Arkaköy, Borçka
Arkaköy, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.
| Arkaköy | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Arkaköy Arkaköy'ün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Borçka |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 508 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 291 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08400 |
Tarihçe değiştir
Bugün Arkaköy adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Araveti’dir. Bazı kaynaklarda Arhaveti olarak da geçer. Gürcüce bir ad olan Araveti (არავეთი), “aravi” (არავი) kelimesinden geliyor olabilir. “Aravi” ise, Gürcücede güneyden esen ılık rüzgârı ifade eder ve Araveti bu rüzgârı alan yer anlamına gelebilir. Araveti, Türkçeye Aravet olarak yerleşmiştir. Nitekim Muvahhid Zeki 1927’de yayımlanan Osmanlıca Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye adlı kitabında köyün eski adını Aravet (آراوهت) olarak verir.[3] Öte yandan 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra bölgeyi ele geçiren Rusların resmi kayıtlarında köyün adı Araveti (Аравети) olarak yazılmıştır.[4] Köyün adı, 1925’te Arkaköy olarak değiştirildiği halde, 1933 yılında Dahiliye Vekaleti’nin yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta Aravet olarak verilmiştir.[5]
Bugün Ardanuç ilçesinde yer alan Torbalı'nın eski adı da Araveti'dir. Tarihsel Klarceti bölgesinde yer alan iki köyü birbirinden ayırmak için eski yazılı kaynaklarda bugün Borçka ilçesinde yer alan Araveti köyünün Araveti Deresi kıyısında yer aldığı belirtilir. Ayrıca Yusufeli ilçesine bağlı Erenköy'de bir mezra ile dağlık bir alanın, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Ballıüzüm köyünde bir mevkinin adı da Araveti'dir.
Tarihsel Klarceti bölgesinde yer alan Araveti’nin kuruluşuna ilişkin bilgi yoktur. Bununla birlikte adının Gürcüce olması, köyün bulunduğu bölgenin Osmanlıların eline geçmesinden önce de bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Araveti, erken Orta Çağ'da Gürcü Krallığı’nın, geç ortaçağda Gürcü atabeglerin yönettiği bölgede yer alıyordu. 16. yüzyılın ikinci yarısında Samtshe-Saatabago topraklarını ele geçiren Osmanlı Devleti sınırları içinde kaldı. Uzun süre Osmanlı yönetiminde kalan köyün nüfusu Ortodoksluktan Müslümanlığa geçti. Osmanlı Devleti’nin çöküşü sırasında, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Araveti’nin de içinde yer aldığı bölge Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Bu savaştan bir süre sonra, Batum sancağının (okrug) Gonio kazasına (uçastok) bağlı olan köyde, Rus yönetiminin 1886 yılındaki sayımına göre 20 hanede 103 kişi yaşıyordu. Araveti olarak kaydedilmiş olan köyün nüfusu sadece Gürcülerden oluşuyordu.[4][6]
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinden sonra Araveti, 1918-21 arasında bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde yer aldı. 1921’de, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, Araveti’nin de içinde yer aldığı bölgeyi Türkiye fiilen ele geçirdi. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Araveti’nin de bağlı olduğu Artvin ve Ardahan Türkiye'ye bırakıldı.[7]
1922 tarihli nüfus cetveline göre Araveti’de 6 hanede 28 Gürcü yaşıyordu.[8] Nüfusun bu kadar azalması 93 Harbi’nden sonraki dönemlerde devam eden göçle açıklanabilir. 1926 yılındaki nüfus tahririne göre ise, köyde ikamet edenlerin sayısı biraz artmış ve köyün nüfusu 41 kişiye ulaşmıştı.[9]
Coğrafya değiştir
Arkaköy, Artvin il merkezine 37 km, Borçka ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[10]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 256[2] |
| 2020 | 291[2] |
| 2019 | 311[2] |
| 2018 | 354[2] |
| 2017 | 257[2] |
| 2016 | 231[2] |
| 2015 | 541[2] |
| 2014 | 476[2] |
| 2013 | 393[2] |
| 2012 | 698[2] |
| 2011 | 689[2] |
| 2010 | 644[2] |
| 2009 | 560[2] |
| 2008 | 538[2] |
| 2007 | 888[2] |
| 2000 | 672[10] |
| 1990 | 345[10] |
| 1985 | 324[10] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Arkakoy, Turkey Page". Fallingrain.com. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Borçka Arkaköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 118". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2021.
- ^ a b ""Gonio kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2020.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, 1933, İstanbul, s. 47.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce), 2019, Tiflis, s. 18, ISBN 9789941485244.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 61, ISBN 9786055708856.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci baskı 1927), s. 143, ISBN 9789944197526.
- ^ a b c d "Arkaköy Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.