2024 Türkiye bütçesi
2024 Türkiye bütçesi, 17 Ekim 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuştur.[1] Bu bütçe, Mehmet Şimşek'in Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanmasından bu yana mecliste savunduğu birinci ve 2023 genel seçimlerini kazanmasının ardından Adalet ve Kalkınma Partisi hükümeti tarafından sunulan ikinci bütçedir.
| Bütçe Kanunu | |
|---|---|
 | |
| Sunulduğu tarih | 17 Ekim 2023 |
| Bütçeyi sunan | Numan Kurtulmuş Cevdet Yılmaz |
| Geçtiği tarih | 25 Aralık 2023 |
| Parlamento | 28. Türkiye Büyük Millet Meclisi |
| Hükûmet | 67. Hükûmet |
| İktidar partisi | Adalet ve Kalkınma Partisi |
| Maliye Bakanlığı | Mehmet Şimşek |
| Etkinleştirici mevzuat | 7489 sayılı 2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu |
|
‹ 2023 2025› | |
Bütçede en büyük gelirin KDV'den, en büyük harcamanın ise cari transferlere yapılması öngörülüyor. Gelirler 8,4 trilyon TL, giderler 11 trilyon TL olarak planlanmış ve bütçe açığı 2,7 trilyon TL olarak hesaplanmıştır. Ekonomik büyümenin %4’e gerilemesi ve işsizliğin %10,3’e çıkması beklenmiştir.
Bütçede KDV'den 2,5 trilyon TL, ÖTV'den ise 1,4 trilyon TL gelir elde edilmesi öngörülüyor. Bütçeyle beraber sunulan 12. Kalkınma Planı'nda gelir dağılımı eşitliğine vurgu yapılmakla birlikte, dolaylı vergilerin payında önemli bir değişiklik beklenmiyor.[1]
Arka plan
değiştir27 Ekim 2023 tarihinde Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, TBMM Başkanlığı tarafından 2024 yılı bütçesi sunuldu. Meclis başkanı Numan Kurtulmuş, parlamenter diplomasinin önemini vurgulayarak, Meclis'teki dostluk gruplarının ve parlamenter asamble üyelerinin etkin çalıştığını belirtti.[2]
Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, bütçeyi eleştirerek, bütçe açığının 2 trilyon 651 milyar TL olduğunu ve hükümetin bütçeyle ilgili umut vermediğini savundu. Ayrıca, dolaylı vergilerin yüksekliği ve deprem vergilerinin yetersiz kullanımına dikkat çekti.[3]
12 Aralık 2023'teki bütçe görüşmelerinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, hükümetlerinin 22. bütçesini sunduklarını belirtti. Yılmaz, siyasi istikrarın ekonomik ve sosyal refah için önemini vurguladı. 2025'te enflasyonun yüzde 15 civarına düşmesini ve 2026'da tek haneli rakamlara ulaşmayı planladıklarını söyledi. Ayrıca, Türkiye'nin ilk 9 ayda yüzde 4,7 büyüdüğünü, 2024'te yüzde 4 ve sonraki yıllarda yüzde 4,5-5 büyüme hedeflediklerini açıkladı.[4]
12 Aralık 2023'te CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 2024 bütçesi üzerine yaptığı ilk Meclis konuşmasında, CHP'nin bütçeye ret oyu vereceğini açıkladı. Özel, AK Parti'nin ekonomik politikalarını eleştirerek, Türkiye'nin ekonomik hedeflerinden uzaklaştığını ve bütçenin halkın sorunlarını çözmede yetersiz kaldığını vurguladı. Özellikle enflasyon, işsizlik ve barınma sorunlarına dikkat çekti. Ayrıca, depremle ilgili olarak, on binlerce yurttaşın hayatını kaybettiği depremin ardından, hükümetin yeterli adımları atmadığını ve depremzedelerin barınma sorunlarının çözülmediğini belirtti. Özel, sosyal devlet anlayışının gereği olarak gıda, sağlık, barınma ve enerji krizine çözüm üreten bir bütçeye ihtiyaç olduğunu ifade etti.[5]
2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2022 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi kabul edildi. 2024 bütçesi 317 kabul ve 249 ret oyuyla, 2022 kesin hesap ise 317 kabul ve 246 ret oyuyla geçti.[3]
Bütçe
değiştir2024 yılı bütçesi komisyona ilk haliyle 9 milyar 536 milyon 586 bin TL olarak teklif edildi. Bütçenin yüzde 96,4'ü cari giderlerden, yüzde 3,6'sı ise yatırım giderlerinden oluşmaktadır. Personel giderleri bütçenin yüzde 69'unu oluşturuyor. TBMM bütçesinden Kamu Denetçiliği Kurumu'na 235 milyon 42 bin TL ve RTÜK'e Hazine yardımı olarak 267 milyon 138 bin TL pay ayrılmıştır. 2025 yılı bütçesi 12 milyar 257 milyon 956 bin TL, 2026 yılı bütçesi ise 15 milyar 482 milyon 258 bin TL olarak öngörülmüştür.[2]
Önemli noktalar
değiştir- Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine 11 trilyon 7 milyar 879 milyon 53 bin lira.[6]
- Özel bütçeli idarelere 1 trilyon 85 milyar 217 milyon 713 bin lira.[6]
- Düzenleyici ve denetleyici kurumlara: 38 milyar 381 milyon 178 bin lira.[6]
- Genel bütçe gelirleri 8 trilyon 353 milyar 29 milyon 549 bin lira.[6]
- Özel bütçeli idarelerin gelirleri 66 milyar 912 milyon 570 bin lirası öz gelir, 1 trilyon 21 milyar 217 milyon 703 bin lirası Hazine yardımı olmak üzere toplam 1 trilyon 88 milyar 130 milyon 273 bin lira.[6]
- Düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 37 milyar 379 milyon 503 bin lirası öz gelir, 1 milyar 1 milyon 675 bin lirası Hazine yardımı olmak üzere toplam 38 milyar 381 milyon 178 bin lira.[6]
- 2024 Ocak ayında memur emeklileri, hem enflasyon farkı hem de toplu sözleşme gereği yaklaşık %50 artış alacak.[7]
Kaynakça
değiştir- ^ a b Büro, Ankara (17 Ekim 2023). "2024 yılı bütçesi TBMM'ye sunuldu | Bütçe açığı 2,7 trilyon lira, en büyük gelir kalemi KDV". Medyascope. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ a b "2024 Yılı Bütçesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda". BloombergHT. 27 Ekim 2023. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ a b "2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ "Meclis'te 2024 bütçe görüşmelerinin ilk gününde neler yaşandı?". BBC News Türkçe. 12 Aralık 2023. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ "Meclis bütçe görüşmelerinde CHP lideri Özel ile Meclis Başkanı Kurtulmuş arasında 'darbe' gerilimi". www.rudaw.net. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ a b c d e f "2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu, Resmi Gazete'de yayımlandı". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ "Cumhurbaşkanlığının 2024 yılı bütçesi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.