Amor asteroitleri
Amor asteroitleri, adını 1221 Amor örnek cisminden alan Dünya'ya yakın bir asteroit grubudur. Bu cisimlerin yörüngesel günberi noktası Dünya'nın yörünge günberisine yakın, fakat ondan daha büyüktür. Bu nedenle, bu cisimler Dünya'nın yörüngesini kesmez,[1] fakat çoğu Amor asteroidi Mars'ın yörüngesini kesmektedir. Amor asteroidi 433 Eros, robotik bir uzay sondası NEAR Shoemaker tarafından yörüngelenen ve üzerine iniş gerçekleştirilen ilk asteroittir.
| Mars (M) Mars truvalıları Venüs (V) Merkür (H) | Güneş Amor asteroitleri Dünya (E) |
Tanım değiştir
Bir asteroidin Amor grubunda olup olmadığını belirleyen temel yörünge özellikleri şunlardır:[2]
- Yörünge süresi bir yıldan fazladır, yani yörüngenin yarı büyük ekseni (a) 1,0 AU'dan büyüktür (a > 1,0 AU);
- Yörüngesi, Dünya'nın yörüngesi ile kesişmez, yani yörüngenin günberisi (q) Dünya'nın yörünge günötesinden büyüktür (q > 1,017 AU);
- Dünya'ya yakın cisim (NEO) olarak sınıflandırılırlar, yani q < 1,3 AU.
Popülasyon değiştir
Kasım 2023 itibarıyla bilinen 12.020 Amor asteroidi bulunmaktadır. Bu nesnelerin 1275'i numaralandırılmış ve 80'i adlandırılmıştır.[3]
Dünya yörüngesini dıştan sıyıran asteroitler değiştir
Dünya'ya yakın bir dış sıyıran asteroit, normalde Dünya'nın yörüngesinin ötesinde olan, fakat Güneş'e Dünya'nın günötesinden daha yakın olabilen (1,0167 AU) ve Dünya'nın günberisinden daha yakın olmayan (0,9833 AU) bir asteroittir. Yani, asteroidin günberisi Dünya'nın günberisi ile günötesi arasındadır. Dünya'ya yakın dış asteroitler, Amor ve Apollo asteroitleri olarak ikiye ayrılır. Yukarıdaki Amor asteroitleri tanımını kullanarak, Güneş'e Dünya'dan daha fazla hiç yaklaşmayan "Dünya'ya yakın" asteroitler Amor; yaklaşanlar ise Apollo asteroitlerini oluşturur.
Potansiyel olarak tehlikeli asteroitler değiştir
Bir asteroidin potansiyel olarak tehlikeli asteroit (PHA) olarak sınıflandırılabilmesi için, yörüngesinin bir noktada Dünya'nın yörüngesine 0,05 AU mesafeye kadar yaklaşması ve asteroidin kendisinin de Dünya'ya çarpması durumunda önemli bölgesel hasara neden olabilecek kadar büyük/kütleli olması gerekir.[4] Çoğu PHA, ya Aten asteroidi ya da Apollo asteroididir (dolayısıyla Dünya'nın yörüngesini kesen yörüngelere sahiptir) ve Kasım 2023 itibarıyla 70 Amor asteroidi PHA olarak sınıflandırılmıştır. Bunlar arasında, 2061 Anza, 3122 Florence, 3908 Nyx ve 3671 Dionysus gibi adlandırılmış asteroitler bulunur.
Listeler değiştir
- Amor asteroitleri ile ilgili sayfaların bir listesi için Kategori:Amor asteroitleri kategorisine bakınız.
