IV. Tāufaʻāhau Tupou

IV. Tāufaʻāhau Tupou (d. 4 Temmuz 1918, Nukuʻalofa - ö. 10 Eylül 2006, Auckland, Yeni Zelanda), 1965'ten ölümüne kadar Tonga Krallığı'nda hükûmdar olarak tahtta bulunmuştur.

Aile değiştir

IV. Tupou, 1918'de Kraliçe III. Sālote Tupou (1900-1965) ile eşi Viliami Tupoulahi'nin oğlu olarak dünyaya geldi. Eğitiminin çoğunu yurt dışında alırken, üniversiteyiSidney'deki New South Wales Üniversitesi'nde okudu. IV. Tupou, 10 Haziran 1947'de Halaevalu Mataʻaho (d. 1926) ile evlendi ve bu birliktelikten dört çocuğu oldu.

En büyük oğlu V. George Tupou (1948 - 2012), ölümünden bir gün sonra halefi seçildi. Evlenmedi ve gayri meşru bir kızı oldu.
Kızı Prenses Salote Pilolevu Tuita (d. 1951), 1976'da Tongalı bir diplomatla evlendi ve Kaliforniya'da yaşadı. Dört kızı var.
Prens Fatafehi ʻAlaivahamamaʻo Tukuʻaho (1954 - 2004), 1980 yılında sıradan biriyle evlendiği için taht sırasından çıkarıldı.
En küçük oğlu VI. Tupou (d. 1959), 2000 yılından Şubat 2006'ya kadar ülkenin başbakanı olarak görev alırken, 2012'den bu yana kral olarak tahta bulunmaktadır. Veliaht Prens Tupoutoʻa ʻUlukalala (* 1985).

IV. Tupou, 2006 yılında bir Yeni Zelanda kliniğinde öldü. Kraliyet vekili Fielakepa kralın ölümünü 'huzur içerisinde' olarak tanımladı. Ölümünün ardından bir aylık ulusal yas ilan edildi.

Naaşı, 19 Mart'ta Yeni Zelanda'dan nakledildikten sonra 19 Eylül 2006'da Nukuʻalofa'da gömüldü. 1000 tabut taşıyıcısı, tabutla birlikte tabutu saraydan kraliyet hanedanının aile mezarlığına taşıdı. Yeni hükûmdar V. George Tupou'ya ek olarak, 15.000 bin kişi (ada nüfusunun %10'undan fazla) cenaze törenine katıldı. Cenazede Japon veliaht prensi Naruhito, Yeni Zelanda başbakanı Helen Clark ve Gloucester Dükü ve Düşesi de dâhil olmak üzere çok sayıda yabancı onur konuğu da hazır bulundu. Kraliyet papazı mezarda bir vaaz verdi. Tabut daha sonra Richard Wagner'in müziği eşliğinde mahzene indirildi. Hristiyan cenazesinden sonra, asırlık ayinler kraliyet cenaze görevlileri tarafından gerçekleştirildi. Bunların, kralın Polinezya yeraltı dünyası olan " Pulotu "ya geçişine eşlik ettiği söylenir.

Siyaset değiştir

IV. Tupou

IV. Tupou (1967)

IV. Tupou ilk siyasi görevlerini 1943'te Eğitim Bakanı ve 1944-1949'da Sağlık Bakanı olarak üstlendi. 1949'dan itibaren Tonga başbakanı olarak makama geldi. Annesinin ölümünden sonra 16 Aralık 1965'te annesinin ardılı olarak tahta çıktı.

1970 yılında, IV. Tupou, Tonga'nın 1900'den beri himayesi olarak işgal eden Büyük Britanya'dan tam bağımsızlığını ilan etti. Tonga'nın ilk günlük gazetesini çıkardı ve Tonga'nın ilk televizyon şirketinin genel müdürüydü.^[1]

Nükleer silahlara ve nükleer atıkların Pasifik Okyanusu'na boşaltılmasına karşıydı. Ancak Fransızlardan bazı eski gemilerin bağışlanmasıyla satın alınan Mururoa'da Fransızların son nükleer silah denemeleri sırasında Tonga'da Samoa ve Fiji'deki gibi protestolar olmadı.

Kral, yurt dışına seyahat ederken halka çok yakın olduğu ve son derece esprili biri olarak görüldüğü için yurt dışında yüksek bir itibara sahipti. Ancak Tonga'yı, özellikle sonraki yıllarında giderek daha otokratik bir şekilde yönetti. Bir yatırım skandalına karıştı ve adam kayırmacılık son yıllarda Tonga ekonomisini giderek daha fazla yozlaştırdı. Bunu haber yapan gazetecilerin işlerini yapmaları defalarca engellendi ve Yeni Zelanda'da basılan Tonga gazetelerine gümrük tarafından defalarca el konuldu.

Demokrasi yanlısı adaylar, 1990'ların başından bu yana sürekli olarak parlamentoda sandalye kazansalar da kral ve soylu aileler tarafından seçilen 21 üye tarafından rutin olarak geride bırakıldılar.^[2]

Ayrıca değiştir

IV. Tupou, Özgür Wesleyan Kilisesi'nin meslekten olmayan bir vaiziydi. Nispeten iyi Almanca konuşuyordu ve Bismarck'ın büyük bir hayranıydı. Her yıl kayak tatili için St. Moritz'e giderdi.

IV. Tupou, 20. yüzyılın fiziksel olarak en ağır devlet başkanlarından biri olarak kabul edilir. 1976'da 1.90 metre boyundaki hükûmdarın ağırlığı Tonga havaalanı bagaj ölçme alanında 209.5 kilogram olarak ölçüldü. 1981'de Prens Charles ve Leydi Diana'nın düğün törenine katılması için özel bir sandalye yapılması gerekiyordu. 1990'larda kilosuna karşı tutumu değişti, Tupou çok kilo verdi. Daha sonra, pistleri bisiklet sürmek için kullanmak amacıyla başkentin havaalanını düzenli olarak kapattı.