IV. Baudouin

IV. Baudouin (Latince: Balduinus, İngilizce: Baldwin; 1161 – 1185), veya lakabıyla Cüzzamlı Kral, 1174'ten 1185'e kadar Kudüs'ün kralıydı. Cüzzam hastalığına rağmen gösterdiği irade ve Kudüs Krallığı'na bağlılığı nedeniyle çağdaşları ve daha sonraki tarihçiler tarafından takdir edildi. Yetkin danışmanlar seçen Baudouin, gelişen bir Haçlı devletini yönetti ve onu Müslüman hükümdar Selahaddin'den korumayı başardı.

IV. Baudouin
IV. Baldwin Cüzzamlı Baldwin
Kudüs kralı
Hüküm süresi	11 Temmuz 1174 – Mart 1185
Önce gelen	I. Amalrik
Sonra gelen	V. Baudouin
Veliaht(lar)	V. Baudouin
Doğum	1161 Kudüs, Kudüs Krallığı
Ölüm	Mart 1185 (24 yaşında) Kudüs, Kudüs Krallığı
Defin	Kutsal Kabir Kilisesi, Kudüs
Hanedan	Anjou Hanedanı
Babası	I. Amalrik
Annesi	Courtenay'lı Agnes
Dini	Katolik Hristiyanlık

Baudouin'de cüzzamın ilk belirtileri çocukken ortaya çıktı, ancak teşhis ancak babası Kral Amalrik'in yerine geçtikten sonra konabildi. Daha sonra elleri ve yüzü giderek şekilsizleşti. Trablus Kontu III. Raymond, kral 1176'da reşit olana kadar krallığı Baudouin'in adına yönetti. Baudouin yönetimi devraldıktan hemen sonra Mısır'ı istila etmeyi planladı ama vasallarının işbirliği yapmaması nedeniyle bu plan uygulanamadı. 1177'de Selahaddin, Baudouin'in krallığına saldırdı, ancak Kral ve Châtillon'lu soylu Renaud, Selahaddin'i Montgisard'da püskürterek Baudouin'e ün kazandırdı. Genç kral, uzuvlarındaki duyuları yavaş yavaş kaybetmesine rağmen ata binmekte ustalaştı ve son yıllarına kadar savaşlarda mücadele edebildi.

Baudouin, cüzzam hastalığından dolayı evlenmedi. 1176'da kız kardeşi Sibylla, Montferratlı William ile evlendiğinde Baudouin, tahttan çekilmeyi düşündü ancak William ertesi yıl öldü. 1180'de Trablus Kontu III. Raymond ve Antakya Prensi III. Boemondo'nun darbesini önlemek için Baudouin, Sibylla'yı Lüzinyanlı Guy ile evlendirdi. Guy'a soyluların büyük bir kısmı karşı çıktı ve kısa süre içinde Baudouin ile ilişkisini kalıcı olarak bozdu. Bunu takip eden iç anlaşmazlıklar Baudouin'i kral olarak kalmaya zorladı, çünkü sadece o kavga eden soyluları birleştirebilirdi. Baudouin, 1182'de Selahaddin'i tekrar püskürttü ama 1183'te cüzzam yüzünden kör oldu, yürüyemez ve ellerini kullanamaz hale geldi. Guy'ı mirastan mahrum bıraktı ve Sibylla'nın oğlu V. Baudouin'e ortak kral olarak taç giydirdikten sonra Selahaddin'in Kerek kuşatmasını kaldırmak için kendisini bir tahtırevanla götürttü. Baudouin, Sibylla'nın Guy ile olan evliliğini iptal ettirmeyi ve Guy'ın Aşkelon tımarına el koydurmayı başaramadı. 1185 yılının başlarında Raymond'un Sibylla'nın oğlunun naibi olarak hüküm sürmesini sağladı ve 16 Mayıs'tan önce öldü.

