Dış risk

Dış Risk; Küreselleşen dünya çerçevesinde ülkelerin sınırları ve ticari yapıları daha karmaşık bir yapı içine girmeye başlamıştır. Böylece farklı ülkelerde ve toplumlarda yaşanan olaylar diğer toplumlarında bundan etkilenmesine sebebiyet vermektedir. Bu konuya en güzel örnek olarak yaşanan 2008’deki ABD’deki krizin tüm dünyadaki etkilerini gösterebiliriz. Bu süreç zarfında dünyadaki gelişen risk yönetimi kavramı daha büyük bir önem kazanmaktadır.

Ülkeler kurumlar ve şirketler kendi iç yapılarında gerçekleşecek risklere karşı gerekli tedbirleri almaları yeterli olmamaktadır. Çünkü hesaplanmayan dışsal riskler kurumlar üzerinde yıkıcı etkilere sebebiyet vermektedir.

Tanim

Dış riski tanımlamamız gerektiğinde ise; kısaca yönetimin kontrolü dışında meydana gelen olayların neticesinde ortaya çıkan risklere dış risk denilir.

Kapsam

Depremler, volkanlar, tsunami gibi insan faktörü dışında bir kaynaktan üretilen doğa olayları bunlara en güzel örnektir.  Japonya’da 11 Mart 2011 tarihinde gerçekleşen deprem olayının ardından Fukuşima Nükleer Santrali kazası ve 2010 yılında İzlanda’da gerçekleşen volkan patlamasının tüm Avrupa hava sahasının trafiğe kapanması dışsal riske verilebilecek ilk akla gelen örneklerdir.

Bu risklerin kaynakları arasında doğal ve siyasi felaketler ve büyük makro-ekonomik değişiklikler sebep olmaktadır. Genel olarak bu tür olaylara önlemek değil, oluşan etkilerin azaltılması yönünde çaba olması gerekmektedir.

Risk yönetim uzmanları dış riskleri inceleyerek oluşabilme olasılığını farklı metotlarla hesaplamaktadırlar.

Dış risklere örnek olarak;

• Kasırgalar
• Depremler
• Tsunamiler
• Taşkınlar (Sel felaketleri)
• Volkanik patlamalar
• Şimşek (Yıldırım) Düşmeleri
• Yangınlar
• Hastalıklar (Salgın hastalıklar)
• Çevresel Tehlikeler (Kirlilik)
• Terör Olayları
• Hükûmetlerin Yasal Düzenlemeleri
• Küresel Ekonomik Krizler
• Bilgi Güvenliği (Hacker Faaliyetleri) gibi çeşitli örnekler verilebilir.

Değerlendirme

Dış riskler başka bir bakış açısı ile bakmayı gerektirir. Genel olarak yöneticilerin ön görüşleri stratejik bakış açıları bu konuda karar vermelerinde etkili olmaktadır. Meydana gelecek olayların etkilerini azaltabilmek adına, nasıl bir çözüm stratejisi geliştirecekleri yönünde odaklanmalıdırlar.

Mevcut dış riskleri belirlerken üç ayrı yönden analiz edilmelidir.

Oluşum Frekansı

·        Sizin bulunduğunuz konumda meydana gelebilecek bir dış risk ihtimali nedir?

·        Benzer riskli durumlar bölgenizde sık sık olur mu? gibi sorulara cevap aramaktadır.

Meydana Geliş Süresi

·        Ne kadar sürecek?

·        Ne sıklıkla oluşuyor? Sorularına cevap aramakla birlikte dış riskin etkilerinden dolayı kaybolacak olan süreyi değerlendirmeye çalışmaktadır.

Varlıkların Kaybı

Gerçekleştiğinde ne kadar zarara sebebiyet verecek?. Bir dış risk gerçekleştikten sonra, mal ve varlıkların kayıp durumunu değerlendirmektedir.

Dış riskten kaynaklı gerçekleşmiş bir olayın vermiş olduğu zararlar ise; 3 farklı kategoride incelenelerek zararın boyutu bulunmaya çalışılmaktadır.

• Etkisi hemen olan felaketler
• Uzun süreli etkisi olan jeopolitik ve çevresel değişiklikler
• Orta vadeli etkisi ile rekabetçi riskler

Analitik Çözüm Süreçleri

Kurumlar her bir dış risk kaynağını algılama adına farklı yaklaşımlar kullanırlar.Bunlar;

• Kuyruk Stres Testleri
• Senaryo Planlama
• Savaş Oyunu'dur.