Vikipedi

Dünya'daki çarpma kraterlerinin listesi

Vikimedya liste maddesi

Dünya üzerindeki çarpma yapılarının aşağıdaki listesi, 2018 itibarıyla Earth Impact Database'de (Dünya Çarpma Veritabanı) kayıtlı 190 doğrulanmış kraterden bir seçkiyi içermektedir.[1] Listelerin yönetilebilirliğini korumak için, belirli bir zaman dilimindeki sadece en büyük çarpma yapıları dahil edilmiştir. Farklı kıtalar için alfabetik listeler aşağıdaki Kıtalara göre çarpma yapıları bölümünde bulunabilir.

Mayıs 2018 itibarıyla Dünya Çarpma Veritabanı'ndaki kraterlerin eşdikdörtgensel projeksiyonlu dünya haritası

Boyut ve yaşa göre listelenmiş doğrulanan çarpma yapıları değiştir

Bu çarpma yapıları, meteorlar (büyük asteroit parçalarından oluşan) veya kuyruklu yıldızların (buz, toz parçacıkları ve kayaç parçalardan oluşan) Dünya ile çarpışması sonucunda oluşmuştur. Aşınmış veya gömülü kraterler için belirtilen çap, genellikle orijinal krater kenar çapının en iyi mevcut tahminini ifade eder ve mevcut yüzey özelliklerine karşılık gelmeyebilir. Zaman birimleri bin veya milyon yıl cinsindendir.

10.000 yıl veya daha az değiştir

Yaşı on bin yıldan daha az ve çapı en az 100 m (330 ft) olan krater sayısı oldukça azdır. Dünya Çarpma Veritabanı (EID) bu tür ondan az krateri listeler. Son 100.000 yılın en büyüğü ise Arjantin'de bulunan 4,5 km (2,8 mi) çapındaki Rio Cuarto krateridir,[2] ancak kökeni[3] ve yaşı konusunda belirsizlikler vardır. Bazı kaynaklar yaşını 10 bin yıldan daha az olarak verirken,[2][4] EID daha geniş bir aralık olarak 100 bin yıldan daha az olarak belirtir.[3]

Yaklaşık olarak MÖ 1500 yılındaki İskandinav Tunç Çağı'na tarihlenen Kaali çarpışmaları, Estonya ve Finlandiya mitolojisini etkilemiş olabilir.[5] Campo del Cielo (yaklaşık MÖ 2500) krateri, bazı Kızılderili kabilelerinin efsanelerinde yer alıyor olabilir.[6][7] Henbury krateri (yaklaşık MÖ 2700) ise Avustralya Aborjinlerinin sözlü geleneklerinde yer edinmiştir.[8]

 
Macha krateri'nin saha haritası
 
Kaali kraterlerinden biri
Adı Konum Ülke Çap
(km) 		Yaş
(bin yıl) 		Tarih Koordinatlar
Wabar Rub el Khali Çölü Suudi Arabistan 000,1 < 00,2 ~MS 1800 21°30′K 50°28′D / 21.500°K 50.467°D / 21.500; 50.467
Kaali Saaremaa Estonya 000,1 < 03,5 0MÖ 1500 58°24′K 22°40′D / 58.400°K 22.667°D / 58.400; 22.667
Campo del Cielo Chaco Arjantin 000,1[7] < 04,5 0MÖ 2500 27°38′G 61°42′B / 27.633°G 61.700°B / -27.633; -61.700
Henbury Kuzey Bölgesi Avustralya 000,2 < 04,7 0MÖ 2700 24°34′G 133°8′D / 24.567°G 133.133°D / -24.567; 133.133
Morasko Poznań Polonya 000,1 < 05,0[9] 0MÖ 3000 52°29′K 16°54′D / 52.483°K 16.900°D / 52.483; 16.900
Boxhole Kuzey Bölgesi Avustralya 000,2 < 05,4 0MÖ 3400 22°37′G 135°12′D / 22.617°G 135.200°D / -22.617; 135.200
Macha Yakutistan Rusya 000,3 < 07,3 0MÖ 5300 60°6′K 117°35′D / 60.100°K 117.583°D / 60.100; 117.583
Rio Cuarto (tartışmalı) Córdoba eyaleti Arjantin 004,5 < 10 ?[2][4] <MÖ 8000 32°53′G 64°13′B / 32.883°G 64.217°B / -32.883; -64.217
Ilumetsa Põlva Estonya 000,08 < 06,6 <MÖ 4600 57°57′K 27°24′D / 57.950°K 27.400°D / 57.950; 27.400
Whitecourt Alberta Kanada 000,04 < 01,1 MS 900 54°00′K 115°36′B / 54.000°K 115.600°B / 54.000; -115.600