Çocukluğu

IV. Baudouin, 1601 yılının ortalarında doğdu. Ebeveynleri o zamanlar Yafa ve Aşkelon kontu olan Amalrik ve Courtenaylı Agnes'ti. Vaftiz babası ise amcası Kral III. Baudouin idi. Kral genç ve yeni evli olduğundan yeğeninin tahta geçmesi pek olası görünmüyordu; ancak III. Baudouin, 1163 yılında çocuksuz öldü. Amalrik onun varisiydi, ancak krallığın soyluları Amalrik'in karısı Agnes'e şiddetle karşı çıkıyorlardı; muhtemelen onun nüfuzunun artması ihtimali onları tehdit ediyordu. Yüksek Mahkeme, Amalric'i kral olarak kabul edilebilmek için akraba evliliğinin iptalini kabul etmeye zorladı. Amalric, feshe rağmen Agnes ve kendisinin çocukları Sibylla ve Baudouin'in meşru olduğunu ilan ettirmeyi başardı. Annesi kısa süre sonra yeniden evlendiği için Baudouin, annesiz büyüdü ve annesini sadece halka açık günlerde gördü. Ayrıca, büyükanneleri Ioveta tarafından Aziz Lazarus Manastırı'nda yetiştirilen kız kardeşi Sibylla'yı da nadiren görüyordu. Baudouin altı yaşındayken, yakın olmadığı Maria Komnini adında bir üvey anne edindi. Kraliçe hırslı bir kadındı ve muhtemelen Baudouin'i kendi çocuklarının önünde bir engel olarak görüyordu.

Oyun arkadaşları Baudouin'i çimdikliyor ve piskopos Surlu William, Baudouin'in acıyı hissetmediğini fark ediyor.

Kudüs Krallığı ve diğer Haçlı prenslikleri, Müslüman Arap devletleriyle çevrili olmalarına rağmen, Batı Avrupa'dan Levant'a gelen ve Batılı kültürde kalan Fransızca konuşan Katolikler olan Franklar tarafından yönetiliyordu. Amalrik, krallığın veliahtı olarak Baudouin'in iyi bir eğitim almasını sağladı. Dokuz yaşındaki prens, bilgisiyle ünlü, sofistike ve çok seyahat eden bir din adamı olan Surlu William'ın yanına gönderildi. William, oyun alanındaki diğer çocukların aksine Baudouin'in yaşıtları tarafından çimdiklendiğinde ağlamadığını fark etti. Bir süre sonra eğitmen, Baudouin'in sağ kolunda ağrı hissetmediğini fark etti. Kral, Baudouin'i tedavi etmeleri ve bir Frank asilzadesi için önemli bir beceri olan ata binmeyi öğretmeleri için Arapları kiraladı. Sadece bir elinde his olan Baudouin'in savaşta sadece dizlerini kullanarak atı kontrol etmeyi öğrenmesi gerekiyordu ve bu engeline rağmen binicilikte ustalaştı. Cüzzamdan şüpheleniliyordu, ancak henüz gözle görülür bir belirti yoktu ve hekimler çocuğun karşılaşacağı damgalanma nedeniyle teşhis koymakta tereddüt ediyorlardı. Teşhis çocukken konulmuş olsaydı, Baudouin'in kanunen, etkilenmiş şövalye ve çavuşlardan oluşan bir askeri tarikat olan Aziz Lazarus Şövalyeleri'ne katılması gerekebilirdi.

Ergenlik çağına girdiğinde Baudouin, hastalığı karşısında olgun, kararlı ve iyimserdi. Yakışıklılığı, vücut şekli, yürüyüşü ve kendini ifade edişiyle babasına benziyordu. Baudouin çabuk öğrenen biriydi ama kekeliyordu. Hikayeler ve tarih dersleri dinlemekten hoşlanırdı. Öğretmeni William, Baudouin'in mükemmel hafızasına dikkat çekerek, başkaları tarafından kendisine karşı yapılan iyilikleri ve kötülükleri unutmadığını belirtti.

