Hıttin Muharebesi
Hıttin Muharebesi, 4 Temmuz 1187 tarihinde, I. Haçlı Seferi sonucunda Kudüs'te kurulmuş bir Haçlı devleti olan Kudüs Krallığı'nın Kralı Lüzinyanlı Guy'un askerleri ile Selahaddin Eyyubi komutasındaki Müslüman Eyyubiler Devleti ordusu arasında, Taberiye Gölü'nün batı yakasındaki Taberiye Kalesi yakınında bulunan Hıttin Köyü ve volkanik "boynuz" şekilli Hıttin Tepesi civarında gerçekleşen muharebedir. Selahaddin Eyyubi komutasındaki Eyyubi ordusu, Haçlı Kudüs Krallığı ordusunun etrafını sararak imha etmiş, yaklaşık 17.000 Haçlı askeri öldürülmüş ve Kudüs Kralı Lüzinyanlı Guy, bu muharebe sonunda esir düşmüştür.
| Hıttin Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Haçlı Seferleri | |||||||
 Hıttin Muharebesi'ni tasvir eden bir görsel | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Eyyubiler Devleti |
 Kudüs Krallığı Antakya Prensliği Tapınak Şövalyeleri Hospitalier Şövalyeleri Aziz Lazarus Şovalyeleri | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Selahaddin Eyyubi Muzaffereddin Gökböri[1][2] El-Muzaffer I. Ömer[3] Efdal bin Selahaddin[4] |
 Lüzinyanlı Guy   Trablus kontu III. Raymond İbelinli Balian Renaud de Châtillon  | ||||||
| Güçler | |||||||
|
20.000-40.000 asker[5][6][7][8][9]
| |||||||
| Kayıplar | |||||||
| Hafif, çoğunlukla mızraklı ve biraz okçu[14] |
Ordunun çoğu 200 esir şovalye idam edildi[15] Esir Türkopoller idam edildi[16] Esir piyadeler köleleştirildi[17] | ||||||
Muharebenin arka planı
değiştirRenaud de Châtillon'ın nefret uyandıran eşkıyalık hareketleri Selahaddin Eyyubi'yi çok kızdırmıştı. Kudüs Krallığı'na karşı harekete geçip bu istilacıları Filistin'den atmaya karar verdi. Mısır, Suriye, Ceziriye'ye haber gönderilip Haçlılar devletlerine özellikle Kudüs Krallığı'na karşı bir cihad yapmak için komutası altında birleşmelerini istediğini bildirdi. Bu ülkelerden çok sayıda süvari ve piyade gönüllü Şam'a gelmeye başladı.[18]
Kudüs Krallığı bu arada idarecilerin şahsi çekişmelerine sahne olmaktaydı. Yeni kral olan Lüziyanlı Guy Trablus Kontu olan ve Selahaddin'e daha ılımlı olarak hareket etmeyi kabul eden Trablus kontu III. Raymond'un gücünü kırmaya çalışmaktaydı.