Rio Cuarto kraterleri için 2002 yılındaki bir araştırma, bunların aslında Eoliyen rüzgar kaynaklı yapılar olabileceğini iddia etmektedir.[10] EID, Campo del Cielo için yaklaşık 50 m (160 ft) boyut belirtirken, diğer kaynaklar 100 m (330 ft) olduğunu belirtir.[7]

10.000 ila 1 milyon yıl değiştir

On bin ila bir milyon yıl arasında, çapı bir km 'den (0,62 mi) az olan kraterler:

Adı Konum Ülke Çap
(km) 		Yaş
(bin yıl) 		Koordinatlar
Wolfe Creek Batı Avustralya Avustralya 0,9 < 120 19°10′18″G 127°47′44″D / 19.17167°G 127.79556°D / -19.17167; 127.79556
Monturaqui Atacama Çölü Şili 0,455 640 ± 140 23°55′40″G 68°15′41″B / 23.92778°G 68.26139°B / -23.92778; -68.26139

Yaşı on bin yıl ila bir milyon yıl arasında değişen ve çapı en az bir km (0,62 mi) olan kraterler. Son bir milyon yılda oluşan en büyük krater, Kazakistan'da 14-kilometre (8,7 mi) çapındaki Zhamanshin krateridir. Bu krater, nükleer kış üretme kapasitesine sahip olarak tanımlanmıştır.[11]

Bununla birlikte, şu an kaynağı bilinmeyen devasa Avustralasya saçılım alanının (yaklaşık 780.000 yıl) 100 km (62 mi) çapında bir kraterden kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir.[12][13]

 
Meteor Crater, 1,2 km (0,75 mi)
 
Tenoumer krateri, 1,9 km (1,2 mi)
Adı Konum Ülke Çap
(km) 		Yaş
(bin yıl) 		Koordinatlar
Tenoumer Sahra Çölü Moritanya 01,9 021 22°55′2″K 10°24′28″B / 22.91722°K 10.40778°B / 22.91722; -10.40778
Yilan Heilongjiang Çin 01,85 049 46°23′4″K 129°19′39″D / 46.38444°K 129.32750°D / 46.38444; 129.32750
Meteor Crater Arizona ABD 01,2 049 35°1′39″K 111°1′22″B / 35.02750°K 111.02278°B / 35.02750; -111.02278
Xiuyan Xiuyan Mançu Özerk İlçesi Çin 01,8 050 40°21′42″K 123°27′47″D / 40.36167°K 123.46306°D / 40.36167; 123.46306
Lonar Maharaştra Hindistan 01,8 052 19°58′37″K 76°30′32″D / 19.97694°K 76.50889°D / 19.97694; 76.50889
Agoudal[14] Atlas Dağları Fas 03,0 105 31°59′K 5°30′B / 31.983°K 5.500°B / 31.983; -5.500
Tswaing Pretoria Saltpan Güney Afrika 01,1 220 25°24′32″G 28°4′58″D / 25.40889°G 28.08278°D / -25.40889; 28.08278
Zhamanshin Kazakistan Kazakistan 14,0 900 ± 100 48°24′0″K 60°58′0″D / 48.40000°K 60.96667°D / 48.40000; 60.96667

1 milyon yıl ila 10 milyon yıl değiştir

 
Elgygytgyn, 18 km (11 mi)
 
Bosumtvi, 10 km (6,2 mi)

Yaşı bir milyon ila on milyon yıl arasında değişen ve çapı en az beş km (3,1 mi) olan kraterler. Yaş tahminindeki belirsizlikler giderilirse, son on milyon yılda oluşan en büyük krater, EID veritabanında yaşı 5 milyon yıldan daha az (Pliyosen Dönemi) olarak belirtilen 52-kilometre (32 mi) çapındaki Karakul krateri olacaktır. Büyük fakat krater izi bulunmayan Eltanin çarpışması (2,5 milyon yıl önce) ise Pasifik Okyanusu'nda gerçekleşmiş olup, Pliyosen Dönemi'ndeki buzul oluşumlarına ve soğumaya katkıda bulunmuş olabileceği düşünülmektedir.[15]