Tahta çıkması

Amalrik'in ölümü üzerine Yüksek Mahkeme veraseti görüşmek üzere toplandı. Henüz teşhis konulmamış olmasına rağmen Yüksek Mahkeme, kraliyet hekimlerinin Baudouin'in cüzzam hastalığına yakalandığına dair şüphelerinden haberdar olmalıydı. Yine de uygun bir alternatif yoktu. Baudouin, Kral'ın tek oğluydu; Amalrik'in ikinci evliliğinden iki kızı vardı, bunlardan sadece Isabella hayatta kaldı. Kadınların veliaht olmasına açıkça izin veriliyordu ama Sibylla henüz evlenmemiş bir ergen, Isabella ise sadece iki yaşındaydı. Erkek adaylar, Amalrik'in kuzenleri Antakya Prensi III. Boemondo, Antakyalı Baudouin ve Trablus Kontu III. Raymond, siyasi olarak uygun değildi: Boemondo, Antakya Prensliği'ne bağlıydı, Antakyalı Baudouin ise Bizans İmparatoru I. Manuil Komnenos'un hizmetindeydi ve Raymond da Müslüman esaretinde geçirdiği dokuz yıldan sonra baronlara neredeyse yabancıydı.

Üç gün süren müzakerelerden sonra IV. Baudouin seçildi. Genç kralın taç giyme töreni, Kudüs Latin Patriği Nesleli Amalrik tarafından Kutsal Kabir Kilisesi'nde hemen gerçekleştirildi. Ortaçağ hükümdarları normalde Pazar günleri taç giyerlerdi, ancak Baudouin'in durumunda Birinci Haçlı Seferi'nin Kudüs'ü ele geçirmesinin 75. yıldönümü olması nedeniyle bunun yerine 15 Temmuz 1174 tarihi seçildi.

Naiplik

Trabluslu III. Raymond'ın mührü

Kudüs Krallığı'nda reşit olma yaşı olan 15'e ulaşana kadar Baudouin'in kendi adına krallığı yönetecek bir naibe ihtiyacı vardı. Başlangıçta yönetimi senyör Plancyli Miles üstlendi. Kısa bir süre sonra Trablus Kontu III. Raymond Kudüs'e geldi ve Kral'ın en yakın akrabası olarak naiplik iddiasında bulundu. Miles, hükûmet üzerindeki hâkimiyetini genişletmeye çalışırken öldürüldü. İki yıl boyunca yeni bir senyör atanmadı ve böylece genç ve hasta kral, naibin askeri görevlerde ya da Trablus'ta olduğu zamanlarda ağır Yüksek Mahkeme toplantılarına başkanlık etti.

Baudouin'in annesi Agnes, Raymond naip olunca saraya geri döndü. Tarihçiler tarafından sık sık oğlunun durumunu kendi çıkarları için kullanmakla suçlansa da, Baldwin'in hocası Surlu William da dahil olmak üzere çağdaş kaynaklar ona karşı taraflı davranmaktadır. İki yaşından beri annesiz büyüyen Baudouin'in annesiyle ilgili hiçbir anısı yoktu, ancak annesi ona karşı sadakatle nazik davrandı ve Baudouin de ona karşı güçlü bir bağlılık geliştirdi.

