Afganistan'daki siyasi partiler listesi

Vikimedya liste maddesi

Bu makale Afganistan'daki siyasi partileri listeler.

Afganistan İslam Cumhuriyeti, çok sayıda siyasi partinin bulunduğu, tek bir partinin genellikle tek başına iktidarı kazanma şansının olmadığı ve partilerin koalisyon hükümetleri oluşturmak için birbirleriyle birlikte çalışması gereken çok partili bir sisteme sahipti. İslam ahlakına aykırı olduğu düşünülen bir şeyi savunan hiçbir siyasi partinin var olmasına izin verilmezdi.

Siyasi partilerin oluşumunu düzenleyen mevcut kanun 2009 yılında yürürlüğe girdi ve partilerin en az 10.000 üyeye sahip olmasını gerektirmekteydi (önceden sadece 700 üyeye ihtiyaç duyulurdu).[1] Afganistan Adalet Bakanlığı, yeni yasanın yürürlüğe girmesinden bu yana 84 parti kaydetti.[2]

15 Ağustos 2021'de Kabil'in Düşüşü'nden sonra, Taliban Afganistande facto kontrol ediyor. Afganistan İslam Emirliği yeniden kuruldu ve siyasi partilerin çoğu yasaklandı veya sürgüne gönderildi.

Başlıca partiler değiştir

Aşağıdaki partilerin Afganistan İslam Cumhuriyeti'nde önde gelen partiler olduğu ve şimdi Afganistan İslam Emirliği yeniden kurulduğu için bu partilerin yasaklandığını veya sürgüne gönderildiği unutulmamalıdır.

İsim İdeoloji[3] Notlar
Taliban İslamcılık
İslami köktencilik
Diyubendizm
Peştun milliyetçiliği
Şu anda tek yasal siyasi örgüt olarak bulunmaktadır.[4]
Afganistan Birleşmiş Millet Partisi Sosyalizm
Laiklik
Cinsiyet eşitliği
Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal Aydınlanma Mutabakat Partisi Sosyalizm
Laiklik
Cinsiyet eşitliği
Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal Birliği Partisi Sosyalizm
Laiklik
Cinsiyet eşitliği
Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Dayanışma Partisi Sosyalizm
Laiklik
Cinsiyet eşitliği
Yasaklandı veya sürgünde
Hizb-ut-Tahrir İslamcılık Yasaklandı veya sürgünde
Afgan Barış Hareketi Sosyalizm
Laiklik
Yasaklandı veya sürgünde
Hizb-i İslami İslamcılık Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Cumhuriyetçi Partisi Cumhuriyetçilik Yasaklandı veya sürgünde
Cemiyet-i İslami İslamcılık Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Hareketi İslamcılık Yasaklandı veya sürgünde
Afgan Sosyal Demokrat Partisi Sosyal demokrasi Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Birlik Partisi Gelenekselcilik
İslamcılık
Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Davah Örgütü İslamcılık
Muhafazakârlık
Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal İslam Hareketi Laiklik
Liberalizm
Yasaklandı veya sürgünde
Ulusal Kurtarma Cephesi Gelenekselcilik
İslamcılık
Yasaklandı veya sürgünde
Afgan Liberal Partisi Laiklik Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ilımlılık Partisi Afgan milliyetçiliği
Demokrasi
Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Kurtuluş Örgütü Komünizm
Marksist-Leninizm
Maoizm
Anti-revizyonizm
Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Komünist (Maoist) Partisi Komünizm
Marksizm-Leninizm-Maoizm
Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Demokratik Halk Partisi Neomarksizm
Sosyalizm
İslami sosyalizm
Laiklik
Demokratik sosyalizm
İlerlemecilik
Yasaklandı veya sürgünde

Küçük partiler değiştir

Eski, yasaklı ve tanınmayan partiler değiştir

1973'teki darbeden bu yana Afganistan'da birçok farklı siyasi parti var oldu. Bunlar arasında Muhammed Davud Han'ın Afganistan Ulusal Devrim Partisi, Komünist dönemden Demokratik Halk Partisi, Afganistan Demokratik Vatan Partisi ve Nisan 1992'de Kabil'in Düşüşü'nden sonra iktidarı ele geçiren ve Taliban'ın 1996'daki darbesine kadar ülkeyi yöneten Kuzey İttifakı yer alıyor.

İsmi İdeoloji Notlar
Afganistan Ulusal Devrimci Partisi Cumhuriyetçilik
Laiklik
İlk cumhurbaşkanı Muhammed Davud Han tarafından kurulan parti. Onun yönetimindeki tek yasal partiydi. 1978'de komünistlerin kanlı bir askeri darbesinden sonra varlığı sona erdi.
Afganistan Demokratik Halk Partisi Komünizm
Marksist-Leninizm
Laiklik
Sol milliyetçilik
Devrimci sosyalizm
Sol popülizm
İlerlemecilik
Komünist parti 1965'te kuruldu. 1978 darbesiyle iktidara geldi ve 1978'den 1990'a kadar Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin baskın partisi oldu. 1990'da Demokratik Vatan Partisi ile değiştirildi.
Afganistan Halk Dayanışma Hareketi (Feda'yan)
Shalleh-ye Javiyd Maoizm Şah rejimine karşı çıktığı için 1969'da yasaklandı.

Kaynakça değiştir

  1. ^ ""Political Parties in Afghanistan," British Embassy in Kabul website (accessed 14 December 2012)". 3 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  2. ^ ""Afghanistan sees new political parties form: Activism indicates defeat of militancy, politicians say," by Zia Ur Rehman, Central Asia Online, 11 September 2012 (accessed 14 December 2012)". 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  3. ^ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | A House Divided? Analysing the 2005 Afghan Elections". Refworld (İngilizce). 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 
  4. ^ "Afghanistan: Political party leaders protest cabinet choices made by Taliban". ANI News (İngilizce). 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 

Dış bağlantılar değiştir

Ayrıca bakınız değiştir