Adı Konum Ülke Çap
(km) 		Yaş
(milyon yıl) 		Koordinatlar
Bosumtvi Ashanti Gana 0010 ;01,1 6°30′K 1°25′B / 6.500°K 1.417°B / 6.500; -1.417
Elgygytgyn Çukotka Özerk Okrugu Rusya 0018 ;03,5 67°30′K 172°00′D / 67.500°K 172.000°D / 67.500; 172.000
Bigach Kazakistan Kazakistan 0008 ;05 48°34′K 82°1′D / 48.567°K 82.017°D / 48.567; 82.017
Karla Tataristan Rusya 0010 ;05 54°55′K 48°2′D / 54.917°K 48.033°D / 54.917; 48.033
Karakul Pamir Dağları Tacikistan 0052 < 5 ?[16][17] 39°1′K 73°27′D / 39.017°K 73.450°D / 39.017; 73.450 (Kara-Kul)
Eltanin çarpışması Güney okyanus Şili'nin güneybatısı ? 2,5 57°47′G 90°47′B / 57.783°G 90.783°B / -57.783; -90.783

10 milyon yıl veya daha fazla değiştir

Çapı 20 km (12 mi) veya daha fazla olan tüm kraterler, yaşı belirsiz olan Karakul 52 km (32 mi) hariç, 10 milyon yıldan daha yaşlıdır.

Bu büyüklükte kırktan fazla krater bulunmaktadır. Son yüz milyon yılda oluşmuş en büyük iki kraterin, iki yok olma olayı Kretase-Paleojen için Chicxulub ve Eosen-Oligosen için Popigai çarpışması ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir.[18]

 
Sudbury Havzası, 130 km (81 mi)
 
Chicxulub Krateri, 150 km (93 mi)
 
Popigai çarpma yapısı, 100 km (62 mi)
 
Manicouagan çarpma yapısı, 100 km (62 mi)
 
Acraman krateri, 85 ila 90 km (53 ila 56 mi)
 
Charlevoix çarpma yapısı, 54 km (34 mi)
 