Trablus Kontu III. Raymond, karısına ait olan Taberiye Gölü'nün batı sahilinde bulunan küçük bir kale olan Tiberiya'i elinde bulundurmaktaydı. Kudüs Kralı Lüziyanlı Guy'un bu kaleye hücum etmeye hazırlandığı haberi Trabluslu Raymond'a erişti ve Raymond Selahaddin'den askeri yardım istedi. Selahaddin de bir süvari birliğini bu kaleye takviye olarak yolladı.[18]
30 Nisan 1187'de Selahaddin Raymond'a bir haberci göndererek aralarındaki anlaşmaya uygun olarak Tabariye Gölü etrafında keşif yapmak için ufak bir keşif birliğini Tiberiya civarına göndereceğini bildirdi. Bu birliğin amacının sırf keşif olduğunu ve ne bir çarpışma hedefi ne de sivillere hiçbir hücum yapma hedefi olmadığını da açıkladı. Raymond bunu kabul etmek zorunda kaldı ve kendi arazisinde yaşayanlara bu birliğe yaklaşmamak için uyarma yaptı. 1 Mayıs'ta 7000 kişilik bir Eyyubi süvari keşif birliği Tiberiye önünden sabahleyin geçip akşamleyin geri döndü ve hiçbir olay çıkmadı ama civarda bulunan Hospitalier ve Tapınak Şövalyeleri keşiş-askerleri Selahaddin ile Raymond'un anlaşmasına katılmamışlardı ve bu anlaşmayı sabote etmek istemekteydiler. Saffuriye köyü civarında birkaç yüz şövalye ve piyadeden oluşan bu asker-kesişler grubu birliği Eyyubi keşif birliğine hücuma geçti; ama Haçlılar çok büyük yenilgiye uğrayıp büyük zayiat verdiler.[18]
Muharebenin gelişmesi
değiştir
Saffuriye'de bir Haçlı keşiş-asker birliğinin bir Eyyubi keşif birliği tarafından imha edilmesi üzerine, büyük bir papaz olan Trablus Kontu III. Raymond'a gidip onu Selahaddin ile anlaşmadan vazgeçmeye ve Kral Guy'un Salahaddin'e karşı yapmaya düşündüğü harekâta katılmaya zorladılar. Bu muharebeye bir karşılık vermek gereğini duyan Kudüs Kralı Luziyanli Guy ve krallık konseyi, Haçlı ordusunun toplanıp hücuma geçmeye karar verdiler. Kudus Krallığı ve diğer yakın Haçlı ülkelerinde bulunan şövalyeler, piyade askerler ve Türkopol hafif süvari birliklerinden oluşan Haçlılar ordusu Akka civarında toplandı. Hemen Saffuriye üzerine yürüyüşe geçtiler.[18]
Diğer taraftan Haziran ortasında Selahaddin de 12.000 kişilik Eyyubi süvari ordusunu ve yeni gönüllü süvari ve piyadeleri Şam ve Taberiye arasında bir orta noktada toplamıştı ve onlara istilacı Haçlı devletinin ortadan kaldırılması için bir konuşma yapmıştı. Bu ordu ile Filistin içine ilerledi ve Tabariye Gölü kenarına kadar geldi. Sonra Selahaddin kurnazca bir taktik uygulayarak Taberiye kalesine hücum ederek bir gün içinde kaleyi ele geçirdi. Böylece Haçlı ordusunu kendi istediği bir harp meydanında, Taberiye yakınlarında bir düzlükte, muharebeye zorlamış oldu. Selahhaddin Taberiye Gölü'nden çıkan Ürdün Nehri'ni arkasına almıştı ve boynuz şekilde "Hittin" adlı bir volkanik kayadan oluşan bir tepe önünde bulunan Hittin köyü önünde Kudüs ordusunu beklemeye başladı.
3 Temmuz günü Haçlı ordusu Saffuriye'den sabah erken çıkarak genellikle 4 saat çeken Taberiye yanındaki bu mevkiye, hiçbir su kaynağı bulunmayan bir yolu takip ederek gitmeye başladı. Selahaddin'in ufak pusu ve yan hücumlarıyla yavaşlayan Haçlı ordusu, susuzluklarını gidermeyi planladıkları Tabariye Gölü'nü uzaktan gören bir sırta ancak akşam üstü vardılar. Hıttin köyü bu sırtın altındaydı ve ilerisinde Tabariye Gölü ve su bulunmaktaydı ama bu mevki ile bu su kaynağı arasında Selahaddin Eyyubi'nin ordusu bulunmaktaydı. Bu nedenle Haçlı ordusu geceyi de susuz geçirdi.
