Aras
Aras Nehri (Azerice: Araz;Ermenice: Արաքս;Farsça: ارس;Kürtçe: Erez), Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğup, Kura Nehri ile birleşerek Hazar Denizi'de dökülen bir nehirdir.
| Aras Nehri | |
|---|---|
 Aras nehrinden görünüm
İran-Azerbaycan (Nahçıvan) sınırı | |
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Türkiye Ermenistan İran Azerbaycan
|
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Bingöl Dağları |
| Ağız | Kura Nehri ile birleştikten sonra Hazar Denizi’ne dökülür. |
| Uzunluk | 1.072 km (666 mil) |
Özellikler
değiştir
Aras Nehri; Bingöl Dağları'nın Erzurum il sınırları içinde kalan kuzey yamaçlarından doğar. Tekman Yaylası'nın bütün sularını toplayan ırmak,[1] Sakaltutan Dağları'nın doğusundaki havza içerisinde kuzey yönünde akar. Sakaltutan Dağları ile Topçu Dağı arasında kalan, derin ve sarp Mescitli Boğazı'nı geçtikten sonra Pasinler Ovası'na iner. Burada Yukarı Pasin Havzası'nın sularını toplayarak gelen Hasankale (Pasinler) Çayı'nı alır ve kuzeydoğu yönünde akarak il sınırları dışına çıkar.
Erzurum-Kars platosunun güneyindeki çöküntü alanlarında akarak Ermenistan sınırına ulaşır. Türkiye-Azerbaycan, Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan-İran sınırının bir bölümü oluşturduktan sonra Azerbaycan'da Kura Nehri'ne dökülen nehir. 1072 km uzunluğunda, 102 bin km2 havza alanına sahip nehir Kafkaslar'ın en büyük nehirlerinden biridir. Nehrin 548 km'si Türkiye sınırları içerisindedir.
Aras Nehri'nin rejimi oldukça düzensizdir. Ocak ayında 42.2 m3/sn kadar olan debisi, Şubat ve Mart aylarında çok yavaş yükselmektedir. Gerek karların erimesi, gerekse ilkbahar yağışları nedeniyle Nisan ve Mayıs aylarında en yüksek değerine ulaşmaktadır. Haziran ayından itibaren yağışların azalmasıyla sürekli bir düşüşe geçen nehir debisi, Eylül ayında en düşük değerleri görür. Daha sonra sonbahar yağışlarının etkisiyle, Ekim ayı içerisinde yavaş bir artış göstermekte, Kasım ve Aralık aylarında ise yaklaşık olarak aynı seviyede kalmaktadır.[2]
Tanım
değiştirAras Nehri Türkiye'de Erzurum yakınlarında doğmaktadır. Iğdır Tuzluca Altınkaya mevziisinde Çıldır Gölü'nden doğup gelen Arpaçayı içine aldıktan sonra Türkiye-Ermenistan sınırı boyunca akmaktadır. 11 km'lik Azerbaycan-Türkiye koridorundan sonra Azerbaycan (Nahçıvan)-İran sınırını, Ermenistan-İran ve tekrar Azerbaycan-İran sınırını izlemektedir. Daha sonra nehir Azerbaycan'ın içlerine akarak Sabirabad şehri yakınlarında Kura Nehri'ne dökülmektedir.
İran-Nahcivan sınırında akarsu üzerine ortak işletilen Aras Barajı kurulmuştur. 2007 yılında da Cebrayıl rayonu Ermeni işgali altındayken Azerbaycan-İran sınırına Hudaferin barajı yapılmıştır. Baraj İkinci Karabağ Savaşı sonrası Azerbaycan kontrolüne geçmiştir.
Kollar
değiştirNehre kuzeyden (sağdan) dökülen ana kollar şunlardır: Arpaçay, Zengmar, Sariso, Kotur, Hacılar, Kelibar, Ilgena, Dare ve Balha. Türkiye'de Gareso Nehri Aras'a soldan, Ermenistan'daki Akuriyan, Metsamor, Hrazdan, Azat, Vedi, Arpa, Vorotan, Vogci ve Megri ise sağdan dökülmektedir.
Haçın, Okçu, Bergüşad (Çavundur) ve Köndelen nehirleri Aras'ın Azerbaycan'daki kuzey kollarıdır.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Tuncel, Metin (1991). "Aras". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 3. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 332-335. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.
- ^ Aksoy, Yasin; Savaş, Demet; Dursun, Sezen (2012). Iğdır İlinin Mekansal Analiz Raporu. Iğdır: Iğdır Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğü. s. 35.