Nördlinger Ries, 24 km (15 mi)
Adı Konum Ülke Çap
(km) 		Yaş
(milyon yıl) 		Koordinatlar
Vredefort Özgür Devlet Güney Afrika 160 2023 ± 4 27°0′G 27°30′D / 27.000°G 27.500°D / -27.000; 27.500 (Vredefort)
Chicxulub Yucatán Meksika 150 66,051 ± 0,031 21°20′K 89°30′B / 21.333°K 89.500°B / 21.333; -89.500 (Chicxulub)
Sudbury Ontario Kanada 130 1849 46°36′K 81°11′B / 46.600°K 81.183°B / 46.600; -81.183 (Sudbury)
Popigai Sibirya Rusya 100 35,7 ± 0,2 71°39′K 111°11′D / 71.650°K 111.183°D / 71.650; 111.183 (Popigai)
Manicouagan Quebec Kanada 100 215,56 ± 0,05 51°23′K 68°42′B / 51.383°K 68.700°B / 51.383; -68.700 (Manicouagan)
Acraman Güney Avustralya Avustralya 90 580 32°1′G 135°27′D / 32.017°G 135.450°D / -32.017; 135.450 (Acraman)
Morokweng Kalahari Çölü Güney Afrika 70 146,06 ± 0,16 26°28′G 23°32′D / 26.467°G 23.533°D / -26.467; 23.533 (Morokweng)
Kara Nenets Özerk Okrugu Rusya 65 70,3 69°6′K 64°9′D / 69.100°K 64.150°D / 69.100; 64.150 (Kara)
Beaverhead Idaho ve Montana United States 60 600 44°15′K 114°0′B / 44.250°K 114.000°B / 44.250; -114.000 (Beaverhead)
Tookoonooka Queensland Avustralya 55 112–133 27°7′G 142°50′D / 27.117°G 142.833°D / -27.117; 142.833 (Tookoonooka)
Charlevoix Quebec Kanada 54 342 47°32′K 70°18′B / 47.533°K 70.300°B / 47.533; -70.300 (Charlevoix)
Siljan krateri Dalarna İsveç 52 377 61°2′K 14°52′D / 61.033°K 14.867°D / 61.033; 14.867 (Siljan)
Karakul Pamir Dağları Tacikistan 52 5? 25? 39°1′K 73°27′D / 39.017°K 73.450°D / 39.017; 73.450 (Kara-Kul)
Montagnais Yeni İskoçya Kanada 45 50.5 42°53′K 64°13′B / 42.883°K 64.217°B / 42.883; -64.217 (Montagnais)
Araguainha Orta Brezilya Brezilya 40 244,4 16°47′G 52°59′B / 16.783°G 52.983°B / -16.783; -52.983 (Araguainha)
Chesapeake Körfezi Virginia ABD 40 34,86 ± 0,23 37°17′K 76°1′B / 37.283°K 76.017°B / 37.283; -76.017 (Chesapeake Bay)
Mjølnir Barents Denizi Norveç 40 142 73°48′K 29°40′D / 73.800°K 29.667°D / 73.800; 29.667 (Mjølnir)
Puchezh-Katunki Nijni Novgorod Oblastı Rusya 40 195,9 ± 1,0 56°58′K 43°43′D / 56.967°K 43.717°D / 56.967; 43.717 (Puchezh-Katunki)
Saint Martin Manitoba Kanada 40 227,8 ± 1,1 51°47′K 98°32′B / 51.783°K 98.533°B / 51.783; -98.533 (Saint Martin)
Woodleigh Batı Avustralya Avustralya 40 364 26°3′G 114°40′D / 26.050°G 114.667°D / -26.050; 114.667 (Woodleigh)
Carswell Saskatchewan Kanada 39 115 58°27′K 109°30′B / 58.450°K 109.500°B / 58.450; -109.500 (Carswell)
Clearwater Batı Quebec Kanada 36 290 56°13′K 74°30′B / 56.217°K 74.500°B / 56.217; -74.500 (Clearwater West)
Manson Iowa ABD 35 74 42°35′K 94°33′B / 42.583°K 94.550°B / 42.583; -94.550 (Manson)
Slate Adaları Ontario Kanada 30 450 48°40′K 87°0′B / 48.667°K 87.000°B / 48.667; -87.000 (Slate Islands)
Yarrabubba Batı Avustralya Avustralya 30 2229 27°10′G 118°50′D / 27.167°G 118.833°D / -27.167; 118.833 (Yarrabubba)
Keurusselkä Batı Finlandiya Finlandiya 30 1400–1500 62°8′K 24°36′D / 62.133°K 24.600°D / 62.133; 24.600 (Keurusselkä)
Shoemaker Batı Avustralya Avustralya 30 1630? 25°52′G 120°53′D / 25.867°G 120.883°D / -25.867; 120.883 (Shoemaker)
Mistastin Newfoundland ve Labrador Kanada 28 36,4 55°53′K 63°18′B / 55.883°K 63.300°B / 55.883; -63.300 (Mistastin)
Clearwater Doğu Quebec Kanada 26 290 56°4′K 74°6′B / 56.067°K 74.100°B / 56.067; -74.100 (Clearwater East)
Kamensk Güney Federal Bölgesi Rusya 25 49 48°21′K 40°30′D / 48.350°K 40.500°D / 48.350; 40.500 (Kamensk)
Steen River Alberta Kanada 25 91 59°30′K 117°38′B / 59.500°K 117.633°B / 59.500; -117.633 (Steen River)
Strangways Kuzey Bölgesi Avustralya 25 646 15°12′G 133°35′D / 15.200°G 133.583°D / -15.200; 133.583 (Strangways)
Tunnunik Kuzeybatı Toprakları Kanada 25 130–450 72°28′K 113°58′B / 72.467°K 113.967°B / 72.467; -113.967 (Tunuunik)
Boltysh Kirovohrad Oblastı Ukrayna 24 65,17 48°54′K 32°15′D / 48.900°K 32.250°D / 48.900; 32.250 (Boltysh)
Nördlinger Ries Bavyera, Baden-Württemberg Almanya 24 14,808 ± 0,038 48°53′K 10°34′D / 48.883°K 10.567°D / 48.883; 10.567 (Nördlinger Ries)
Presqu'île Quebec Kanada 24 500'den az 49°43′K 74°48′B / 49.717°K 74.800°B / 49.717; -74.800 (Presqu'ile)
Haughton Nunavut Kanada 23 39 75°23′K 89°40′B / 75.383°K 89.667°B / 75.383; -89.667 (Haughton)
Lappajärvi Batı Finlandiya Finlandiya 23 77,85 ± 0,78 63°12′K 23°42′D / 63.200°K 23.700°D / 63.200; 23.700 (Lappajärvi)
Rochechouart Fransa Fransa 23 206,92 ± 0,32[19] 45°49′K 0°47′D / 45.817°K 0.783°D / 45.817; 0.783 (Rochechouart)
Gosses Bluff Kuzey Bölgesi Avustralya 22 142,5 23°49′G 132°18′D / 23.817°G 132.300°D / -23.817; 132.300 (Gosses Bluff)
Amelia Creek Kuzey Bölgesi Avustralya 20 600–1660 20°55′G 134°50′D / 20.917°G 134.833°D / -20.917; 134.833 (Amelia Creek)
Logancha Sibirya Rusya 20 40 65°31′K 95°56′D / 65.517°K 95.933°D / 65.517; 95.933 (Logancha)
Obolon Poltava Oblastı Ukrayna 20 169 49°35′K 32°55′D / 49.583°K 32.917°D / 49.583; 32.917 (Obolon')
Dhala[20] Madhya Pradeş Hindistan 11[20] 1700-2100 25°18′K 78°8′D / 25.300°K 78.133°D / 25.300; 78.133 (Dhala)
Nadir Krateri Gine Platosu Gine 8,5 66,051 ± 0,031 9°23′K 17°4′B / 9.383°K 17.067°B / 9.383; -17.067 (Nadir)

