Vikipedi

Friedrich Zander

Rus mühendis

Friedrich Zander (Rusça: Фридрих Артурович Цандер Fridrikh Arturovich Tsander. Letonca: Frīdrihs Canders, 11 Ağustos [E.U. 23 Ağustos] 1887 - 28 Mart 1933), Baltık Alman kökenli olan Zander, Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği'nde roket biliminin ve uzay uçuşlarının öncüsüdür. Sovyetler Birliği'nde havalanması için ilk sıvı yakıtlı roket olan GIRD-X'i tasarlamıştır ve uzay yolculuğuyla ilgili teoriler üretmiştir.

Friedrich Zander
Doğum11 Ağustos [E.U. 23 Ağustos] 1887
Riga
Ölüm28 Mart 1933 (45 yaşında)
Kislovodsk
MilliyetBaltık Alman
VatandaşlıkSovyet
Kariyeri
DalıAstronotik
İmza

Hayatı değiştir

Zander, Baltık Almanı bir ailenen çocuğu olarak Riga, Rus İmparatorluğu'nda doğdu.[1][2] Babası Artur bir doktordu ama Friedrich Zander diğer doğal bilimlere ilgi duyuyordu. Zander, 1898'de Riga'daki bir teknik liseye başladı ve yedi yıllık programda sınıfının en iyisi oldu. Bu süre zarfında, Konstantin Tsiolkovsky'nin Uzay Gezisi adlı eserini okudu ve uzay onun en büyük tutkusu oldu. Riga Teknik Üniversitesi'nde mühendislik okurken, Mars'a uçuş için yörünge hesaplamaları yaptı. Mars, Zander'e özel bir hayranlık uyandırdı ve "Hedefimiz Mars!" (Вперед, на Марс!) onun meşhur sözü oldu.

1914 yılında mühendislik diplomasıyla mezun oldu ve 1915 yılında Moskova'ya taşındı. "Provodnik" adlı kauçuk fabrikasında çalıştı ve 1919'da Uçak Fabrikası olan "Motor" da çalıştı. 1923'te A.F. Milyukova ile evlendi ve Astra adında bir kızı ve Merkür adında bir oğlu oldu. Merkür, 1929 yılında kızıl hastalığından dolayı öldü. İşsizken, roketler ve uzay yolculuğu üzerine yoğun araştırmalar yaptıktan sonra, 1926 yılında, Havacılık Merkezi Tasarım Bürosunda çalışmaya başladı, 1930 yılında ise Havacılık ve Motor İnşaat Enstitüsünde çalıştı (TsIAM).[3][4][5]

Bilimsel çalışmaları değiştir

1908 yılında, Gezegenlerarası seyahat ve yaşam desteğinde olabilecek sorunlarla ilgili makaleler yazdı. Ayrıca uzay aracında, sera içinde bitki büyütülebileceği fikrini ortaya atan ilk kişi oldu. 1911 yılında, yapısında yanıcı alüminyum alaşımları kullanan bir uzay aracı için planlar yayınladı. Bu araç, üst atmosfere ulaştığı zaman kanatlarını yakacak ve yakıta ihtiyaç duymayacak şekilde tasarlanmıştı. 1921 yılında, malzemelerini Mucitler Birliği'ne (AIIZ) sundu ve burada kendisi gibi konferansa katılan V.I. Lenin ile tanışıp uzay yolculuğu hakkında konuştu. 1924 yılında, Teknoloji ve Yaşam (Tekhnika i Zhizn) adlı dergiyi yayınladı.

1924, Zander için aktif bir yıldı. Bir önceki yıl, Hermann Oberth teorik bir çalışma olan "Die Rakete zu den Planetenräumen" ("Gezegenlerarası alana roket") adlı makaleyi yayınlamıştı. Aynı yıl, Moskova'da, gezegenler arası uçuş için uygun olacağına inandığı kanatlı bir roket için patent aldı. Ekim ayında ise Moskova Enstitüsü'ne roketle Mars'a ulaşmanın imkânı hakkında bir ders verdi. Konuşmanın ardından bu gezegene ulaşmanın önemini şöyle özetledi: "Atmosferi yaşamı destekleme kapasitesine sahip bir gezegendir. Ayrıca, Mars da 'kızıl yıldız' olarak bilinir ve bu bizim büyük Sovyet ordumuzun amblemidir.[6] Zander, Tsiolkovsky'nin eserlerini geliştirerek kullandı. Vladimir Vetchinkin ve hava kuvvetleri akademisinin üyeleriyle birlikte, Gezegenlerarası Seyahat Araştırmaları Derneği'ni kurdu. İlk basımlarında, Dünya'nın atmosferini yeniden giren bir uzay aracını kırmanın bir yolu olarak atmosferin kullanımını ilk kez önerdiler.

