Artı değer
Artı değer (Almanca: Mehrwert), Karl Marx'ın emek değer teorisine dayanan bir kavram olup, işçilerin üretim sürecinde yarattığı ancak karşılığını ücret olarak almadığı değeri ifade eder; bu fazla değer kapitalist tarafından kâr olarak elde edilir.
Genel anlamda, gerekli-zorunlu olandan daha fazlasının üretilmesi anlamını taşır. Klasik iktisatçılar olarak bilinen Adam Smith ve David Ricardo gibi isimlerde bu kavramın kullanımda olduğu görülür. Ancak Marx'a gelindiğinde, bütün klasik iktisadın kavramlarına yapıldığı gibi bu kavramda da tamamen başka bir yol izlenmeye başlandığı görülür. Nitekim Marx, bu klasik iktisatçılara olan borcunu reddetmemekle birlikte onların neden ve nasıl burjuva düşünüş biçimi içinde kaldıklarını açıklar ve buna bağlı olarak ekonomi-politiğin kapitalist sistemin bir ögesi olarak kaldığını belirtir.
Artı değer, bir üretim sürecinde zorunlu olanın ötesinde yaratılan fazladan değeri ifade eder. Klasik iktisatçılar, özellikle Adam Smith ve David Ricardo, bu kavramı belirli bağlamlarda kullanmışlardır. Ancak Karl Marx, artı değer kavramını kapitalist üretim ilişkileri çerçevesinde yeniden ele alarak, onun sermaye birikimi ve sömürü ile olan bağlantısını vurgulamıştır.
Marx, klasik iktisatçılardan farklı olarak, artı değerin işçinin ürettiği ancak karşılığını ücret olarak almadığı emek zamanından kaynaklandığını ileri sürer. Ona göre, kapitalist sistemde işçiye yalnızca yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan ücret ödenirken, üretim sürecinde ortaya çıkan fazladan değer sermaye sahibi tarafından elde edilir.[1]
Marx, bu analizini ekonomi-politiğin eleştirisi bağlamında geliştirerek, artı değerin nasıl üretildiğini ve sermaye birikimi sürecinde nasıl bir rol oynadığını incelemiştir. Kapital’de, mutlak ve nispî artı değer ayrımını yaparak, kapitalistlerin ya işçi başına çalıştırılan saatleri artırarak (mutlak artı değer) ya da üretim sürecini daha verimli hale getirerek (nispî artı değer) sermaye birikimini sağladığını belirtmiştir.[2]
Kaynakça
değiştirÖzel
değiştirGenel
değiştir- Artı-Değer Teorileri, K. Marx, Sol yayınları.
- Ekonomi-politiğin Eleştirisine Katkı, K. Marx, Sol Yayınları
- Kapital. Cilt I, II, III. Karl Marx, Sol Yayınları.
- [1] 21 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve [2] 21 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- [3] 12 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Friedrich Engels'in değerlendirmesi