Naiplik döneminde Kral'ın gerçekten de cüzzam hastalığına yakalandığı anlaşıldı. Hastalığı kimden kaptığı belli değildi. Ergenlik, hastalığın lepromatöz formunun gelişimini hızlandırdı ve durumu gittikçe kötüleşti. En ciddi şekilde etkilenen bölgeleri, uzuvları ve yüzüydü, bu da tebaasını ona yaklaştıklarında tedirgin ediyordu. Yine de yaygın uygulamanın aksine, Baudouin hiçbir zaman ayrı tutulmadı. Bir cüzzamlı olarak Baudouin evlenemez ya da çocuk sahibi olmayı bekleyemezdi. Bu nedenle Baudouin'in kız kardeşi ve varis adayı Sibylla için bir evlilik ayarlamak öncelik haline geldi. Raymond'un tercihi, İtalya'nın Piyemonte bölgesindeki Montferratlı V. Margrave William'ın oğlu ve hem Kutsal Roma İmparatoru Frederick Barbarossa'nın hem de Fransa Kralı VII. Louis'nin kuzeni olan Montferratlı William'dı.

Hükümdarlığı

Naipliğin sona ermesi ve hükümdarlığı

Taç giyme töreninin ikinci yıldönümü olan 15 Temmuz 1176'da Baudouin reşit oldu ve Raymond'un naipliği sona erdi. Annesinin önerisi üzerine Kral, sadık ve yetenekli dayısı Courtenayli Joselin'i "seneschal" makamına atadı ve zengin bir mirasçı olan Millyli Agnes ile evlenmesini sağladı. Hükûmetteki bu değişiklik, Raymond tarafından Suriye'deki Müslüman prenslikleri fethederek Haçlı devletlerini kuşatmasına izin verilen Mısır hükümdarı Selahaddin'e karşı yeni bir Frank yaklaşımının sinyallerini veriyordu. Baudouin, Raymond'un Selahaddin ile yaptığı barış antlaşmasını onaylamadı ve Joselin ile birlikte sultanın gücünün sınırlandırılması gerektiği konusunda hemfikir oldu.

Planlanan saldırı

y. 1165 yılında Yakın Doğu haritası. IV. Baudouin tahta çıktığında Fâtımî Halifeliği, Zengîlerin topraklarına ilerleyen Selahaddin tarafından devrilmişti.

Baudouin yönetimi devralır almaz danışmanlarıyla birlikte Mısır'a geniş çaplı bir saldırı planlamaya başladı. Kral, Selahaddin Eyyubi'nin Halep seferinden yararlanarak Şam çevresine bir akın düzenledi. Bu onun ilk savaş deneyimiydi. Tek elini kullanabilmesine rağmen askeri görevlerini devretmeyi reddetti ve savaşa katıldı. O ve danışmanları daha sonra Selahaddin'in Suikastçılar Tarikatı'na karşı yürüttüğü savaşa müdahale etmeye karar verdiler. Baudouin ve Raymond, 1 Ağustos'ta sırasıyla Kudüs ve Trablus ordularının başında Bikâ Vadisi'ne (bugünkü Lübnan) bir akın düzenleyerek Şam garnizonunu bozguna uğrattılar ve Selahaddin'i seferden vazgeçmeye zorladılar.

Montferratlı William, kuzeni İmparator Frederick'in krallığa yardım edebileceğine artık güvenmeyen soyluların kuşkularına rağmen, Kasım 1176'da Baudouin'in kız kardeşi Sibylla ile evlendi. Cremonalı Sicard'a göre Baudouin tahtı William'a bırakmayı teklif etti; William ise soyluların desteğinden yoksun olduğunu bildiği için bunu reddetti.

Mısır'a saldırısını gerçekleştirmek için Baudouin'in deniz desteğine ihtiyacı vardı. Bu nedenle Châtillonlu Renaud'u 1176-77 kışında Konstantinopolis'te Renaud'un üvey oğlu İmparator Manuil'e bir elçilik heyeti gönderdi. Manuil, krallık üzerinde Bizans himayesinin kurulması ve Kudüs'teki Ortodoks patriği II. Leontius'un yeniden göreve başlaması karşılığında istilaya katılmayı kabul etti. Raynald'ın görevi başarılı olunca, Baudouin onun Oultrejordain'in hanımı Millyli Stephanie ile evlenmesine razı oldu.

