Gilan, Kosova
Gilan (Arnavutça: Gjilani veya Gjilan; Sırpça: Гњилане / Gnjilane; Osmanlıca: Gölhan, Gülhan veya Külhan), Kosova'nın doğusunda bir şehir.[2][3][4][5][6][7]
| Gilan | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
  Gilan Gilan’ın Kosova’daki konumu | |
| Ülke/Bölge/UNMIK |  Kosova (de facto) Kosova-Metohiya (de jure) UNMIK (de jure) |
| İl/Okrug/District | Gilan Kosovskopomoravski District of Gnjilane |
| Belediye | Gilan |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Alban Hyseni (Vetëvendosje) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 391 km² |
| Rakım | 652 m |
| Nüfus (2011)[1] | |
| • Toplam | 90,015 |
| • Yoğunluk | 229.7/km² |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
| Posta kodu | 60000 |
| Alan kodu | +383 280 |
| Plaka kodu | 06/GL |
Resmî site Gilan Belediyesi | |
De facto olarak Kosova’nın Gilan ilinde; de jure olarak Sırbistan’a bağlı Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi’nin Kosovskopomoravski Okrug’unda yer alır. Ayrıca de jure olarak Birleşmiş Milletler Kosova Geçici Yönetim Misyonu’nun Gilan Bölgesi’nde (District of Gnjilane) bulunur. Koordinatları, 42.27° Kuzey ve 21.28° Doğu şeklindedir.
Tarih değiştir
Gilan isminin kökeni hakkında tartışmalar vardır. Arnavut kaynaklar şehrin geç Orta Çağ döneminde Balkanlar’ın merkezî yerlerinden olan Nobırda'dan gelen Ginay Ailesinden Bahti Beg Ginoli tarafından 1772'de kurulduğunu iddia ederler.[kaynak belirtilmeli] Ginay Ailesi fikri, geç dönemi işaret ettiği için, pek geçerli görünmemektedir.
Sırp kaynaklar ise bu isimin Sırpçada "rezil" anlamına gelen Gnjidavdan geldiğini ve 14. yüzyıldan beri kullanıldığını iddia ederler.[kaynak belirtilmeli]
Osmanlı devri haritalarının bazılarına ve bazı telaffuzlara dayanılarak “Gilan” şeklinin, Gülhan olduğuna dair fikirler vardır. Eski devirlere ait bazı Osmanlıca Kosova haritalarında Türkçe, “Gülhan” imlasına rastlanır.
Coğrafya değiştir
Gilan şehri ve Gilan ili, Kosova'nın güneydoğu kesiminde yer alır. Gilan ilinin sınırları içinde sırpça adıyla bilinen Binaçka Morava Arnavutça adıyla Morava e Binçes nehri akmaktadır.
Konum olarak Sırbistan'a ve biraz daha uzaktan da Makedonya'ya yakındır. Sırbistan ile iki anasınır kapısı vardir. Kameniçe (Kamenisa) kasabasına yakın olan Dheu Bardh (Beyaz Toprak) adıyla bilinen sınırkapısı Gilan - Bujanovcë (Buyanovsa) yol güzergâhındadır. Diğer sınırkapısı ise Gilan - Preşova güzergâhında olan Muçi Baba sınırkapısıdır. Bu iki sınırkapısı Kosova ile Sırbistan'ın önemli sınırkapılarıdır. Gilan ilinin biraz daha güney doğusuna bakıldığında ise Zhegër (Jegra) ilçesine bağlı olan, hâlen yol ve sınırkapsı inşası devam etmektedir. Bellanoc - Stançiç sınırkapısı Kosova ve Makedonya'yı çizen sınırkapısı olacaktır. Gilan ile Kumanova'yı birleştirecek olan bu sınırkapısı iki şehir için hem ekonomi açısından, hem de ulaşım açısından çok büyük kolaylık sağlanacağı düşünülüyor.
Nüfus değiştir
1991 yılında nüfusu 103.675 kişidir. Bu rakamın yaklaşık %88’ini Arnavutlar, gene yaklaşık %12’sini Türkler ve Sırplar oluşturur. Gilan’ın Türk nüfusundaki azlık, son süreçlerdeki dış göçün sonucudur. Gilan, Türkiye'ye büyük oranda göç vermiş bir bölgedir. Bölgeden Türkiye'ye göçen aileler arasında Gilan, Gelan, Geylan soyadları yaygınca kullanılır.
2011 nüfus sayımında Gilan nüfusu 90.015 olarak sonuçlanmıştır.[1]
Kültürel Yapı değiştir
Gilan Belediyesi sınırları içinde Arnavutça, Sırpça ve Türkçe şehirdeki resmî diller arasında yer almaktadır.[6][8] Gilan’a bağlı Doburçan köyü de Türk yerleşimi açısından ön plandadır.
Kaynakça değiştir
| Wikimedia Commons'ta Gilan, Kosova ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b 2011 Genel Nüfus Sayımı REKOS2011 12 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kosova İstatistik Kurumu
- ^ Prof. Dr. Hamdi Hasan, Makedonya ve Kosova Türklerince Kullanılan Atasözleri ve Deyimler, Türk Dil Kurumu, Ankara 1997, s. 22
- ^ "Yıldırım Belediyesi-Gilan Belediyesi kardeş şehir". 13 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2010.
- ^ Duyuru[ölü/kırık bağlantı] TİKA
- ^ Hazine Dairesi’nde bir Kosovalı 8 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Milliyet gazetesi
- ^ a b Kosova’nın Gilan şehrinde Türkçe resmi dil oldu 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haber
- ^ Raif Vırmıça, Kosova’da Osmanlı Mimarî Eserleri I, TC. Kültür Bakanlığı, Ankara 1999, s. 308-328
- ^ OSCE Implementation of the Law on the Use of Languages by Kosovo Municipalities 27 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)