Her ne kadar Johannes Kepler güneş rüzgarlarıyla çalışan uzay yelkenlilerini 17. yüzyılda önerse de, Zander, uzay yelkenlilerini uzay yolculukları için püskürtücü olarak kullanmayı akıl eden ilk kişi oldu.

1925'te, "püskürtme itmesi ile uçuşun sorunları: gezegenlerarası uçuşlar," adlı makaleyi yayınladı. Bu makalede, iki gezegen arasında dolaşan bir uzay aracının hızlanabileceğini ve kütleçekimsel sapan kuralıyla, iki gezegenin uydularının yerçekimini kullanarak yörüngenin sonunda yavaşlayabileceğini önerdi.[7]

1929-1930 yıllarında, IAM'da görevli iken, OR-1 adlı ilk motoru üzerinde çalıştı. Bu motor, sıkıştırılmış hava ve benzin ile çalışan modifiye bir havyaydı. Ayrıca bu süre içerisinde, Moskova Havacılık Enstitüsü'nde dersler verdi. 1931'de, Moskova'da kurulan GIRD'in (Group for the Investigation of Reaction Propulsion) (Группа изучения реактивного движения (ГИРД)) kurucu üyelerinden biri oldu. Birinci tugayın başında olan Zander, "216" kanatlı gemi füze gücünü elde etmeyi amaçlayan OR-2 (GIRD-02) roket motorunda çalıştı. Ayrıca, 25 Kasım 1933'te başarıyla uçan roket GRID-10 üzerinde çalıştı. Zander roketi tasarlamıştı, fakat o yıl Kislovodsk kentinde tifüs nedeniyle öldüğünden roketin uçuşunu göremedi.

Adı verilmiş şeyler değiştir

  • Aydaki Tsander krateri.
  • Letonya Bilimler Akademisi'nin matematik ve fizik çalışmaları için verdiği ödül.
  • 1992 yılından başlayarak, Rusya Bilimler Akademisi Tsandar Ödülünü vermektedir. Rus Bilimler Akademisinin, "roket ve uzay bilimi alanında olağanüstü teorik çalışma" konusunda en değerli bilimsel ödüldür.
  • 1964'te Sovyetler Birliği, Zander'i onurlandıran ve resminin olduğu bir posta pulu yayınladı.[8]
  • Zander'in ailesinin evi Riga'da bir müzeydi (mülkiyetteki son değişikliğe kadar) ve evin bulunduğu cadde ismini ondan almıştır.
  • Riga'daki evinin yakınlarında bulunan anıt.
  • Moskova ve Kislovodsk'ta da Zander'in adını taşıyan cadde ve sokaklar bulunmaktadır.

Kaynakça değiştir

  1. ^ Friedrich Zander (born into a German family in Riga, Latvia), T Romanovskis, Comment on ‘Families of Keplerian orbits’, European Journal of Physics Eur. J. Phys. 25 (2004) L17–L19 PII: S0143-0807(04)64910-5 [1]
  2. ^ Another distinguished German from Riga was Friedrich Zander (1887-1933), who graduated from the Mechanics Department of Riga Polytechnic Institute in 1914 and remained there to pursue research which culminated in the construction of the first rocket., Contribution of Baltic Germans to Science The Latvian Institute 22 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Tsander, FA, "Autobiography of Fridrikh Arturovich Tsander, Production Engineer" (in Russian), March 12, 1927.
  4. ^ Freeman, Marsha, "The contributions of Fridrikh Tsander: a memoir", Acta Astronautica 52 (2003) 591-599.
  5. ^ Petrovich, G.V., "The Soviet Encyclopedia of Space Flight", p 468, University Press of the Pacific, 2002
  6. ^ Siddiqi, Asif, "Deep Impact: Robert Goddard and the Soviet Space Fad of the 1920s", History and Technology 20:2
  7. ^ Zander‘ın 1925 yılında yayınladığı makalesi, “Problems of flight by jet propulsion: interplanetary flights,” NASA'ya gönderildi. See NASA Technical Translation F-147 (1964); specifically, Section 7: Flight Around a Planet’s Satellite for Accelerating or Decelerating Spaceship, pages 290-292.
  8. ^ "postal stamp". 22 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 

Biblografya değiştir

  • Цандер, Фридрих Артурович (1967). Из научного наследия (Rusça). Moskova: Nauka. 
    • Technical translation by NASA: Tsander, Fridrikh Arturovich (1969). From a scientific heritage. Washington: NASA. 
  • Tsander, Fridrikh Arturovich (1977). Selected Papers (Rusça). Riga: Zinātne. 
  • Golovanov, Yaroslav (1985). The Martian:Tsander (Rusça). Moskova: Molodaya Gvardiya. 27 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2017. 
  • Georgiy Stepanovich Vetrov, S. P. Korolyov and space. First steps. — 1994 M. Nauka, 5-02-000214-3.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Friedrich_Zander&oldid=32556979" sayfasından alınmıştır