Kıtalara göre çarpma yapıları değiştir

2022 yılı itibarıyla, Earth Impact Database (Dünya Çarpma Veritabanı - EID) 190 adet doğrulanmış çarpma yapısını içermektedir.[1] Aşağıdaki tablo, kıtaların Dünya kara alanındaki yüzdesine göre ve Asya ile Rusya yapılarının EID kurallarına göre bir arada gruplandırıldığı şekilde düzenlenmiştir. Bilinen çarpma yapılarının küresel dağılımı, küçük ama iyi finanse edilen Avrupa kıtasındaki doğrulanmış çarpma yapılarının büyük bir yüzdesine sahip olmasıyla şaşırtıcı bir asimetri göstermektedir.[21] Bu durumun yapay bir durum olduğu ve Antarktika, Güney Amerika ve diğer yerler gibi daha az çalışılmış bölgelerde araştırmaların yoğunlaştırılmasının önemi vurgulanmaktadır.[21]

"Kıta" sütunundaki bağlantılar, o kıtaya ait kraterlerin listesini gösterecektir.

Kıta Kıtanın
Dünya kara
alanındaki
yüzdesi		 Kıtaların
bilinen 190 çarpma
yapısına oranı		 Çarpma yapılarının
sayısı
Asya ve Rusya 30% 16% 31
Afrika 20% 11% 20
Kuzey Amerika 16% 32% 60
Güney Amerika 12% 6% 11
Antarktika 9% 0% 0
Avrupa 7% 22% 41
Avustralya 6% 14% 27
Toplam 100% 100% 190

Ayrıca bakınız değiştir

İlave okuma değiştir

  • Flamini, Enrico; Di Martino, Mario; Coletta, Alessandro, (Ed.) (2019). Encyclopedic Atlas of Terrestrial Impact Craters (İngilizce). Cham, Switzerland: Springer. ISBN 978-3-030-05449-6. 

