Haplogrup N (Y-DNA)
Haplogrup N (M231 ve M232) Kuzey Avrasya coğrafyasında sıkça rastlanan Sibirya kökenli bir Y-DNA haplogrubudur.[1]
| Haplogrup N
| |
| Çıkış tarihi | 20.000 - 25.000 yıl önce |
| Çıkış yeri | Sibirya, Moğolistan, Güney Çin |
| Köken | NO |
| Varyasyonlar | N1, N1'in alt grupları olan N1a, N1b, N1c ve bunların alt grupları |
|---|---|
| Mutasyonları | M231, M232 |
| En yüksek frekansları | Nganasanlar 92%, Yakutlar 75-84% Xu 2015, Nenetsler 75%, Finler 51-61% Purps 2014, Tuvalar 27.2-54.5% Kharkov 2013, Estonlar 40% Purps 2014, Samiler 40%, Letonlar 30% Purps 2014, Litvanyalılar 25% Purps 2014, Nanaylar 17.35% Xue 2006, İsveçliler 9-22% Purps 2014, Mançular 10% Guo 2013, Sibolar 5.9% Guo 2015, Koreliler 4.1% Kim 2011, Japonlar 1.5% Hashiyada 2008 |
.PNG)
Kökenleri değiştir
N haplogrubu NO haplogrubunun varyasyonu niteliğinde olan bir alt üyesidir. Son buzul çağının ardından ortaya çıkıp Sibirya'dan dünya geneline yayılmaya başladığı için diğer haplogruplara nazaran daha genç bir haplogrup sayılır. Bu haplogrubun Amerika kıtasında yayılamaması Bering Boğazının son buzul çağının ardından erimesi dolayısıyla ortaya çıktığına dair ipuçları vermektedir.[1]
Dağılım değiştir
N haplogrubu, Kuzey Avrasya'da geniş bir alana yayılmıştır ve ayrıca Nepal, Güney Avrupa, Güneybatı Asya gibi bölgelerde de nadiren rastlanmaktadır. Varlığı en çok Fin-Baltık topluluklarında görülmektedir. Ugrik ve Batı Sibiryalı Samoyedlerde ve Sibiryalı Türkî bir millet olan Yakutlarda da N haplogrubu oldukça baskın olarak görülmektedir.[2]
Türkî toplumlarda değiştir
N haplogrubuna Türkî topluluklarda sıkça rastlanılmaktadır. Yakutlar ve Tuvalar gibi Kuzey Sibiryalı halklarda %75 gibi yüksek oranlarda bulunan N haplogrubu, Türkmenler'de %10, Kırgızlar'da %3, Azeriler'de %5 gibi oranlarda bulunmaktadır.[3] Diğer Türkî halklarda da bu haplogrup az ya da çok olarak yer almaktadır. Türkiye'de ise yapılan araştırmaların sonuçları farklılık gösterse de %4 oranında bulunduğu fikri yaygındır.[4] Türkiye Türkleri'nde ise bu oran %10'dan fazladır.[5] Anadolu'da son dönemlerde yapılan araştırmalara göre ise bir Afşar köyünde %30 gibi yüksek sayılabilecek oranda N1b haplogrubuna rastlanmıştır.[6][7][8] Ancak genel olarak N ve C gibi Doğu Avrasya kökenli haplogruplar yerine, Türkiye Türklerinde J, R, G, E ve I gibi Avrupa, Orta Doğu, Akdeniz ve Kafkaslar'da yaygın olarak görülen Batı Avrasya kökenli haplogruplar toplumun çok büyük çoğunluğunu, yaklaşık %95'ini, oluşturmaktadır.[9][10]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 10 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2015.
- ^ http://www.haplogruplar.com/orta-asyanin-genetik-yapisi-ve-turkler/[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2015.
- ^ "Y-DNA & mtDNA (EN)". Turkish DNA Project (İngilizce). 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022.
- ^ http://www.academia.edu/14630118/Oghuz_clans_ethnogenesis_and_genogeography_-_1_BEHPS_P.648-694_Vol.2_7_1_2_July_2015_ [yalın URL]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2015.
- ^ Irwin, Jodi A.; Ikramov, Abror; Saunier, Jessica; Bodner, Martin; Amory, Sylvain; Röck, Alexander; o'Callaghan, Jennifer; Nuritdinov, Abdurakhmon; Atakhodjaev, Sattar; Mukhamedov, Rustam; Parson, Walther; Parsons, Thomas J. (2010). "The mtDNA composition of Uzbekistan: A microcosm of Central Asian patterns". International Journal of Legal Medicine. 124 (3). ss. 195-204. doi:10.1007/s00414-009-0406-z. PMID 20140442.
- ^ See Figure 5 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in Di Cristofaro, Julie; Pennarun, Erwan; Mazières, Stéphane; Myres, Natalie M.; Lin, Alice A.; Temori, Shah Aga; Metspalu, Mait; Metspalu, Ene; Witzel, Michael; King, Roy J.; Underhill, Peter A.; Villems, Richard; Chiaroni, Jacques (2013). "Afghan Hindu Kush: Where Eurasian Sub-Continent Gene Flows Converge". PLOS ONE. 8 (10). ss. e76748. Bibcode:2013PLoSO...876748D. doi:10.1371/journal.pone.0076748. PMC 3799995 $2. PMID 24204668.