.[17]
| Adı | İlçeye Mesafesi | Yüzölçümü | En Yakın Yerleşim Yeri / Mesafe |
|---|---|---|---|
| İsmail Ağa Yaylası | 40 km | 9 km² | Arpalı Mahallesi / 5 km |
| Hamza Ağa Yaylası | 35 km | 8 km² | Arpalı Mahallesi |
| Eski Arpalı Yaylası | 30 km | 10 km² | Arpalı Mahallesi |
| Arpalı Yaylası | 32 km | 9 km² | Arpalı Mahallesi |
| Cerrah Yaylası | 27 km | 13 km² | Arpalı Mahallesi |
| Kurtlusu Yaylası | 25 km | 16 km² | Arpalı Mahallesi |
| Köşk Yaylası | 24 km | 14 km² | Arpalı Mahallesi |
| Sulak Yaylası | 23 km | 5 km² | Arpalı Mahallesi |
| Vizara Yaylası | 22 km | 6 km² | Arpalı Mahallesi |
| Seslikaya Yaylası | 21 km | 9 km² | Arpalı Mahallesi |
| Yangın Yaylası | 21 km | 8 km² | Arpalı Mahallesi |
| Ağaçbaşı Yaylası | 19 km | 5 km² | Beşköy Mahallesi |
| İftergaz Yaylası | 19 km | 6 km² | Beşköy Mahallesi |
| Barma Yaylası | 23 km | 3 km² | Beşköy Mahallesi |
| Görnek Yaylası | 22 km | 6 km² | Pınarbaşı Mahallesi |
| Harman Yaylası | 22 km | 7 km² | Beşköy Mahallesi |
| Taşlı Yaylası | 28 km | 5 km² | Arpalı Mahallesi |
| Kangel Yaylası | 17 km | 9 km² | Beşköy Mahallesi |
| Taşbakan Yaylası | 16 km | 8 km² | Beşköy Mahallesi |
| Soğuksu Yaylası | 14 km | 9 km² | Beşköy Mahallesi |
| Kahvedüzü Yaylası | 11 km | 7 km² | Beşköy Mahallesi |
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2022.
- ^ 130 İLÇE KURULMASI HAKKINDA KANUN (PDF). 20 Mayıs 1990. s. 6. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Köprübaşı Nüfusu - Trabzon". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Trabzon Köprübaşı Nüfusu". nufusune.com.
- ^ a b http://www.koprubasiliyiz.biz/sitesi/koprubasi-beskoy.html?topic=691.0 [ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Harmantepe Şehitleri 103. yıldönümünde anıldı - TGRT Haber". Tgrt. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2022.
- ^ "29 HAZİRAN HARMANTEPE ŞEHİTLERİMİZİ ANMA GÜNÜ". www.koprubasi.gov.tr. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2022.
- ^ Türkiye Geneli Yayla Envanteri (PDF). Türkiye İçişleri Bakanlığı. 27 Kasım 2017. 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
Dış bağlantılar
değiştir
- Köprübaşı Kaymakamlığı 3 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Köprübaşı Belediyesi 29 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.