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b "Earth Impact Database". University of New Brunswick. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024. 
  2. ^ a b c Bland, Phil A.; de Souza Filho, C. R.; Timothy Jull, A. J.; Kelley, Simon P.; Hough, Robert Michael; Artemieva, N. A.; Pierazzo, E.; Coniglio, J.; Pinotti, Lucio; Evers, V.; Kearsley, Anton; (2002); "A possible tektite strewn field in the Argentinian Pampa" 22 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Science, cilt 296, sayı 5570, s. 1109–12
  3. ^ a b "Rio Cuarto". Earth Impact Database. Gezegen ve Uzay Bilimleri Merkezi New Brunswick Fredericton Üniversitesi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2009. 
  4. ^ a b Schultz, Peter H.; Lianza, Ruben E.; (1992) "Recent grazing impacts on the Earth recorded in the Rio Cuarto crater field, Argentina", Nature 355, s. 234–37 (16 Ocak 1992)
  5. ^ Haas, Ain; Peekna, Andres; Walker, Robert E. "Echoes of Ancient Cataclysms in the Baltic Sea" (PDF). Electronic Journal of Folklore. 15 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ekim 2008. 
  6. ^ Benítez, Giménez; López, Alejandro M.; Mammana, Luis A. "Meteorites of Campo del Cielo: Impact on the indian culture". 1 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024. 
  7. ^ a b c Bobrowsky, Peter T.; Rickman, Hans (2007). Comet/asteroid impacts and human society: an interdisciplinary approach. Springer. ss. 30-31. ISBN 978-3-540-32709-7. 
  8. ^ Hamacher, Duane W.; Goldsmith, John. "Aboriginal oral traditions of Australian impact craters" (PDF). 20 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2016. 
  9. ^ Stankowski, Wojciech; Raukas, Anto; Bluszcz, Andrzej; Fedorowicz, Stanisław. "Luminescence dating of the Morasko (Poland), Kaali, Ilumetsa, and Tsõõrikmäe (Estonia) meteorite craters" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Mart 2024. 
  10. ^ Cione, Alberto L.; ve diğerleri. (2002). "Putative Meteoritic Craters in Río Cuarto (Central Argentina) Interpreted as Eolian Structures". Earth, Moon, and Planets. 91 (1). ss. 9-24. Bibcode:2002EM&P...91....9C. doi:10.1023/A:1021209417252. 
  11. ^ Essay "Impact Cratering on Earth" 23 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Grieve, Richard A. F. (1990). "Impact cratering on the Earth". Scientific American. 262 (4). ss. 66-73. Bibcode:1990SciAm.262d..66G. doi:10.1038/scientificamerican0490-66. 
  12. ^ Povenmire, Harold; Liu, W.; Xianlin, Luo; (1999) "Australasian tektites found in Guangxi Province, China" 29 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Proceedings of the 30th Annual Lunar and Planetary Science Conference, Houston, Mart 1999
  13. ^ Glass, Billy P.; Pizzuto, James E.; (1994) "Geographic variation in Australasian microtektite concentrations: Implications concerning the location and size of the source crater" 16 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Journal of Geophysical Research, cilt 99, no. E9, 19075–81, Eylül 1994
  14. ^ "Agoudal". Earth Impact Database. Gezegen ve Uzay Bilimleri Merkezi New Brunswick Fredericton Üniversitesi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016. 
  15. ^ University of New South Wales (19 Eylül 2012). "Did a Pacific Ocean meteor trigger the Ice Age?". 8 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2012. 
  16. ^ "Kara-Kul". Earth Impact Database. Gezegen ve Uzay Bilimleri Merkezi New Brunswick Fredericton Üniversitesi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2009. 
  17. ^ Gurov, Eugene P.; Gurova, H. P.; Rakitskaya, R. B.; Yamnichenko, A. Yu. (1993). "The Karakul depression in Pamirs – the first impact structure in central Asia" (PDF). Lunar and Planetary Science. Cilt XXIV. ss. 591-92. Bibcode:1993LPI....24..591G. 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Mart 2024. 
  18. ^ "Russia's Popigai Meteor Crash Linked to Mass Extinction". Live Science. 13 Haziran 2014. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024. 
  19. ^ Cohen, Benjamin E.; Mark, Darren F.; Lee, Martin R.; Simpson, Sarah L. (1 Ağustos 2017). "A new high-precision 40Ar/39Ar age for the Rochechouart impact structure: At least 5 Ma older than the Triassic–Jurassic boundary". Meteoritics & Planetary Science (İngilizce). 52 (8). ss. 1600-11. Bibcode:2017M&PS...52.1600C. doi:10.1111/maps.12880. hdl:10023/10787. ISSN 1945-5100. 
  20. ^ a b "Meteoritical Bulletin: Entry for Dhala". www.lpi.usra.edu. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2020. 
  21. ^ a b Prezzi, Claudia B.; Orgeira, María Julia; Acevedo, Rogelio D.; Ponce, Juan Federico; Martinez, Oscar; Rabassa, Jorge O.; Corbella, Hugo; Vásquez, Carlos; González-Guillot, Mauricio; Subías, Ignacio; (2011); "Geophysical characterization of two circular structures at Bajada del Diablo (Patagonia, Argentina): Indication of impact origin" 20 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Physics of the Earth and Planetary Interiors, cilt 192, s. 21–34

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dünya%27daki_çarpma_kraterlerinin_listesi&oldid=32476406" sayfasından alınmıştır