Ertesi gün 4 Temmuz 1187de şafakla beraber Haçlı ordusu önde piyadeleri sırttan aşağıya göle doğru bir hücuma geçti. Susuzluktan çılgın gibi ileri atılan Haçlı piyadeleri Selahaddin ordusu tarafından püskürtüldü. Selahaddin'in ordusu tarafından arkalarından takip edilen Haçlı piyadeleri hızla gerideki atlı şövalyelere doğru düzensiz olarak geri çekilmeye başladı. Bu her iki Haçlı ordusu grubunun durumunu da karıştırdı. Özellikle ağır süvari birliği olan şövalyeler kendilerine doğru kaçmakta olan Haçlılar piyadeleri arasından onları takip eden Eyyubi birliklerine karşı bir süvari hücumuna geçme imkanları olmadı. Haçlılar hiçbir savunma hattı da kuramadılar. Tepenin arkasından gelen hafif Eyyubi süvarileri tarafından kuşatıldılar ama sonuna kadar savaşmakta devam ettiler. Trabluslu Raymond kuşatmayı yarıp kaçmayı denedi ve onu tanımış olan Eyyubi alt komutanları tarafından kaçmasına karşı konulmadı. Raymond böylece kaçmayı başardı ve Trablus'a gidebildi. En sonunda Hittin köyü civarındaki tepede Kral ve 150 kadar şövalye direniş yaptılarsa da sonunda bu şövalyelerin hepsi ya öldürülüp ya da esir alındılar.
Hittin Muharebesi sonuçları
değiştirEyyubi ordusu Kudüs Kralı'nı esir aldığı gibi Krallık otağını da eline geçirmişti. Haçlı ordusu içinde bulunan Akka Kardinalı öldürüldü ve bu din adamının Haçlılara moral vermek için yanında taşıdığı İsa'nın üzerinde olduğu "Gerçek Haç"'da Eyyubilerin eline geçti. Haçlı esirleri arasında Kral Lüzinyali Guy yanında kardeşi II. Amalrik, Renaud de Châtillon, Montferratlı V. Giyom, Redefortlu Gerard ve birçok Haçlı soylu bulunmaktaydı. Bu muharebeye katılan ve imha edilen Haçlı ordusunun 17.000 ölü zayiat verdiği bildirilir.[18]
Selahaddin'in esirleri arasında bulunan Kudüs Kralı Lüziyanlı Guy ile Renaud de Châtillon, Selahaddin'in çadırına getirildiler. Burada Selahaddin Kral'a kendi eliyle bir bardak su verdi. Kral da suyu içtikten sonra bardağı Renaud'a uzattı ve o da susuzluğunu geçirdi. Selahaddin'in tercümanına "Krala söyle bu ihtiyar Renaud'a su veren kendisi olduğunu bilsin" dediği bildirilir. Zamanın geleneklerine göre bir harp esirine, onu esir alan kendi eliyle su verirse esirin hayatı bağışlanmış olmaktadır. Fakat Selahaddin'in Renaud'in eski ihanetlerini ve nefret uyandıran eşkıyalık hareketlerini affetmeyeceği gayet açıktı.
Bazı tarihçiler Renaud de Châtillon'ın hemen sonra Selahaddin tarafından şahsen başı kesildiğini bildirirler[19] Bu sonradan batılılar tarafından bir efsaneye çevrilmiştir.[20] Kral Guy ve etrafındaki soylu şövalyelerin hepsinin hayatları bağışlandı. Ama esir alınan keşiş-asker Hospitalier Şövalyeleri ve Tapınak Şövalyeleri'ne İslam dinini kabul etme teklifi yapıldı ve bunu kabul etmeyenler bir ertesi gün idam edildi.[18]
Kudüs Kralı Guy ve diğer esirler Şam'a götürüldüler ve sonunda istenilen fidyeler ödenerek esirlikten kurtarıldılar. Selahaddin ordusuyla Filistin'de bulunan kaleleri kurtarma seferine girişti. Eylül 1187 ortalarında Akka, Nablus, Yafa, Tebnin, Beyrut ve Aşkelon Eyyubiler eline geçti. Sonra 22 Eylül'de Kudüs kuşatılmasına başlandı. Kudüs Kraliçe Sibylla, Patrik Heraklius ve İbelinli Balian tarafından 2 Ekim'e kadar savunuldu ama sonunda İbelinli Balian ile Selahaddin arasında yapılan müzakerelerden sonra Haçlılar Kudüs'ü terk ettiler ve şehir tekrar Müslümanlar eline geçti.
