Vikipedi

Kabil'in Düşüşü (2021)

Ağustos 2021'de Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesi

Kabil'in Düşüşü, Afganistan'ın başkenti Kabil'in 15 Ağustos 2021 tarihinde Taliban güçleri tarafından ele geçirilmesidir. Mayıs 2021'de Afgan hükûmetine karşı başlatılan askeri saldırının sonucudur. Şehrin ele geçirilmesinin ardından saatler sonra Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani ülkeden kaçtı. ABD birliklerinin ülkeden çekilmesinin ardından Afganistan'ın vilayet başkentlerinin çoğu, 29 Şubat 2020'den itibaren art arda düştü.[9][10]

Kabil'in Düşüşü
Afganistan Savaşı (2001-2021) ve 2021 Taliban saldırısı

Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'ndaki ABD'ye ait Boeing C-17 Globemaster III ile kaçan Afgan siviller
Tarih15 Ağustos 2021
Bölge
Kabil, Afganistan
Sonuç

Kesin Taliban zaferi:

Taraflar
Taliban Afganistan İslam Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Hibetullah Ahundzade[3]
Abdulgani Birader[4]
Suhail Shaheen[5]		 Eşref Gani (sürgünde)[6]
Hebatullah Alizai[7]
Sami Sadat[8]
Joe Biden
Mark Milley
Boris Johnson
Nick Carter

ABD istihbarat değerlendirmelerine göre, güvenlik durumunun hızla kötüleşmesine rağmen, Kabil'in Amerikan kuvvetlerinin Afganistan'dan çekilmesini takiben aylar veya haftalar içinde düşeceği Temmuz ayı sonlarında tahmin ediliyordu.

Taliban heyeti ile Afgan yetkililer arasında müzakereler sürüyor. Taliban tarafından barışçıl bir iktidar geçişi talep edildi ve hükûmet buna uymaya hazır olduğunu açıkladı. Afganistan hükûmeti, iktidarın geçici hükûmet olarak devredilmesini tercih ederken, Taliban iktidarı doğrudan üstlenmeyi istiyor.[11] Bazı NATO güçleri, ülkelerinin vatandaşlarının ve ülkeden kaçmak isteyen Afganların tahliyesi için güvenliği sağlıyor.

14 Ağustos ve 31 Ağustos 2021 tarihleri arasında (ABD ordusu Afganistan'dan çekilmesini tamamlayınca), ABD ve koalisyon ortakları, Kabil'deki Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'ndan hava yoluyla 123.000'den fazla insanı Afganistan'dan tahliye etti; ABD ordusu ve onun NATO ortakları, havaalanı ve hava sahasının güvenliğini sağladı.[12][13] Tahliye edilenler arasında yabancı diplomatik personel ve askerî personel, yabancı siviller, Afgan müttefikleri ve gazeteciler ve insan hakları aktivistleri gibi savunmasız Afganlar da vardı.[13] Hava ikmali, ABD askeri tarihindeki en büyük savaş dışı tahliye göreviydi ve ABD askerî personeli, 18 günlük görev boyunca 79.000 sivili havalimanından geçirip Afganistan'ın dışına çıkardı.[12] Tahliye edilenler arasında yaklaşık 6.000 Amerikalı vardı.[14][15]

ABD'nin çekilmesinin ardından, yaklaşık bin ABD vatandaşı ve ABD veya diğer vizelere sahip Afganlar, Taliban tarafından mahsur kaldı.[16] İki hafta sonra, dışişleri bakanı Antony Blinken "birkaç bin" ABD vatandaşı ve yüz ABD vatandaşı olduğunu söyledi.[17]

İşgal sonrası değiştir

Taliban savaşçıları sivillerin Kabil Havalimanı'na girmesini engelliyor, 16 Ağustos 2021
 