Önde gelen Amor asteroitleri değiştir
| Adı | Yıl | Kaşif | Kaynak |
|---|---|---|---|
| 3908 Nyx | 1980 | Hans-Emil Schuster | MPC · JPL · LCDB |
| 1221 Amor | 1932 | Eugène Delporte | MPC · JPL · LCDB |
| 1036 Ganymed | 1924 | Walter Baade | MPC · JPL · LCDB |
| 887 Alinda | 1918 | Max Wolf | MPC · JPL · LCDB |
| 719 Albert | 1911 | Johann Palisa | MPC · JPL · LCDB |
| 433 Eros | 1898 | Gustav Witt | MPC · JPL · LCDB |
Adlandırılmış Amor asteroitleri değiştir
Aşağıda adlandırılmış Amor asteroitlerinin değişebilir bir listesi bulunmaktadır.[5]
| Küçük gezegen tanımı | Geçici adı |
|---|---|
| 433 Eros | 1898 DQ |
| 719 Albert | 1911 MT |
| 887 Alinda | 1918 DB |
| 1036 Ganymed | 1924 TD |
| 1221 Amor | 1932 EA1 |
| 1580 Betulia | 1950 KA |
| 1627 Ivar | 1929 SH |
| 1915 Quetzalcoatl | 1953 EA |
| 1916 Boreas | 1953 RA |
| 1917 Cuyo | 1968 AA |
| 1943 Anteros | 1973 EC |
| 1980 Tezcatlipoca | 1950 LA |
| 2059 Baboquivari | 1963 UA |
| 2061 Anza | 1960 UA |
| 2202 Pele | 1972 RA |
| 2368 Beltrovata | 1977 RA |
| 2608 Seneca | 1978 DA |
| 3102 Krok | 1981 QA |
| 3122 Florence | 1981 ET3 |
| 3199 Nefertiti | 1982 RA |
| 3271 Ul | 1982 RB |
| 3288 Seleucus | 1982 DV |
| 3352 McAuliffe | 1981 CW |
| 3551 Verenia | 1983 RD |
| 3552 Don Quixote | 1983 SA |
| Küçük gezegen tanımı | Geçici adı |
|---|---|
| 3553 Mera | 1985 JA |
| 3671 Dionysus | 1984 KD |
| 3691 Bede | 1982 FT |
| 3757 Anagolay | 1982 XB |
| 3908 Nyx | 1980 PA |
| 3988 Huma | 1986 LA |
| 4055 Magellan | 1985 DO2 |
| 4401 Aditi | 1985 TB |
| 4487 Pocahontas | 1987 UA |
| 4503 Cleobulus | 1989 WM |
| 4947 Ninkasi | 1988 TJ1 |
| 4954 Eric | 1990 SQ |
| 4957 Brucemurray | 1990 XJ |
| 5324 Lyapunov | 1987 SL |
| 5332 Davidaguilar | 1990 DA |
| 5370 Taranis | 1986 RA |
| 5620 Jasonwheeler | 1990 OA |
| 5653 Camarillo | 1992 WD5 |
| 5751 Zao | 1992 AC |
| 5797 Bivoj | 1980 AA |
| 5863 Tara | 1983 RB |
| 5869 Tanith | 1988 VN4 |
| 5879 Almeria | 1992 CH1 |
| 6050 Miwablock | 1992 AE |
| 6456 Golombek | 1992 OM |
| Küçük gezegen tanımı | Geçici adı |
|---|---|
| 6569 Ondaatje | 1993 MO |
| 7088 Ishtar | 1992 AA |
| 7336 Saunders | 1989 RS1 |
| 7358 Oze | 1995 YA3 |
| 7480 Norwan | 1994 PC |
| 8013 Gordonmoore | 1990 KA |
| 8034 Akka | 1992 LR |
| 8709 Kadlu | 1994 JF1 |
| 9172 Abhramu | 1989 OB |
| 9950 ESA | 1990 VB |
| 11284 Belenus | 1990 BA |
| 13553 Masaakikoyama | 1992 JE |
| 15745 Yuliya | 1991 PM5 |
| 15817 Lucianotesi | 1994 QC |
| 16064 Davidharvey | 1999 RH27 |
| 16912 Rhiannon | 1998 EP8 |
| 18106 Blume | 2000 NX3 |
| 20460 Robwhiteley | 1999 LO28 |
| 21088 Chelyabinsk | 1992 BL2 |
| 52387 Huitzilopochtli | 1993 OM7 |
| 65803 Didymos | 1996 GT |
| 96189 Pygmalion | 1991 NT3 |
| 154991 Vinciguerra | 2005 BX26 |
| 162011 Konnohmaru | 1994 AB1 |
| 164215 Doloreshill | 2004 MF6 |
| Küçük gezegen tanımı | Geçici adı |
|---|---|
| 189011 Ogmios | 1997 NJ6 |
| 452307 Manawydan | 1997 XV11 |
| 481984 Cernunnos | 2009 KL2 |
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ "Amor asteroid". astronomy encyclopedia. Созвездия.ру. 12 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2018.
- ^ "NEO Groups". NASA/JPL Near-Earth Object Program Office. 2 Şubat 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2012.
- ^ "Small-Body Database Query". Solar System Dynamics - Jet Propulsion Laboratory. NASA - California Institute of Technology. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2023.
- ^ "List Of The Potentially Hazardous Asteroids (PHAs)". The International Astronomical Union Minor Planet Center. IAU - Minor Planet Center. 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2019.
- ^ "List Of Amor Minor Planets (by designation)". Minor Planet Center. 14 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2017.
Dış bağlantılar değiştir
- Amor küçük gezegenlerin listesi 25 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.