Vikipedi

Hayriyye Medresesi

Hayriyye Medresesi veya Medrese-i Hayriyye (Yunanca: Χαϊρηγέ μεντρεσές), Yunanistan'ın Gümülcine kentinde bulunan eski bir medrese ve azınlık okuludur.[1][2][3] 1730 yılında Osmanlı döneminde kurulmuş olup Osmanlı Kayalı Medresesi kompleksini[4][5] ve bir zamanlar Softalar Medresesi'nin bulunduğu halk pazarındaki bazı yeni binaları içermektedir.[6]

Hayriyye Medresesi
Harita
Kuruluş1730
ÜlkeYunanistan
ŞehirGümülcine
SınıflarKarma
Koordinat41°07′16″K 25°24′06″D / 41.12111°K 25.40167°D / 41.12111; 25.40167

Medreseler, Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyeti sırasında kurulan İslami okullardır. Din görevlileri temel eğitimlerini bu okullardan alacaklardı. Yunanistan'daki Müslüman azınlığın eğitimi Lozan Antlaşması ile belirlenmektedir.[7] II. Dünya Savaşı sırasında Bulgarların Gümülcine'yi işgaline kadar beş medresenin varlığı biliniyordu, ancak günümüzde Hayriyye tüm Batı Trakya'da ayakta kalan iki medreseden biridir.

Hayriyye Medresesi, 1949-1951 yıllarında Gümülcine müftülüğünün yetkisi altında yeniden kurulmuş olup[6][8] günümüzde Gümülcine'de kızlar da dahil olmak üzere Müslüman azınlık için orta öğretim okulu olarak faaliyet göstermektedir.[9]

Konumu

değiştir

Modern okul, Belediye Pazarı'nın güneyinde, 8 Konstantinu Paleologu Caddesi'ndeki[2] eski Softalar Medresesi'nin[6][8] yerinde 1949-1951'de kurulan modern bina kompleksi ve Osmanlı döneminden kalma tarihi kompleks (Kayalı medresesi) olmak üzere iki bina kompleksinden oluşur.[10]

Medresenin külliyesi aynı zamanda Kayalı Camii'yi de içermektedir. Günümüzde medrese külliyesine öğrenci yurdu olarak kullanılan (Gümülcine dışında yaşayan öğrenciler için) yeni bir bina eklenmiş, eski okulun hücreleri dershaneye dönüştürülmüştür.[5]

2016-2017 eğitim öğretim yılından itibaren erkek öğrenci yurtlarının yanı sıra, uzak yerlerden gelen ve günlük ulaşımı neredeyse imkansız olan kız öğrenciler için kız öğrenci yurtları da bulunmaktadır. Öğrenci yurtları okula bitişik, uygun şekilde tasarlanmış bir binada bulunmaktadır.

Tarihçe

değiştir

Hayriyye Medresesi, 1730 yılında (Caminin girişindeki Osmanlıca kitabeden anlaşıldığına göre hicri 1142) Hacı Zekeriya Efendi tarafından inşa edilmiş olup, medresesi, Kayalı Camii ve öğrenci yurtlarını kapsamaktadır.[4][5] Medrese 19 odadan oluşmaktaydı ve 92 öğrenci kapasiteliydi.[11] Debağ Hacı İbrahim tarafından yaptırılan medresenin iç avlusunda, üzerindeki Osmanlıca kitabeye göre 1819 tarihli bir çeşme bulunmaktadır.[4][10]

 
Kayali Camii (her iki tarafta medrese ile çevrili).

Geçmişte Gümülcine'de beş medrese vardı ve bunların tamamı Bulgaristan'ın Batı Trakya'yı 1941-44'te işgaline kadar faaliyetteydi. 1949'da Avrupa Konseyi, Yunanistan ile Türkiye arasında işbirliği teklifinde bulundu ve 20 Nisan 1951'de Yunanistan ile Türkiye arasında Trakya Müslümanlarının eğitimini etkileyen bir kültür-eğitim anlaşması Ankara'da imzalandı.[12] Günümüzde Trakya'da 2621/1998 sayılı kanunun kapsamına giren sadece iki medrese açıktır (Hayriyye Medresesi ile Şahinler köyündeki bir okul daha[7][13]).[14] Bu okullar, Müslüman din adamlarına temel eğitim verecek üç yıllık ruhban okulları olarak başladı.

1960'lı yıllara kadar medrese müderrisliği unvanı bir kişinin öğretmen olarak atanabilmesi için yeterliydi. Daha sonra ve çok yakın zamana kadar öğretmenler, sadece azınlık çocuklarının erişebildiği Selanik Özel Pedagoji Akademisi'ne devam edenler arasından atanıyordu[15] ve öğrencilerinin büyük çoğunluğu (Gümülcine veya Şahinler'deki) Hayriyye Medresesi mezunuydu.[14] Daha sonra dört yıllık eğitime, 1960 yılı sonundan 1998'e kadar ise beş yıllık eğitime geçildi. 1998 yılında öğrenim süresi altı yıla çıkarıldı. Böylece devlet kilise liseleriyle eşit sayıldılar (2621/23.06.1998 sayılı kanunun 4. maddesi 4). 2000-2001 yıllarında kızlar da okula kaydolmuş ve bu nedenle iki okul, başlangıçtaki kuruluş amaçları olan Müslüman din adamlarının yetiştirilmesi amacına hizmet etmeye son vermiştir. Günümüzde hem orta dereceli okullara eşdeğerdirler hem de Trakya'nın Müslüman toplumuna hizmet etmektedirler.[7][9] Kayalı Camisi'nin restorasyon çalışmaları Eylül 2012'de başladı.[5]

Eğitim

değiştir

Okulun işletme giderleri, burada yaşayan öğrencilere yemek ve barınma sağlayan öğrenci yurtlarının yanı sıra öğrenimleri için dini kitapların basımı öğrenci harçları, Yunan devletinin sübvansiyonları ve Müslüman Mülk Yönetimi Komitesi'nin desteği ile karşılanmaktadır. Öğretim sırasında gerekli olan dini ders kitaplarını kendisi basmakta ve bunları Şahinler'deki ilgili okula da sağlamaktadır.

