Augustaion

Augustaion (Yunanca: Αὐγουσταῖον Aúgoustaion) ya da (Yunanca: Augustaeum,^a[›] Antik ve Orta Çağ Konstantinopolis (bugün İstanbul, Türkiye) şehrinin tören meydanı, yaklaşık olarak günümüzde Aya Sofya Meydanı olarak adlandırılan alana karşılık gelir. Başlangıçta pazar yeriydi, 6. yüzyılda revaklarla çevrelemiş kapalı bir saray avlusuna dönüştürülmüş ve Bizans İmparatorluğu başkentinin en önemli binalarının bazıları ile ilişkilenmesi sağlanmıştır. Meydan, geç Bizans dönemine kadar yaşamış, ancak harabeleri ve izleri erken 16. yüzyılda bile hala görülebiliyordu.

Augustaion meydanını gösteren İstanbul'un törensel ve yönetimsel kalbinin haritası

Tarih

Meydanın tarihi, I. Konstantin tarafından imparatorluk başkenti yapılmadan önceki antik Byzantium'a kadar gider. Roma İmparatoru Septimius Severus (h. 193-211) şehri yeniden inşa ederken, revaklarla çevrili geniş bir meydan yaptı ve ismini Tetrastoon ("dört stoa") verdi. Meydanın merkezinde, tanrı Helios'un heykelinin olduğu bir sütun duruyordu. 320'lerde, Konstantin, seçtiği yeni başkenti yeni gösterişli binalarla süsledi. Onun eylemleri arasında Tetrastoon etrafına yeni yapılar eklemekte vardır. O dönem Augustaion doğu tarafı biçimlendirildi ve bu bölüme, Porphyry sütunu ile desteklenmiş Konstantin'in annesi heykeli nedeniyle Augusta Helena ismi verildi. Augustaion, I. Leo (h. 457-474) döneminde yeniden inşa edildi ve tekrar 530'larda Nika ayaklanması sırasında tahrip edildikten sonra I. Justinianus (h. 527-565) tarafından inşa edildi. Orijinal formunda, meydan halka açık ve şehrin yiyecek pazarı (agora) olarak iş görüyordu, fakat Justinianus'un yeniden inşası sırasından sonra, girişin sınırlı olduğu bir saray avlusu haline geldi. 7. yüzyıldan Bizans yazarları, Aya Sofya'nın açık şekilde avlu ya da ön avlu (αὐλή, αὐλαία, προαύλιον) olarak adlandırırlar.

Justinianus'un Augustaion meydanı, devam eden yüzyıllarda bozulmadan muhafaza edildi. Geç 13. yüzyılda, Latin İmparatorluğu sonrası yeniden düzeltme faaliyetlerinde meydan ve birleşik binalar Aya Sofya'nın bir mülkü olduğu düşünülmektedir. Diğer yandan erken 15. yüzyılda İtalyan seyyah Cristoforo Buondelmonti harabe görünümünde olduğunu yazar, Pierre Gilles ise 1540'lardaki ziyaretinde sadece yedi sütunun parçalarının kaldığını bildirir.

Yer ve Tanım

Augustaion, erken ve orta dönem Bizans İmparatorluğu'nun yönetimsel, dinsel ve törensel merkezi olan Konstantinopolis'in doğu bölümünde yer alır. Meydan, etrafında revaklarla dikdörtgen açık bir mekandı, Muhtemelen bu revaklar ilk defa 459 yılında Justinianus'un yaptırdığı renovasyon ve yeniden inşa sırasında eklenmişti. Günümüzde kesin boyutlarını belirlemek mümkün değildir; Rodolphe Guilland, 85 metre uzunluğunda 60-65 metre eninde bir dikdörtgen önermektedir.

6. yüzyıldan sonra meydana hakim olan Justinianus sütünunun rekonstrüksiyonu.

