Hegemonyacı İstikrar Teorisi

Uluslararası ilişkiler teorisi

Hegemonik İstikrar Teorisi (HİT), siyaset bilimi, ekonomi ve tarih alanlarındaki araştırmalara dayanan bir uluslararası ilişkiler teorisidir. HİT, tek bir devlet egemen dünya gücü veya hegemon olduğunda uluslararası sistemin istikrarlı kalma olasılığının daha yüksek olduğunu öne sürer.[1][1] Buna göre hegemonyanın sona ermesi uluslararası sistemin istikrarını azaltır. Hegemonyanın istikrarı için kanıt olarak, HİT savunucuları sık sık Pax Britannica ve Pax Americana'ya, ayrıca Birinci Dünya Savaşı'ndan önceki istikrarsızlığa (İngiliz hegemonyasının düşüşte olduğu zaman) ve iki savaş arası dönemin istikrarsızlığına (Amerikan hegemon dünya siyasetinden çekildi) vurgu yapar.[2][3]

Hegemonik İstikrar Teorisindeki kilit mekanizma, kamu mallarının sağlanmasıyla ilgilidir: Kamu malları ile ilgili toplu kullanım sorunlarını çözmek için, kamu malları temininden orantısız bir pay almaya istekli ve muktedir güçlü bir aktöre ihtiyaç vardır.[4] Hegemonik istikrar, kamu mallarını sağlamanın hegemonyanın ve uluslararası düzeni korumak isteyen diğer devletlerin çıkarına olduğu için, kendi kendini güçlendiren bir işbirliği gerektirebilir.[5][6][7]

Robert Keohane, 1980 tarihli bir makalesinde, tek bir ulus-devletin egemen dünya gücü veya hegemon olduğu durumlarda uluslararası sistemin istikrarlı kalma olasılığının daha yüksek olduğu fikri için Hegemonik İstikrar Teorisi terimini kullandı. Keohane'nin 1984 tarihli kitabı After Hegemony, hegemonyanın yokluğunda uluslararası sistemin istikrarlı kalabileceği ve böylece hegemonik istikrar teorisinin çürüttüldüğünü savunmak için yeni kurumsal ekonomiden gelen içgörüleri kullandı. Keohane, uluslararası işbirliğinin tekrarlanan etkileşimler, şeffaflık ve izleme yoluyla sürdürülebileceğini gösterdi.[4][8][9]

Charles P. Kindleberger, HİT ile en yakın ilişkili bilim insanlarından biridir ve bazıları tarafından teorinin en etkili savunucusu olarak kabul edilir.[10][11] 1973 tarihli The World in Depression: 1929-1939 adlı kitabında, Birinci Dünya Savaşı ile İkinci Dünya Savaşı arasındaki ve Büyük Buhran'a yol açan ekonomik kaosun kısmen, egemen bir ekonomiye sahip bir dünya liderinin olmamasından dolayı kaynaklandığını ileri sürdü. Bununla birlikte Kindleberger'in fikirleri ekonomiden daha fazlasına değindi: HİT'nin arkasındaki ana fikir, küresel sistemin politika, uluslararası hukuk ve benzeri açılardan istikrarın, sistemin kurallarını geliştirmek ve uygulamak için hegemonyaya dayanmasıdır. Hegemonik istikrar teorisinin gelişimindeki diğer kilit isimler arasında Robert Gilpin ve Stephen Krasner bulunmaktadır.[9]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b Joshua S. Goldstein (2005). International Relations (İngilizce). New York: Pearson-Longman. s. 83. 
  2. ^ Cohen, Benjamin J. International Political Economy: An Intellectual History (İngilizce). Princeton University Press. s. 77. 25 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  3. ^ Oatley, Thomas (2019). International Political Economy: Sixth Edition (İngilizce). Routledge. ss. 60-61. 25 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  4. ^ a b Norrlöf, Carla (2010). America's Global Advantage (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  5. ^ G. John Ikenberry. Institutions, Strategic Restraint, and the Persistence of American Postwar Order (İngilizce). International Security. ss. 43-78. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  6. ^ Norrlof, Carla (2019). Raison de l’Hégémonie (The Hegemon’s Interest): Theory of the Costs and Benefits of Hegemony. Security Studies. ss. 422-450. 25 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  7. ^ William C. Wohlforth (1999). The Stability of a Unipolar World (İngilizce). International Security. ss. 5-41. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  8. ^ Robert O. Keohane (Mayıs 2020). Understanding Multilateral Institutions in Easy and Hard Times (İngilizce). Annual Review of Political Science. ss. 1-18. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  9. ^ a b Benjamin J. Cohen (16 Mart 2008). International Political Economy: An Intellectual History (İngilizce). Princeton University Press. ss. 66-68. 25 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  10. ^ Benjamin J. Cohen (16 Mart 2008). International Political Economy: An Intellectual History (İngilizce). Princeton University Press. s. 68. 25 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  11. ^ Helen Milner (1998). International Political Economy: Beyond Hegemonic Stability. Foreign Policy.