Estergon Kuşatması (1241)
Estergon Kuşatması 1241 kışında gerçekleşmiştir. Mohi Muharebesi'ndeki zorlu ama kesin Moğol zaferinin ardından Batu Han, özellikle küçük köyler ve kasabalar gibi yumuşak hedeflere odaklanarak Macaristan Krallığı topraklarını yağmalamıştır. Bir istisna, yıkılıncaya kadar Macaristan Krallığı'nın başkenti ve en büyük, en zengin şehri olan Estergon'du. Batu Han'ın Kutsal Roma İmparatorluğu'na bir keşif ekibi göndermeden ve daha sonra tüm Moğol kuvvetlerini Orta Avrupa'dan Rusya'ya geri çekmeden önce yağmaladığı ve yok ettiği son şehirdir.[4] Kuşatma ve sonrasına ilişkin bilgilerin çoğu, Split'in İtalyan (Apulian) başpiskoposu Torre Maggiore'li Roger'ın tarihçesinden gelmektedir.
| Estergon Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Avrupa'nın Moğollar tarafından istilası | |||||||||
 Macaristan ovalarında Moğol istilaları | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Macaristan Krallığı | Moğol İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Count Simon[1][3] | |||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
|
arbaletçiler bir kaç şövalye |
atından inmiş Ağır süvari atından inmiş Atlı okçulular Mancınıklar[1] | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| Bilinmiyor |
Bilinmiyor 30 Mancınık[1] | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
300 soylu öldürüldü Nüfusun neredeyse tamamı yok edildi [1] | Bilinmiyor | ||||||||
Arka plan değiştir
Kiev Rus devletlerinin Moğollar tarafından fethedilmesinin ardından Kumanlar eski topraklarından kaçarak Macaristan Kralı IV. Béla'ya sığınma talebinde bulunmuşlar ve o da kendisine askerlik hizmeti sağlamaları koşuluyla bu talebi kabul etmiştir. Batu Han, kralı derhal tüm Kumanları toplaması yoksa yok edilmesiyle tehdit etmiştir. Kral Béla IV bunu reddetmiş ve daha sonra krallığı işgal edilmiştir. Béla, Moğolların ayrı ayrı ilgilendiği Moravya, Bohemya ve Polonya dükalıkları hariç diğer Avrupa devletlerinden askeri destek alamamıştır.
Béla'nın krallığı Moğol istilasına hazırlıksızdı. O zamanlar Macaristan, Avrupa'nın en fakir ve en seyrek nüfuslu bölgelerinden biriydi. Nüfusun geniş arazi alanına rağmen, on üçüncü yüzyılın ortalarında 2 milyonun biraz üzerinde, en büyük şehri olan Estergon'un nüfusunun yalnızca 12.000 olduğu tahmin ediliyordu.[5] Orduları, bu tür birliklerin neredeyse her yerde bulunduğu daha batıdaki bölgelerin aksine, bir miktar hafif piyade ile birlikte hafif süvarilerden ve yalnızca bir avuç yaylı tüfekçiden, atlı şövalyeden ve ağır piyadeden oluşuyordu. Hafif süvarilere odaklanma, Béla'nın ordusunun Batılı gözlemciler için "doğulu" görünmesine neden oldu.[6] En önemlisi, Macaristan'da bir düzineden az taş kalenin bulunduğu, neredeyse tamamen taş tahkimat eksikliği vardı; soylular bile çoğunlukla ahşap ve toprak kalelere güveniyordu.[7][8]
Moğollar ilk ilerlemelerinde çok başarılı olmuşlardır. Buda'yı yağmaladıktan sonra, Mohi Muharebesi'nde Béla'ya karşı büyük bir zafer kazandılar ve bu, Macaristan ordusunun çoğunu bir günde etkili bir şekilde yok etti. Bundan sonra Macaristan'ın pek çok tahkimatsız yerini yerle bir etmeye başladılar; özellikle ovalık bölgelerde yerleşimlerin %50-80'i yok edildi.[6] Moğollar ayrıca Kral Béla'yı da sıkı bir şekilde aradılar. 1242'nin başlarında, Macaristan krallığının en zengin bölgelerini yağmalamayı umarak donmuş Tuna nehrini geçtiler.[9]