Hittin Muharebesi'nin Haçlılar için hazin sonuçlarının haberi Avrupa'ya Filistin'de bulunan Hristiyan hacılar ve gezginler tarafından ile Sur Piskoposu Joscius tarafından getirildi. Bu haber Avrupa'da çok büyük bir acı ile karşılandı. Hristiyanlar hemen yeni bir Haçlı seferi planlamaya başladılar. Papa VIII. Gregorius bu yeni Haçlı Seferi için "Audita tremendi" adı ile bilinen bir Papa kararı yayınladı. Fransa'da ve İngiltere'de devlet bu haçlı seferini finanse etmek için özel bir ek "Haçlı Seferi Vergisi" toplama kararı alıp bu vergiyi toplamaya başladılar. Kudüs'ü geri almak hedefli Üçüncü Haçlı seferi adı verilen bu yeni haçlı seferi ancak 1189'da başlayabildi ve İngiliz kralı Aslan Yürekli Richard, Fransa Kralı II. Philippe ve Alman İmparatoru Friedrich Barbarossa tarafından üç ayrı kol halinde geliştirildi ama başarısız kaldı.
Popüler kültürde Hıttin Muharebesi
değiştirFilmler
değiştir- Kingdom of Heaven (Cennetin Krallığı), (2005) Fragman 4 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kitaplar
değiştir- Selahaddin Kutsal Savaşın Politikaları - Malcolm Cameron Lyons , D. E. P Jackson
- Arapların Gözünden Haçlı Seferleri
Kaynakça
değiştir- ^ Hattin : Great Battles Series, John France s;91
- ^ Concise History of Islam s;60, Muzaffar Husain Syed, Syed Saud Akhtar, B D Usmani
- ^ Nicolle, David (20 Ara 2011). "Saladin". Bloomsbury Publishing Plc. 13 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Nicolle, David (20 Ara 2011). "Saladin". Bloomsbury Publishing Plc – Google Books vasıtasıyla.
- ^ a b Waterson (2010), p. 126
- ^ a b Riley-Smith 2005, s. 110
- ^ Konstam 2004, s. 119
- ^ France 2015, s. 82.
- ^ Tibble 2018, s. 317.
- ^ Konstam 2004, s. 133
- ^ Nicolle, David (1993), Hattin 1187: Saladin's Greatest Victory. Campaign Series #19, Osprey Publishing, s. 59
- ^ Nicolle, David (1993), Hattin 1187: Saladin's Greatest Victory. Campaign Series #19, Osprey Publishing, s. 61
- ^ Madden 2005
- ^ France 2015, s. 120.
- ^ France 2015, ss. 102–103.
- ^ Richard, Jean (16 Eylül 1999). The Crusades c1071-c1291. s. 207. ISBN 0-521-625661.
- ^ Saladin in his Time, P H Newby
- ^ a b c d e f Maalouf, Amin (çev. Ali Berktay), (2006) Arapların Gözünden Haçlı Seferleri, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayınları, ISBN 975-80-121-6say.187
- ^ Aslı İmmadeddin (ed.Landsberg) (1888) "El Feth el Kussi fil Fath al Kudsi kaynak: Maalouf, say.194
- ^ 15 yy. resimli yazma kitabı
Dış bağlantılar
değiştir
- Maalouf, Amin (çev. Ali Berktay), (2006) Arapların Gözünden Haçlı Seferleri, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları, ISBN 975-80-121-6
- Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), Haçlı Seferleri Tarihi: II. Cilt Kudüs Krallığı ve Frank Doğu, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 975-16-0497-4