Sırasıyla Şehrin ana caddesi Mesē tarafından Melete ve Pinsos kapıları ile tüm tarafları kapalı Augustaion meydanına güney ve batı taraflarından girilirdi. Meydanın dışında İmparatorluğun tüm mesafelerinde başlangıç olarak kullanılan Milyon taşı bulunurdu. Kuzeye doğru, Augustaion, Konstantinopolis Patrik Sarayı (Patriarcheion) ve Katedral Aya Sofya ile sınırlanırdı, doğuya doğru Konstantin ya da Julianus (h. 360-363) tarafından yaptırılan ve Justinianus tarafından önünde altı sütünla desteklenmiş revak ile yeniden inşa edilen iki Senato binasından biri olan Magnaura bulunurdu. Senatonun yanında, güneydoğu köşesinde Büyük Saray'ın girişi abidesel Halki Kapısı bulunuyordu, güneybatıda ise Zeuksippos Banyoları, güneyde ise Hipodrom vardı. 7. yüzyılda, muhtemelen Patrik I. Thomas (607-610 arası patrik) döneminde, Thōmaitēs (Θωμαΐτης) isimli büyük üç koridorlu bazilika, meydanın güneydoğu tarafına inşa edilmiştir. Patrik rezidansının kabul binası ve kütüphane olarak kullanılmıştır, 16. yüzyıla kadar ayakta kalmıştır.

Yapılan kazılardan anlaşıldığı kadarı ile, meydan mermer ve daha önce bahsedilen Augusta Helena başta olmak üzere heykeller ile döşenmişti. 8. ve 9. yüzyıl Parastaseis syntomoi chronikai ("kısa tarihsel not"), Konstantin'in kendi heykelininde bir sütun üzerinde olduğunu kaydeder. Onun yanında üç oğlunun (II. Konstantin (h. 337-340), Konstans (h. 337-340) ve II. Constantius (h. 337-361)) ve sonradan eklenen Licinius ile Julian'ın heykelleri mevcuttu. I. Theodosius (h. 379-395) döneminde, bu heykeller kendisinin ve iki oğlu Arcadius (h. 395-408) ve Honorius'un (h. 395-423) sütün üstünde ata binen gümüş heykelleri ile yer değiştirilmiştir. Arcadius'un eşi Aelia Eudoksia'nın bir sütun üzerinde ayakta duran bir bronz heykelide meydandaydı. Bu heykelin açılışında yaşanan pagan ritüeller Patrik İoannis Hrisostomos tarafından eleştirilmiştir, bu imparatoriçe'nin öfkesine neden olmuş ve patriğin sürgüne gönderilmesine neden olmuştur. Heykelin kaidesi 1848'te keşfedilmiştir, şu anda Aya Sofya'nın bahçesindedir. Justinian'in yeniden inşasından sonra, Justinian sütunu 543 yılında onun kazandığı zaferleri anısına meydanın batı ucuna dikilmiştir. Theodosius'un heykelinin bazı kısımları kullanılmış ve Justinian ata binerken, önünde dizleri üstünde ona hürmet sunan üç barbar kral ile tasvir tamamlanıyordu. 16. yüzyıla kadar ayakta kalan sütun, Osmanlı İmparatorluğu tarafından kaldırıldı.

Kaynakça

Özel

Genel

• Prokopius, Justinian'ın binaları (Yunanca: Περί Κτισμάτων, Latince: De Aedificiis, "Binalar Üzerine"), kitap I 20 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Cameron, Averil; Herrin, Judith (1984). Constantinople in the early eighth century: the Parastaseis syntomoi chronikai (introduction, translation, and commentary). Brill Archive. ISBN 978-9004070103. 
• Katsaveli, Olga (7 Kasım 2007). "Augustaion". Encyclopedia of the Hellenic World, Constantinople. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2009. 
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 
• Paspates, A. G. (2004). The Great Palace of Constantinople. Kessinger Publishing. ISBN 0766196178. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2010. 

Dış bağlantılar

• Augustaion, Byzantium 1200 projesi27 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dipnotlar

^  a:  Also found in the sources as: Αὐγουστέων or Αὐγουστεών, Augousteōn; Αὐγουστίον, Augoustion; Αὐγουστεῖον, Augousteion ve sonuçta bozulmuş formu. Γουστεῖον, Gousteion. İsim ilk yaklaşı 425 yılına ait latince Notitia Urbis Constantinopolitanae de görülmüştür.