Muharebe değiştir
Batu Han, Ocak 1242'de şehre saldırmaya karar vermiştir. Birlikleri Estergon'un duvarlarını mancınıklarla ve taş atanlarla dövmüştür. Duvarları ve ahşap kuleleri kolayca azalttılar ve mahkûmların hendeği toprakla doldurmasını sağladılar. Rogerius, şehirdeki Macarların ve yabancıların şehrin düşeceğini anlayınca büyük miktarda boyalı kumaş ve diğer değerli eşyalarla birlikte evlerini de ateşe verdiklerini belirtiyor. Ayrıca hayvanları kesip altınlarını ve gümüşlerini gömdüler ya da şehirdeki tek tamamen taş sur olan kaleye gönderdiler.[10]
Çok sayıda vatandaş da kaleye kaçtı. Şehrin geri kalanı yağmalanırken, İspanyol kökenli bir ispán olan Aragon şövalyesi Simon'un ("Simeone" olarak da yazılır) komutasındaki garnizonla kale tutuldu. Batu, içerideki değerli eşyalara ulaşmak umuduyla mühendislerine kalenin duvarlarını yıkmalarını emretti, ancak mancınıklar yeterli hasarı veremedi ve onu kaleye saldırma girişiminde bulunmak zorunda kaldı. Rogerius, garnizonun arbaletçilerinin Moğol kuvvetlerine muazzam hasar vermedeki etkililiğine dikkat çekerek Moğollar defalarca geri püskürtüldü (Rogerius'un kullandığı tam terim "balistarii" çoğu çağdaş kaynakta arbaletçileri ifade etmek için kullanılıyordu; bazılarına rağmen) Karışıklık nedeniyle, o ve diğer çağdaş tarihçiler genellikle balistalar gibi kuşatma makinelerinden "makine" olarak söz ediyorlardı. Ağır kayıpların ardından Batu yenilgiyi kabul etti ve kuşatmayı kırdı.
Sonrası değiştir
Moğollar, Kin hanedanı ve Semerkant ile yapılan ve 3 ila 12 aydan fazla süren kuşatma savaşlarının aksine, hiçbir zaman Macar tahkimatlarından herhangi birini etkili bir kuşatma gerçekleştirecek kadar uzun süre kalamamışlardır. Batu, kuşatmanın sonucuna öfkelenmiştir. Önemli kayıpları karşılığında alabileceği her türlü değerli ganimet ya yok edilmiş ya da şehrin kalan tüm zenginliğini "yüksek üst kale"de tutan kaleye gönderilmiştir. Batu öfkeyle şehrin yağmalanması sırasında aldığı rehineleri, aralarında 300 soylu kadın ve bulabildiği tüm sivilleri katletmiştir. Rogerius, yağmalamadan yalnızca 15 sivilin hayatta kaldığını belirtir, ancak modern tarihçiler kalenin içinde çok daha fazlasının olması gerektiğine inanarak bu iddiayı şüpheli bulurlar.
Diğer Moğol kuvvetlerinin diğer Macar taş tahkimatlarına saldırma girişimleri, geri çekilmeden önce ülkenin geri kalanını yağmalamadaki başarılarına rağmen, benzer şekilde kasvetli sonuçlarla karşılaşmışlardır. Székesfehérvár ve Pannonhalma Archabbey'in yanı sıra Klis kalesi de Moğol taş atıcılarının yine duvarları indirememesi veya zahmet etmemesi üzerine savunmacıların kaleye doğru sürünen Moğolların üzerine kayaları yamaçtan aşağı fırlatmışlardır.[11] Kapsamı küçük olmasına rağmen, Esztergom kuşatması, angajmanı taş tahkimatların, arbaletçilerin ve Moğol istilaları karşısında savunmacı, kavrulmuş toprak stratejisinin çınlayan bir onayı olarak yorumlayan Kral IV. Béla için son derece etkili bir olay olduğunu kanıtlamıştır. Hükümdarlığının geri kalan kısmında ülkesinin askeri doktrinini büyük ölçüde reforme etmiş ve halefi, Moğollar, 1285'te geri döndüğünde bu dersleri uygulamaya koymuştur.
