Afganistan-Çin ilişkileri
Afganistan ile Çin, tarih boyunca birbiriyle çoğunlukla samimi ilişkiler sürdürmüştür; İpek Yolu'nun sayesinde, bu bölgeler arasındaki ticarî ilişkiler en az Han Hanedanı dönemine dayanır.[1] Günümüzde Afganistan'ın Pekin'de bir büyükelçiliği ve Çin'in Kâbil'de bir büyükelçiliği var. Ayrıca iki ülke arasında kısa bir kara sınırı bulunmaktadır.
 | |
 Afganistan |
 Çin |
|---|---|
Afganistan'ın kuruluşundan beri iki ülke birbiriyle çoğunlukla samimi ilişkiler sürdürmüştür. II. Dünya Savaşı'nda Afganistan, Çin ile beraber Japonya'ya karşı savaştı. Soğuk Savaş'ın başında Çin, Afganistan'ın kalkınmasında katkı bulunmak üzere Afganistan'a ekonomik yardım ve milyonlarca dolar değerinde krediler sağladı. Çin-Sovyet ayrılığı ile Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesinin (1979) ardından SSCB'nin Afganistan'da Sovyet yanlısı ve Çin karşıtı bir rejim kurmasıyla Çin ile Afganistan arasındaki bu arkadaşlık aksiliğe uğradı, ancak Sovyet kuvvetlerinin Afganistan'dan geri çekilmesi ve SSCB/Rusya-Çin ilişkilerinde varılmış huzurdan beri Afganistan-Çin ilişkileri, 21. yüzyılda büyük oranda gelişmiştir.[1]
Afganistan Savaşı'nı tetikleyen ABD istilâsından beri Afganistan-Çin ilişkilerinin siyasî boyutu çoğunlukla nispeten etkin dışı kalmıştır,[2] ancak ticarî ilişkiler devamlı olarak sürdürülmüştür: Çin, Afganistan'ın en büyük ticaret ortağıdır ve savaş boyunca Afganistan'a milyonlarca dolar değerinde yardım bağışlamıştır.[1][3] Ayrıca son senelerde Çin'in Afganistan'daki etkisi büyümeye başlamıştır ve Çin, Afganistan'da gitgide daha fazla mekik diplomasisinde bulunmaya başlamıştır.[4]
2021'de Amerika Birleşik Devletleri askerlerinin Afganistan'dan çekilmesiyle bunun sonrasında yer almış Taliban saldırısının ardından Çin Hükûmeti, yeni Taliban hükûmetiyle beraber çalışmaya istekli olduğunu ifade etti. Çin Hükûmeti, başta Türkistan İslâm Partisi olmak üzere Doğu Türkistan bağımsızlığı yanlısı militanların Taliban tarafından desteklenmesi konusunda endişelidir.[5][6][7]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b c electricpulp.com. "CHINESE-IRANIAN RELATIONS vi. Modern Afghan – Encyclopaedia Iranica". www.iranica.com. 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2018.
- ^ Stone, Rupert (18 Şubat 2019). "Slowly but surely, China is moving into Afghanistan". TRT World. 25 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ Ramachandran, Sudha (June 2018). "Is China Bringing Peace to Afghanistan?". The Diplomat (İngilizce). 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2019.
- ^ "China's Peacemaking Between Pakistan and Afghanistan". Cacianalyst (İngilizce). 5 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2019.
- ^ "China preparing to recognize Taliban if Kabul falls, says report". The Economic Times. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ "China to 'respect choices of Afghan people' following Taliban takeover". Financial Times. 16 Ağustos 2021. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ "China watches Afghanistan anxiously as the US withdraws". Financial Times. 6 Temmuz 2021. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.