Nisan 1177'de Monferratlı William, Kral'ın kız kardeşiyle evlendi, ancak kontu olduğu Ascalon'da sıtmaya yakalandı. Baudouin onu ziyaret etti ve o da ağır bir şekilde hastalandı. William, Haziran ayında öldü ve Sibylla'yı hamile, Baudouin'i de büyük bir savaş saldırısı öncesinde yardımcısız bıraktı. Kral, Trablus kontunu küçümseyerek idareyi ve askeri komutayı Raynald'a emanet etti. Baudouin'in kuzeni Flandre Kontu I. Philip, Eylül ayında Doğu'ya geldi. Baudouin'e bir başka kuzeni olan İngiltere Kralı II. Henry'den mali yardım getirdi. Henry, Baudouin ile birlikte Angevin ailesine mensup oldukları için ona yatırım yaptı. Ascalon'da hâlâ hasta yatağında olan Kral, kendisini bir tahtırevanla Kudüs'e geri götürttü ve genel bir konsey toplayarak Philip'e naiplik teklif etti. Philip reddetti ve Raynald görevine devam etti.

Bizanslılar, Mısır'ın işgaline hazırlık olarak bir savaş filosu gönderdiler ama Flandralı I. Philip, Antakyalı Boemondo, Trabluslu Raymond ve Hospitaller Şövalyeleri'nin büyük üstadı Roger de Moulins'in işbirliği yapmaması nedeniyle Baudouin'i üzerek geri çekildiler. Selahaddin'in gücü kontrolsüz kaldı ve Bizans ittifakı çöktü. Latin patriği Nesleli Amalrik'in düşmanlığına rağmen Baudouin, Bizanslıların krallığına bağlı kalacağı umuduyla Rum patriği Leontius ile arasını iyi tutmaya devam etti.

Selahaddin'le ilk çatışmalar

13. yüzyılda Baudouin'in Montgisard Savaşı'nda bir düşmanı devirirken tasviri

Philip, Trabluslu Raymond'un Müslümanların elindeki Hama şehrine saldırmasına yardım etmek için Ekim 1177'nin sonlarında birlikleriyle birlikte Kudüs Krallığı'ndan ayrıldı. Frank ordusu kuzey Suriye'deyken, Selahaddin 18 Kasım'da Baudouin'in krallığını işgal etme fırsatını yakaladı. Tapınak Şövalyeleri, Gazze'yi savunmak için acele ederken, Baudouin sıtma hastalığından hâlâ kurtulamamış olmasına rağmen sultanı karşılamak için atına bindi. Kral, Ascolon'a ulaştı ve seferberlik ilan ederek, eli silah tutan tüm sağlıklı erkekleri orduya çağırdı. Selahaddin, 22 Kasım'da Ascalon'a ulaştı ve Baudouin'in birliklerini onu karşılamak üzere yola çıkardı. Sayıca ne kadar az olduğunu gören Kral Baudouin, şehre geri çekildi. Selahaddin de sayıca üstünlüğünü gördü ve kendinden emin bir şekilde Kudüs'e doğru ilerledi. Ancak Baudouin, Tapınakçılarla temas kurmayı başardı ve onlara Gazze'yi terk edip kendisine katılmalarını emretti. Sultanın beklentisinin aksine, Baudouin ve Raynald atlarını Ascalon'dan sürerek Tapınakçılarla birleştiler ve Montgisard'da dağılmış olan ordusuna saldırdılar. Genç kral en ön saflardaydı. Zar zor hayatta kalan Selahaddin ezici bir yenilgiye uğradı.

Le Chastellet'in yıkık kalesi

Geri çekilen Müslümanlara saldırmak için yeterli adamı olmayan Baudouin, Şam sınırını güçlendirmeye karar verdi. Tapınakçılar onu Ürdün Nehri'nin yukarı kısmında Chastellet adında bir kale inşa etmeye ikna ettiler. Yerel Müslümanların protestolarından sonra Selahaddin, inşaatı durdurması karşılığında Baudouin'e para teklif etti, ancak Kral bunu reddetti. Baudouin, 1178'de Süryani Ortodoks Kilisesi patriği Suriyeli Mihail'i Kudüs'te ağırladı ve onun Frank davasına kalıcı sadakatini kazandı.