Kabil'de bir Humvee ile devriye gezen Taliban savaşçıları, 17 Ağustos 2021

16 Ağustos'ta, iş yerlerinin kapatıldığı ve Afgan Ulusal Ordusu güvenlik kontrol noktalarının insansız olduğu, havaalanına gidenler hariç, şehrin sokaklarının çoğu terk edilmişti. Ancak Taliban savaşçıları, Kabil'in önemli yerlerinde bayraklarını ve silahlarını teşhir ederken ve selfie çekerken görüntülendiler.[18] Taliban askerlerinin de kapı kapı dolaşıp Afgan hükûmet çalışanlarını ve insan hakları aktivistlerini aradıkları görüldü.[19] Düşüşten sonraki günlerde bazı sakinler, Taliban'ın kadınların erkek bir vasi olmadan evlerinden çıkma yasağını yeniden getirdiğini ve şehirde kadınlar tarafından işletilen birçok işletmenin kapatıldığını bildirdi.[20] Yerel televizyon istasyonları yabancı yayınları ve eğlence yayınlarını sansürlemeye başlarken, devlete ait yayıncılar Taliban açıklamaları ve İslami vaazlar dışında neredeyse tüm yayınları durdurdu.[21][22] Taliban ayrıca kadın gazetecileri görevlerinden almaya başladı.[23]

17 Ağustos'ta Taliban, Kabil'de ilk resmi basın toplantısını gerçekleştirdi ve sözcü Zabihullah Mücahid, Taliban'ın "Öngörülen istişarelerden sonra ABD dahil uluslararası toplumu Afganistan'da kimsenin zarar görmeyeceğini temin etmek istediklerini" söyleyerek, "çok yakında tamamlanacak, güçlü bir İslami ve kapsayıcı hükûmetin oluşumuna tanık olacağız" dedi.[24] 21 Ağustos'ta, Taliban'ın kurucu ortağı ve siyasi lideri Abdul Ghani Baradar, Taliban'ın ülkenin nasıl yönetileceği konusunda iç müzakerelere başlamasıyla on yıldan fazla bir süredir ilk kez Kabil'e geldi.[25]

18 Ağustos akşamı Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı, Gani'yi insani gerekçelerle BAE'ye kabul ettiğini duyurdu.[26] 19 Ağustos'ta Ghani, kaçarken yanında büyük miktarda para taşıdığı ve Afganistan'a geri dönmek için pazarlık yaptığı yönündeki haberleri yalanlayan bir video yayınladı.[27] Diğer hükûmet yetkilileri, askeri veya Taliban karşıtı yetkililer de Hindistan, Pakistan, Tacikistan ve Özbekistan'a kaçtılar.

Düşüşü takip eden günlerde, Amerikan devlet kurumları, Taliban rejiminin bu web sitelerini sivilleri misilleme amacıyla tespit etmek ve hedef almak için kullanabileceği korkusuyla, web sitelerinden Afgan sivilleri içeren kamuya açık makaleleri ve görüntüleri silmeye başladı.[28] Amerikan hükûmeti ayrıca, Taliban'ın fonlara erişimini engellemek için merkez Afgan bankası da Afganistan Bankası'na ait 9,5 milyar dolar değerindeki varlıkları donduracağını duyurdu.[29] Uluslararası Para Fonu ayrıca, Taliban'ın özel çekme haklarına erişimini engelleyeceğini açıkladı.[30]

Western Union ve MoneyGram da Afganistan'daki mali hizmetlerini askıya aldı.[31]

Facebook ve YouTube dahil olmak üzere birçok sosyal medya şirketi, platformlarından Taliban içeriğini yasaklamaya devam edeceklerini duyurdu.[32][33] Facebook ayrıca, Taliban'ın bilgilerini not etmesini önlemek için Afganların hesaplarını kilitlemelerine izin veren bir özelliği devreye soktu.[34] Taliban bu tür yasakları kınadı ve bunun onların ifade özgürlüğünü ihlal ettiğini savundu.[35] Düşüşten sonraki günlerde, grubu yasaklamayan birkaç sosyal medya şirketinden biri olan Twitter'da Taliban yanlısı yeni hesapların oluşturulmasında bir artış olduğu bildirildi.[36]

