Glutatyon
Glutatyon (İngilizce: Glutathione ya da GSH, /ˌɡluːtəˈθaɪoʊn/), hücreleri serbest radikaller, peroksitler ve ağır metaller gibi reaktif oksijen türlerinin toksik etkilerinden koruyan bir antioksidandır. Tripeptid yapısındadır ve γ-glutamil-sisteinil-glisin bilimsel adıyla tarif edilir. Oksidatif stresi önlediği için hücre ve hücre bileşenlerinin işlevselliklerinin korunmasında büyük öneme sahiptir.[1]
| |
| |
| Tanımlayıcılar | |
|---|---|
| ECHA InfoCard | 100.000.660 |
PubChem CID
|
|
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
|
|
| Özellikler | |
| Kimyasal formül | C10H17N3O6S |
| Molekül kütlesi | 307,32 g mol−1 |
| Erime noktası | 195°C (383°F; 468 K) |
| Çözünürlük (su içinde) | İyi çözünür. |
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
Biyosentezi değiştir
Glutatyon biyosentezi, ATP bağımlı 2 basamaktan oluşur:
- İlk olarak, L- glutamat ve sistein öncülünden glutamat—sistein ligaz aracılığıyla γ-glutamilsistein sentezlenir. Bu reaksiyon aynı zamanda glutatyon sentezinde hız sınırlayıcı basamaktır.
- İkinci olarak, Glutamilsistein'in C-terminaline glisin eklenir. Bu reaksiyon, glutatyon sentaz tarafından katalize edilir.[2]
Biyokimyasal işlevi değiştir
Glutatyon, hücrelerde indirgenmiş (GSH) ve oksitlenmiş (GSSG) formlarda bulunur. GSSG-GSH oranı hücresel oksidatif stresin bir ölçüsüdür. Sağlıklı hücre ve dokularda, glutatyon moleküllerinin % 90'ından fazlası indirgenmiş formda bulunur.
GSSG, NADPH tarafından indirgenmiş forma dönüştürülür. Bu reaksiyon glutatyon redüktaz tarafından katalize edilir:[3]
- NADPH + GSSG + H2O → 2 GSH + NADP+ + OH-
Faydaları değiştir
Glutatyon, mitokondrilerin sağlıklı bir şekilde çalışması için gereklidir ve diğer hücrelere glutamin desteği sunar. Kaslarda yıkımı engelleyici etkisi vardır. Bu yüzden kas onarımı ve kas ağrılarının azaltılmasında dışarıdan takviye olarak alınabilir. Özellikle sporcular tarafından tercih edilmektedir. Elma, roka, brokoli, sarımsak, greyfurt gibi besinlerde fazlaca bulunur.[4]
Dozaj bilgisi değiştir
Uygun glutatyon dozunu belirlemek için yeterli bilimsel kanıt yoktur. Bazı uzmanlar, N-asetilsistein takviyesinin daha etkili olabileceğini öne sürer.
Belirli tıbbi durumları inceleyen çalışmalarda çeşitli dozlar çalışılmıştır. Bu çalışmalarda ulaşılan sonuç, uygun dozun, yaş, cinsiyet ve tıbbi geçmiş gibi çeşitli faktörlere bağlı olduğudur.[5]
Bazı durumlarda, sağlık uzmanları ateroskleroz, diyabet, Parkinson hastalığı ve kemoterapinin yan etkilerini tedavi etmek için intravenöz glutatyon verir. Bazı durumlarda glutatyon da solunabilir.
Kronik bir hastalığı kendi kendine tedavi etmek ve standart tedaviden kaçınmak veya geciktirmek derin sağlık sorunlarına neden olabilir.[6]
Kaynakça değiştir
- ^ Pompella A, Visvikis A, Paolicchi A, De Tata V, Casini AF (October 2003). "The changing faces of glutathione, a cellular protagonist". Biochemical Pharmacology. 66 (8): 1499–503. Erişim tarihi: 11 Şubat 2021.
- ^ "glutamat–sistein ligaz aktivitesi". 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2021.
- ^ Halprin KM, Ohkawara A (1967). "The measurement of glutathione in human epidermis using glutathione reductase". The Journal of Investigative Dermatology. 48 (2): 149–52.
- ^ "Glutatyon faydaları". 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2021.
- ^ "Glutathione!". 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2022.
- ^ "Glutatyon Nedir? Ne İşe Yarar? Glutatyon Faydaları Nelerdir?". Diyetisyen Nergis Kızıltan. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.