2016-2017 öğretim yılından itibaren Müslüman medreselerinin ayrıntılı müfredatında değişiklikler oldu. Bir yandan dini içerikli derslerin sayısı artırılırken diğer yandan mezunlara geniş yelpazede çalışma olanağı sağlamak amacıyla STEM derslerinin varlığı oluşturuldu.

Aralık 2018'de Hayriyye Medresesi öğrencileri, din ve Türkçe derslerine sınırlama getiren yasayı protesto etmek amacıyla derslerden kaçınmış, hatta okula barikat kurmuş; Yunan medyası konuya yer vermediği için eleştirildi.[16]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Μαρία Λαμπρογιάννη (15 Haziran 2012). "Το Ιεροσπουδαστήριο Χαϊριγιέ αποχαιρέτησε τους τελειόφοιτους" (Yunanca). Εφημερίδα Παρατηρητής Θράκης. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  2. ^ a b "Μειονοτικό Ιεροσπουδαστήριο Κομοτηνής" (Yunanca). Επίσημη Ιστοσελίδα Μειονοτικών Σχολείων Θράκης. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  3. ^ "Tελετή αποφοίτησης από το Ιεροσπουδαστήριο Χαϊριγιε" (Yunanca). Εφημερίδα Azinlikca. 16 Haziran 2012. 19 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  4. ^ a b c Δημήτριος Κουτρούλας - Επιβλέπων Αθανάσιος Αγγελόπουλος (2008). Μουσουλμανικά τεμένη και τεκκέδες στη Θράκη. Ιστορική και βιβλιογραφική προσέγγιση (Yunanca). Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. s. 188. 
  5. ^ a b c d "Ανακαινίζεται το τέμενος του Ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής" (Yunanca). Εφημερίδα ο Χρόνος. 1 Eylül 2012. 10 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  6. ^ a b c Συμεών Σολταρίδης (1995). Η ιστορία των Μουφείων της Δυτικής Θράκης (Yunanca). Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) - Σχολή Θεολογική - Τμήμα Θεολογίας - Τομέας Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας: Διδακτορική Διατριβή. s. 76. 15 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  7. ^ a b c Ednan Aslan (2009). Islamic Education in Europe. Wien: Böhlau Verlag. s. 169. ISBN 978-3-205-78310-7. 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  8. ^ a b Vemund Aarbakke (2000). The muslim minority of Greek Thrace. Phd thesis / University of Bergen. s. 147. 8 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  9. ^ a b Τσαχιδέ Χασεκή - Σύμβουλος Καθηγητής: Παναγιώτης Παχής (2008). Εκπαίδευση και Ισλάμ: Η διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Θράκη. Μεταπτυχιακή Εργασία Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης. ss. 74-76. 15 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  10. ^ a b "Yunanistan'daki Türk eserlerinde kitabeler (Dedeağaç, Dimetoka, İskeçe, Gümülcine, Selanik, Kavala, Yenice-Karasu)". Mimar Sinan Üniversitesi. 2007. ss. 141-6. 14 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  11. ^ Συμεών Σολταρίδης (1995). Η ιστορία των Μουφείων της Δυτικής Θράκης (Yunanca). Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) - Σχολή Θεολογική - Τμήμα Θεολογίας - Τομέας Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας: Διδακτορική Διατριβή. s. 75. 15 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  12. ^ Vemund Aarbakke (2000). The muslim minority of Greek Thrace. Phd thesis / University of Bergen. s. 133. 8 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  13. ^ Different Aspects of Islamic Culture: Vol.3: The Spread of Islam Throughout the World Εξώφυλλο. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 6 Şubat 2012. ss. 804. ISBN 978-9231041532. 
  14. ^ a b Νέλλη Ασκούνη (2006). "Η εκπαίδευση της μειονότητας: δομή και θεσμικό πλαίσιο" (PDF). Η εκπαίδευση της μειονότητας στη Θράκη. Από το περιθώριο στην προοπτική της κοινωνικής ένταξης (Yunanca). Αθήνα: Αλεξάνδρεια. 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  15. ^ "Επίπεδο σπουδών, διαβάθμιση πτυχίου και επαγγελματικά δικαιώματα μειονοτικών Δασκάλων (υποθέσεις 11362/2007, 12417/2007)" (Yunanca). Συνήγορος του Πολίτη. 30 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  16. ^ Soltarides, Symeon (18 Ocak 2019). "Πολιτικό αλαλούμ στο Ιεροσπουδαστήριο Κομοτηνής!". www.enetpress.gr/ (Yunanca). Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
 
Wikimedia Commons'ta Hayriyye Medresesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hayriyye_Medresesi&oldid=33901326" sayfasından alınmıştır