Mülteciler değiştir

 
Siviller Kabil Havalimanı'ndan havalanmaya hazırlanıyor, 18 Ağustos 2021

Birkaç yorumcu, Kabil ve İslam Cumhuriyeti'nin düşüşünden sonra Taliban'dan kaçan mültecilerde bir artış beklediklerini ve birkaç batılı hükûmet ise, düşüşü takip eden günlerde bir dizi mülteciyi kabul etme planlarını açıkladı.[37][38] Kabil'in ele geçirilmesinden sonra, ABD için çalışan 300.000'den fazla Afgan sivil, Taliban'ın misilleme riskiyle karşı karşıya kaldı.[39]

Bazı ülkeler, büyükelçilik muhafızları olarak çalışan Afganlara, bu muhafızların çoğu teknik olarak müteahhit olarak istihdam edildiğinden sığınma vermeyi reddetti. 19 Ağustos'ta, Birleşik Krallık, Kabil Büyükelçiliği'nin 125 muhafızına telefonla, ABD büyükelçiliğinde tahliye edilen muhafızların aksine, GardaWorld adlı bir müteahhit tarafından istihdam edildikleri için artık işleri olmadığı ve Birleşik Krallık koruması için uygun olmadıkları söylendi.[40] Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, Finlandiya büyükelçiliği korumalarının "alt taşeronların taşeronları" olduğunu ve tahliye listelerine alınamayacaklarını belirtti.[41] Avustralya hükûmeti başlangıçta aynı şeyi büyükelçilik muhafızları için açıklamıştı, ancak bir gün sonra geri adım attı ve onlara vize verdi.[42]

