Vikipedi

II. Stanisław August Poniatowski

Son Polonya Kralı ve Büyük Litvanya Dükü

II. Stanisław August Poniatowski, asıl adı Stanisław Poniatowski (17 Ocak 1732 - 12 Şubat 1798), bağımsız Polonya'nın son kralı (1764-1795). Hükümdarlık yıllarında Polonya'nın Rusya, Avusturya ve Prusya arasında taksimi tamamlanmıştır.

II. Stanisław August
Stanislaus II Augustus of Poland.PNG
Polonya kralı
Litvanya Büyük Dükü
Hüküm süresi 1764 - 7 Ocak 1795
Önce gelen III. August
Sonra gelen Monarşi kaldırıldı.
Doğum 17 Ocak 1732(1732-01-17)
Wołczyn, Lehistan-Litvanya
Ölüm 12 Şubat 1798 (66 yaşında)
Sankt-Peterburg, Rusya
Babası Stanislaw Poniatowski
Annesi Konstancja Czartoryska

HayatıDeğiştir

Polonya soylularından Stanislaw Poniatowski'yle Prenses Konstancja Czartoryska'nın altıncı çocuğuydu.[1] İyi bir eğitim gördü; Batı Avrupa'da uzun gezilere çıktı.1757'de, Kral III. August'u devirme planlarına destek sağlaması için annesinin ailesi tarafından Petersburg'a gönderildi. Rus sarayında ailesinin çıkarlarını gözetmek için fazla çaba harcamadı ve geleceğin çariçesi Yekaterina'nın (II. Yekaterina) aşığı oldu.

O dönemde Polonya sürekli geriliyordu. Yekaterina, III. August'un 1763'te ölümünden sonra, Polonya'yı daha da zayıf düşürmek için yollar aramaya başladı. Sonunda Rusya'nın askeri ve siyasal gücünü kullanarak dilediği gibi yönlendirebileceğini düşündüğü genç Poniatowski'nin II. Stanisław adıyla tahta çıkmasını (7 Eylül 1764) sağladı.[2][3][4] Stanisław tahta çıktıktan sonra, krallığın gücünü artırmaya, yönetimde reform yapmaya ve parlamenter rejimi güçlendirmeye çalıştı. Ama soyluların ve kendisini tahttan indirmekle tehdit eden Yekaterina'nın engellemeleri karşısında sonunda reformlardan vazgeçmek zorunda kaldı. Bu tarihten sonra Polonya'nın içişlerine daha fazla müdahale etmeye başlayan Yekaterina'nın Katolik olmayanlara bütün hakların tanınması için yaptığı baskılar bir Katolik ayaklanmasının başlamasıyla (1768) sonuçlandı. Dört yıl boyunca bastırılamayan ayaklanma, Stanislaw'ın Rusya'ya olan bağımlılığını daha da artırdı.

1772'de Polonya'nın üçte biri Rusya, Prusya ve Avusturya tarafından ilhak edildi. Stanisław'ın Batı Avrupa'ya yaptığı yardım çağrıları durumunu değiştirmedi. Taksimi izleyen yıllarda işgalci devletler Stanisław'ın yetkilerini sınırlayıp onu yönlendirmeye başladılar. Buna karşı mücadeleye girişerek durumunu güçlendirmeyi başaran Stanisław, Polonya eğitim sisteminde kapsamlı bir reform yapmayı ve uzun tartışmalardan sonra Mayıs 1791'de Ulusal Meclis'te (Sejm) onaylanan yeni bir anayasayı yürürlüğe koymayı başardı. Ama anayasaya karşı çıkan bir grup soylu Rusya'nın desteğiyle Targowica Konfederasyonu'nu kurdu. Bunu Rusların ülkeyi işgal etmesi ve yani anayasanın yürürlükten kaldırılması izledi.

Stanisław 1793'te, Grodno'da Rusların denetiminde toplanan Meclis'e katılmaya zorlandı. Mecliste alınan kararla, ülke bu kez Rusya ve Prusya arasında bölüşüldü. Bunun üzerine başlayan (1794) Tadeusz Kościuszko önderliğindeki halk ayaklanması, uzun bir direnişten sonra Ruslar tarafından bastırıldı ve Polonya'nın Üçüncü Taksimi'yle ülke topraklarının tamamı Rusya, Prusya ve Avusturya arasında bölüşüldü.

ÖlümüDeğiştir

Kasım 1795'te tahttan çekilen Stanisław, 12 Şubat 1798'de Sankt-Petersburg'da öldü.

İki ciltilik anıları 1914-1924 arasında S. M. Goryaninov tarafından yayımlandı.

KaynakçaDeğiştir

  1. ^ Gribble, Francis (1912). The comedy of Catherine the Great. Londra. s. 48. 
  2. ^ Eversley, 1915, p.39.
  3. ^ The Partitions of Poland by Lord Eversley, London, 1915, pp. 35–39.
  4. ^ Bartłomiej Szyndler (2009). Racławice 1794. Bellona Publishing. ss. 64-65. ISBN 9788311116061. Erişim tarihi: 26 Eylül 2014. 

Dış bağlantılarDeğiştir

Resmî unvanlar
Önce gelen:
III. August 		 
Litvanya Büyük Dükası
1764 - 1795 		Sonra gelen:
Sonra gelen yoktur.
Önce gelen:
III. August 		 
Lehistan kralı
1764 - 7 Ocak 1795 		Sonra gelen:
Sonra gelen yoktur.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=II._Stanisław_August_Poniatowski&oldid=29224786" sayfasından alınmıştır