Ferhat Bey Hamamı
Ferhat Bey Hamamı, Vize Hamamı veya Ağa Hamamı,[1] Kırklareli'nin doğusundaki Vize ilçesinde bulunan tarihi bir Türk hamamıdır.[2] Çifte hamam olarak inşa edilmiş yapı, günümüzde harap durumdadır ve kullanılmamaktadır.[3]
.jpg) Ferhat Bey Hamamı'nın eski bir fotoğrafı | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Vize Hamamı, Ağa Hamamı |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Hamam |
| Mimari tarz | Osmanlı mimarisi |
| Konum | Vize, Kırklareli, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°34′38″K 27°45′53″D / 41.57722°K 27.76472°D |
| Tamamlanma | 16. yüzyıl sonrası |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Moloz taş, tuğla |
Tarih
değiştirYapının kitabesi olmadığından inşa tarihi hakkında bir bilgi bulunmamaktadır ve hamama yapılmış müdahaleler de inşa tarihinin belirlenmesini zorlaştırmaktadır. Bu sebeple yapının inşa tarihi hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Yapının ve etrafının eski fotoğraflarına göre, hamamın yanında günümüzde mevcut olmayan mescit ve günümüze ulaşmış Ferhat Bey Çeşmesi'nin yapı malzemeleri, hamamın erkekler bölümünün sıcaklık kısmındaki kurnaların palmet ve rumi motifleri ve kubbe geçiş elemenları göz önünde tutulduğunda hamamın 16. yüzyıl sonrasında inşa edildiği düşünülmektedir[4] ancak aynı süslemelerin 14. veya 15. yüzyıllardaki Erken Osmanlı Dönemine tarihlenebileceği de ifade edilmiştir.[1]
Ferhat Bey Hamamı, mevcut tamir levhasına göre 1938 yılında Kazım Dirik tarafından tamir edilmiştir. Bu onarımlar sırasında onarılan yerlerde betonarme kullanılmıştır. Erkekler bölümü 1993 yılına kadar kullanımına devam edilmiş, kadınlar bölümü ise Kurtuluş Savaşı sırasında ambar olarak kullanılmıştır.[1][4]
Ayrıca arşiv belgelerine göre Hicri 25.03.1320 (Miladi 02.07.1902) tarihinde hamamın işletmeciliğini Vize'de mal müdürlüğü yapan Tahir Ağa isimli birinin yaptığı anlaşılmıştır.[4]
Hamamın yanındaki Ferhat Bey Çeşmesi ve günümüze yalnızca temelleri ulaşmış mescit ile beraber Ferhat Bey'in burada bir külliye inşa ettirmiş olabileceği düşünülmektedir.[1]
Hamam günümüzde harap durumdadır ve kullanılmamaktadır.[3]
Mimari
değiştirFerhat Bey Hamamı çifte hamam şeklinde doğu batı yönünde inşa edilmiş bir yapıdır. Kadınlar bölümü kuzeyde, erkekler bölümü güneyde yer almaktadır. Hamamda soyunmalık, soğukluk ve sıcaklık bölümleri olmak üzere üç bölüm bulunmaktadır. Yapının beden duvarlarında moloz taş; kubbe, tonoz ve kemerlerde ise tuğla malzeme kullanılmıştır.[4] Hamamın Osmanlıca yazılı kurnaları günümüze ulaşmıştır.[3]
Erkekler Bölümü
değiştirÇifte hamamın güney cephesinde yer almaktadır. Giriş kısmında mermer üzerine Latin harfleriyle kazınmış 1938 yılına ait tamir levhası bulunmaktadır. Kare planlı soyunmalık bölümüne yol ile olan kot farkından dolayı dört basamaklı bir merdivenle geçilmektedir ve bu bölümün ortasında üst örtüyü taşıyan bir kolon bulunmaktadır. Üst örtüsü beton malzemeli düz dam şeklindedir.
Soyunmalıktan yarım daire kemerli bir kapı ile girilen dikdörtgen planlı soğukluk bölümünün üst örtüsü tonoz şeklindedir. Bu tonozun üzerinde altı tane altıgen şekilli fil gözü ile mekanın aydınlatması sağlanmaktadır.[4]:94
Soğukluk bölümünden mekanlarının üzeri kubbelerle örtülü sıcaklık bölümüne geçilmektedir. Sıcaklık mekanının orta mekanının aydınlatması şekizgen kasnaklı kubbesinin üzerindeki filgözleri ile sağlanmaktadır. Sıcaklığın kuzeyindeki sivri kemerli ve üzeri tonozla örtülü eyvan içerisinde mermer bir kurna bulunmaktadır. Bu kurnanın ön yüzünde talik hatla yazılmış silik metnin bir kısmı "...... feulemâ.... tâat...." şeklinde okunabilmiştir.[4]:95
Kadınlar Bölümü
değiştirÇifte hamamın kuzey cephesinde yer almaktadır. Yakın zamana kadar samanlık olarak kullanılan kadınlar bölümü harap haldedir. Mimari olarak erkekler bölümü ile aynı özellikleri göstermektedir. Yol ile olan kot farkından ötürü altı basamaklı bir merdivenle soyunmalık bölümüne inilmektedir. Kare planlı soyunmalık bölümü oldukça harap durumdadır ve duvarlarında moloz taş ve dökülen sıvaların izleri görülebilmektedir. Mekanın ortasında üst örtüyü taşıyan beton bir kolon bulunmaktadır.[4]:96
Hamamın batı cephesinde oldukça harap haldeki su deposu ve külhan bölümleri yer almaktadır.[4]:97
Restorasyon
değiştirFerhat Bey Hamamı'nın korunması ve onarılması adına Vakıflar Genel Müdürlüğünce projeleri hazırlanmış, Edirne Koruma Bölge Kurulu tarafından Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projeleri onaylanmıştır.[3]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b c d Özer, Mustafa (2006). "Vize'de Türk Mimarisi". Yöre Aylık Kültür Dergisi. 7 (80). ss. 31-32.
- ^ "Vize - Tarihçe". T.C. Vize Kaymakamlığı. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2024.
- ^ a b c d "Vize Hamamı". Erişim tarihi: 27 Temmuz 2024.
- ^ a b c d e f g h Bulut, Ö. (2019). Kırklareli ve İlçelerindeki Tarihi Su Yapıları [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.