Kaynakça değiştir

  1. ^ Baker, Sinéad (19 Ağustos 2021). "The Taliban have declared the 'Islamic Emirate of Afghanistan,' the same name it used when it brutally ruled the country in the 1990s". Business Insider. 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  2. ^ "Taliban declare formation of Islamic Emirate of Afghanistan". 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Kapetas, Anastasia (16 Ağustos 2021). "After the fall of Kabul". www.aspistrategist.org.au/. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  4. ^ "The Taliban's terrifying triumph in Afghanistan". Economist. 15 Ağustos 2021. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. 
  5. ^ Latifi, Ali M. (15 Ağustos 2021). "'At the gates': Taliban ready to take Afghan capital". Al Jazeera. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. 
  6. ^ Batchelor, Tom (15 Ağustos 2021). "Afghan president Ashraf Ghani flees capital Kabul for Tajikistan as Taliban enter city". The Independent. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. 
  7. ^ Azaz, Syed (11 Ağustos 2021). "Afghanistan Army Chief removed from post". Geo.tv. 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  8. ^ Kilcullen, David (17 Ağustos 2021). "Critical intervention that swung the battle for Kabul". The Australian. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021. 
  9. ^ Missy Ryan; Karen DeYoung (13 Nisan 2021). "Biden will withdraw all U.S. forces from Afghanistan by Sept. 11, 2021". The Washington Post. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  10. ^ "The Fall of Kabul: Beginning of Taliban 2.0". The Financial Express. 16 Ağustos 2021. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  11. ^ "Taliban officials: there will be no transitional government in Afghanistan". Reuters. 15 Ağustos 2021. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. 
  12. ^ a b Darryl Coote & Don Jacobson. "Afghanistan rockets fired at Kabul airport amid US withdrawal". United Press International. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ a b "Factbox: Evacuations from Afghanistan by country". Reuters. 31 Ağustos 2021. 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 
  14. ^ Kathryn Watson (31 Ağustos 2021). "Uncertainty lingers for Americans trying to leave Afghanistan after U.S. withdrawal". CBS News. 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ Lara Jakes (31 Ağustos 2021). "Stranded in Kabul: A U.S. Resident Runs Out of Options". The New York Times. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  16. ^ Melissa Eddy and; Thomas Gibbons-Neff (5 Eylül 2021). "U.S. Citizens and Afghans Wait for Evacuation Flights From Country's North". The New York Times (İngilizce). 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2021. Around 1,000 people, including dozens of American citizens and Afghans holding visas to the United States or other countries, remained stuck in Afghanistan for the fifth day on Sunday as they awaited clearance for the departure from the Taliban 
  17. ^ "Blinken pushes back on GOP criticism of Afghan withdrawal". www.nbc29.com. Associated Press. 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ Latifi, Ali M. (16 Ağustos 2021). "Kabul near standstill on day one of the Taliban's 'Emirate'". Al Jazeera. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  19. ^ Ormiston, Susan (18 Ağustos 2021). "'I'm scared': Afghan who worked with foreign partners fearful of Taliban visits". CBC. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  20. ^ "As I walk around Kabul, the streets are empty of women". The Guardian. 19 Ağustos 2021. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  21. ^ Zia, Hujjatullah (19 Ağustos 2021). "I woke up to the Taliban walking in my city". Al Jazeera. 29 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  22. ^ "Fewer Women, No Entertainment: Kabul's Media Scene Transforms After Taliban Takeover". Radio Free Europe/Radio Liberty. 29 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  23. ^ "Afghanistan. Une présentatrice télé raconte avoir été empêchée de travailler par les talibans". Ouest France (Fransızca). Agence France-Presse. 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  24. ^ "Transcript of Taliban's first news conference in Kabul". Al Jazeera. 17 Ağustos 2021. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  25. ^ Ellis-Petersen, Hannah (21 Ağustos 2021). "Top Taliban leader flies into Kabul for talks on setting up new Afghan regime". The Guardian. 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021. 
  26. ^ Salem, Mostafa; John, Tara; Lister, Tim; Ritchie, Hannah (18 Ağustos 2021). "Former Afghan President Ashraf Ghani emerges in the UAE". CNN. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  27. ^ Kwok, Caroline; Mang, Carol (19 Ağustos 2021). "Ghani 'in talks' for return to Afghanistan". South China Morning Post. 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021. 
  28. ^ "US agencies scrub websites in bid to protect Afghans". Al Jazeera. 18 Ağustos 2021. 29 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  29. ^ Mohsin, Saleha (18 Ağustos 2021). "US freezes Afghan central bank's assets of $9.5bn". Al Jazeera. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  30. ^ Martin, Eric (18 Ağustos 2021). "IMF Curbs Afghanistan's Funding Access, Squeezing Taliban". Bloomberg. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  31. ^ Arnold, Tom (19 Ağustos 2021). "Western Union suspends services in Afghanistan". Reuters (İngilizce). 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021. 
  32. ^ Lee, Katy (19 Ağustos 2021). "Social Media Giants Grapple With Taliban Dilemma". International Business Times. 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  33. ^ Thorbecke, Catherine (19 Ağustos 2021). "How the Taliban uses social media to seek legitimacy in the West, sow chaos at home". ABC News. 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  34. ^ "Facebook met en place des mesures pour que les Afghans vulnérables protègent leur compte des talibans". Le Monde.fr. 20 Ağustos 2021. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021 – Le Monde vasıtasıyla. 
  35. ^ Mackey, Robert (18 Ağustos 2021). "Taliban Spokesman Accuses Facebook of Stifling Free Speech by Banning Group". The Intercept. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  36. ^ Frenkel, Sheera; Decker, Ben (18 Ağustos 2021). "Taliban ramp up on social media, defying bans by the platforms". The Seattle Times. 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  37. ^ "Finnish Immigration Service prepares for Afghan refugees, sees repeat of 2015 as unlikely". Yle Uutiset News. 18 Ağustos 2021. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  38. ^ Benen, Steve (18 Ağustos 2021). "For the right, Afghan refugees become the new political fight". MSNBC. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  39. ^ Jordan, Miriam (16 Ağustos 2021). "Thousands Who Helped the U.S. in Afghanistan Are Trapped. What Happens Next?". The New York Times. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  40. ^ Gentleman, Amelia (19 Ağustos 2021). "Guards at Kabul embassy told they are ineligible for UK protection". The Guardian. 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2021. 
  41. ^ "Embassy guard on Finns' departure: "We will not forgive them"". Yle Uutiset. 24 Ağustos 2021. 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021. 
  42. ^ Yosufzai, Rashida; Henderson, Anna. "Australia grants visas for former Kabul embassy guards a day after rejecting them". SBS News. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kabil%27in_Düşüşü_(2021)&oldid=32541972" sayfasından alınmıştır