Son ayları, ölümü ve sonrası

IV. Baudouin'in ölümü ve V. Baudouin'in taç giyme töreni, Surlu William'ın Histoire d'Outremer kitabının 1280 baskısında

1184 yılının sonlarında Baudouin, kraliyet koruması altında olan ve Mısırlıların hareketleri hakkında bilgi veren Darum kraliyet tımarındaki Bedevilerin, Guy tarafından katledildiğini öğrenince şok oldu. Kısa süre sonra ateşlendi. Baudouin, 1184'ün sonlarında ya da 1185'in başlarında Kudüs'e döndüğünde, hiçbir zaman güvenmediği ama daha iyi bir alternatif bulamadığı Trabluslu Raymond'a naiplik verdi. O sırada, daha önce iki kez atlattığı hastalıktan kurtulmayı umuyordu, ancak haftalar içinde bunun sonuncusu olacağı belli oldu. Ölüm döşeğindeyken, yeğeni V. Baudouin için kalıcı bir naip atamak üzere Yüksek Mahkeme'yi çağırdı ve Raymond, naip olarak seçildi. Baudouin ölüm döşeğindeyken, kral olacak yeğeni ile konuştu ve Raymond'a da naip olarak saygı gösterilmesini ve ardından Kutsal Kabir Kilisesi'nde ciddi bir taç giyme töreni yapılmasını emretti.

IV. Baudouin, vasallarının eşliğinde Mart 1185'te ya da en geç V. Baudouin'in tek kral olarak kaydedildiği 16 Mayıs 1185'ten önce öldü. Kutsal Kabir Kilisesi'ne, babası Kral Amalrik'in yakınına gömüldü. Genç V. Baudouin ertesi yıl öldü. Oğlunun yerine geçen Sibylla, Guy'ı kral yaptı. Dördüncü Baudouin'in krallığı, 1187'de Hıttin Boynuzları'nda Guy'a karşı kazandığı kesin zaferin ardından Selahaddin tarafından yıkıldı. Sibylla ve kızları, 1190'da öldüler ve yenilmiş krallığın varisi olarak I. Isabella'yı bıraktılar.

Popüler kültürdeki yeri

IV. Baudouin'in 2005 yapımı Cennetin Krallığı filmindeki tasviri. Baudouin, bu filmde hep maskeyle görülmektedir.

• 2005 yapımı tarihî sinema filmi Cennetin Krallığı'nda Edward Norton tarafından canlandırıldı. Norton, film boyunca maske taktı, Baudouin'in cüzzamlı yüzü ölümünden sonra gözüktü. Bu filmden sonra Baudouin'in popüler kültürdeki popülaritesi arttı ve Selahaddin ile mücadelesi takdir topladı.

Dış bağlantılar

• Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), Haçlı Seferleri Tarihi: II. Cilt Kudüs Krallığı ve Frank Doğu Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 975-16-0497-4
• Surlu Vilyam, A History of Deeds Done Beyond the Sea. E. A. Babcock and A. C. Krey, trans. Columbia Üniversitesi Basımevi, 1943.
• Hamilton, Bernard (1978). "Women in the Crusader States: The Queens of Jerusalem". Baker, Derek (Ed.). Medieval Women. Ecclesiastical History Society. ISBN 0631192603. 
• Hamilton, Bernard (2000). The Leper King and his Heirs: Baudouin IV and the Crusader Kingdom of Jerusalem. Cambridge University Press. ISBN 052164187X. 

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Amalrik	Kudüs kralı 1174-1185	Sonra gelen: V. Baudouin