Moğollar gözünü Viyana kapılarına dikmiş ve Wiener Neustadt ve Korneuburg'a kadar akınlar düzenlemiştiler. Ancak daha sonra bölgeden çekildiler. Bunun geleneksel açıklaması, Moğolların Ögeday Han'ın ölüm haberini alması ve bunun Moğol ilerleyişini durdurması ve böylece Avrupa'daki tüm Moğol liderlerinin Moğolistan'a dönüp yeni bir Han seçecek kurultaya katılabilmeleridir. Ancak bu açıklamaya itirazlar vardır çünkü kurultay aslında bir yıl sonrasına kadar yapılmamış ve 1246 yılına kadar yeni bir han seçilmemiştir. Üstelik Avrupa işgaline öncülük eden Batu Han, Moğolistan'a dönmeyi reddetmiştir. Daha yeni bir açıklama, bir dizi taş tahkimatın varlığı ve halkın köleleştirilmek yerine kaçmaya istekli olması nedeniyle Moğolların Macaristan'ı boyun eğdirmek yerine yalnızca harap edebildiğidir. Béla asla teslim olmadı veya haraç ödemeyi kabul etmedi ve Batu'nun güçleri dayanamayacak kadar ağır kayıplar verdi, bu yüzden Moğollar geri çekildiler.[12]
Bununla birlikte, Macaristan krallığına önemli zararlar vermişler; işgal sırasında ya da ardından gelen kıtlığın bir sonucu olarak 300.000 ila 500.000 kişi ölmüştü (nüfusun %15-25'i).[13]
Kaynakça değiştir
- Özel
- ^ a b c d e f Genghis Khan: his conquest, his empire, his legacy,Frank Lynn, Da Capo Press, page 477
- ^ Rogers, Clifford. The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology, Vol. 2, Page 30. "Esztergom, Siege of"
- ^ The Mongols Proper and the Kalmuks p. 150 by Howorth, Henry H.
- ^ The Rise and Fall of the Second Largest Empire in History: How Genghis Khan almost conquered the world by Craughwell, Thomas pp. 270-277
- ^ Gyorffy, Magyarorszag nepessege, pp. 50-51
- ^ a b Sugar, pp. 27
- ^ Pow, pp. 72
- ^ Sugar, pp. 26
- ^ Pow, pp. 68
- ^ Pow, pp. 132
- ^ Thomas of Split, History of the Bishops, 299.
- ^ Lindsey Stephen Pow, “Deep Ditches and Well-Built Walls: a Reappraisal of the Mongol Withdrawal from Europe in 1242,” master's thesis, Department of History, University of Calgary, September 2012.
- ^ The traditional figure is 25%, but László Veszprémy, taking account of recent scholarship, says "some fifteen percent". "Muhi, Battle of," in The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology, ed. Clifford J. Rogers (New York: Oxford U.P., 2010), vol. 3, p. 34.
- Genel
- Sugar, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor (1994). A History of Hungary (İngilizce).
- Pow, Lindsey Stephen (2012). Deep Ditches and Well-built Walls (İngilizce).
- Alexander, Bevin. How wars are won:the 13 rules of war from ancient greece to the war on terror P/117. Three River Press. ISBN 1-4000-4948-2.
- Howorth, Henry H. The Mongols Proper and the Kalmuks p.150. Cosimo Classics. ISBN 978-1-60520-133-7.
- McLynn, Frank. Genghis Khan: His conquest, his Empire, his legacy. Da Capo Press. ISBN 978-0-306-82396-1.
- Craughwell, Thomas J. The Rise and Fall of the Second Largest Empire in History: How Genghis Khan almost conquered the world. Fair Winds. ISBN 9781616738518.