2017 Alhanlı saldırısı

2017 Alhanlı saldırısı veya Alhanlı faciası (AzericeAlxanlı faciəsi), Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından 4 Temmuz 2017'de saat 20.40 sıralarında Azerbaycan'ın işgal altındaki topraklarında konuşlanmış Ermeni silahlı kuvvetleri birlikleri tarafından Azerbaycan'ın Füzuli Rayonu'na bağlı Alhanlı köyünde bir eve 82 ve 120 mm'lik havan ve bomba atarlarla gerçekleştirilen saldırıdır.[1]

2017 Alhanlı saldırısı
Dağlık Karabağ sorunu
BölgeAlhanlı, Füzuli, Azerbaycan
Tarih4 Temmuz 2017 (4 Temmuz 2017) (GMT+4)
Saldırı türü
Top saldırısı
Silahlar82 mm'lik ve 120 mm'lik havanlar
Ölü2
Yaralı1
İşleyenlerErmenistan Silahlı Kuvvetleri
SebepAzeri karşıtlığı

Saldırı sonucu 51 yaşındaki Azerbaycanlı sivil Sahibe Guliyeva ve 18 aylık torunu Zahra Guliyeva hayatını kaybederken, 52 yaşındaki Servinaz Guliyeva ağır yaralanmıştır.[2][3][4][5]

Arka plan

değiştir

1980'lerin sonlarında başlayan Azerbaycan-Ermeni Dağlık Karabağ sorunu, 1990'ların başından Mayıs 1994'e kadar süren Birinci Karabağ Savaşı'na yol açtı.[6][7] Savaş sırasında Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesi ve çevresindeki yedi ilçe, Ermeni silahlı kuvvetleri ve Ermeni askerî birlikleri tarafından işgal edildi.[7] İşgal sonucunda bir milyondan fazla Azerbaycanlı mülteci haline gelmiş, çatışmalar sırasında hem Azerbaycan hem de Ermeni tarafında 16-18 bin kişi öldürülmüş, binden fazla kişi ise kaybolmuştur.[7]

1994 yılından bu yana yürütülen barış görüşmeleri sonuç vermedi ve 1994-2017 yıllarında Dağlık Karabağ temas hattında ve Azerbaycan-Ermenistan sınırında silahlı çatışmalar yaşandı. Bu türden son silahlı çatışma 2-5 Nisan 2016'da Dağlık Karabağ temas hattında yaşandı.[7]

Bu dönemde Ermeni silahlı kuvvetlerinin birimleri tarafından Azerbaycan'ın barışçıl halkına yönelik saldırılar da yaşandı.[7] Mart 2011'de 9 yaşındaki Fariz Badalov karşı tarafın keskin nişancısı tarafından öldürüldü.[8] Aynı yılın temmuz ayında karşı tarafın nehre attığı oyuncağa monte edilmiş bombanın patlaması sonucu 13 yaşındaki Aygün Şahmaliyeva öldü.[9]

4 Temmuz 2017 günü saat 22.30 sıralarında Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermeni tarafının cephe hattında gerçekleştirdiği bir başka büyük çaplı provokasyon hakkında bilgi yayınladı. Bilgilerde, 4 Temmuz günü saat 20.40 sıralarında Ermeni silahlı kuvvetlerinin Fuzuli ilçesinin Alhanlı yerleşimine 82 ve 120 mm'lik havan ve bomba atarlarla ateş açtığı belirtildi.[1] Ermeni tarafının bu provokasyonu sonucu 1966 doğumlu Allahverdiyeva Sahibe İdris kızı ve 2016 doğumlu Guliyeva Zahra Elnur kızı öldü.[1] Saldırı sonucu şarapnel yarası alan 1965 doğumlu Guliyeva Selminaz İltifat kızı, askerî hastaneye kaldırılarak ameliyata alındı. Olayla ilgili uluslararası kuruluşlara bilgi verildi ve bu yönde konuşlanan Azerbaycan silahlı kuvvetlerine bağlı birliklerin aldığı müdahale tedbirleri sonucunda karşı taraf susturuldu.[1]

Tepkiler

değiştir

Azerbaycan tarafı

değiştir
 
AGİT PA oturumunda konuşan Milli Meclis Üyesi, AGİT Parlamenter Asamblesi Başkan Yardımcısı Azay Guliyev, Ermenistan'ı barbar ve vahşi bir devlet olarak nitelendirdi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, resmi sosyal medya hesaplarından 1,5 yaşındaki Zahra Guliyeva ve büyükannesinin öldürülmesine ilişkin paylaşımda bulunmuştur.[10] Paylaşımda kanla kaplı bir çocuk oyuncağına yer verildi ve "Dünya toplumu masum insanların öldürülmesine göz yummamalı" ifadesine yer verildi.[11]

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Mihriban Aliyeva, olayı resmi sosyal medya hesaplarından paylaştı.[12] Mehriban Aliyeva, paylaşımında "Ermenilerin Azerbaycan'ı işgal etmesine ve masum insanların öldürülmesine karşı olduğunu" belirterek, küçük Zehra'ya ve tüm şehitlere Allah'tan rahmet diledi.[13]

Dışişleri Bakanlığı basın servisi başkanı Hikmet Hacıyev, "Ermeni silahlı kuvvetlerinin bu provokasyonu, Ermeni devletinin terörist niteliğini bir kez daha kanıtlıyor" dedi.[14] Hikmet Hacıyev, "Ermenistan'ın Azerbaycan halkına yönelik doğrudan ve kasıtlı saldırıları, uluslararası insani hukuk ve insan haklarının, özellikle de 1949 Cenevre Sözleşmelerinin ve bunlara 1 numaralı ilave, Çocuk hakları ve insan haklarının ve temel özgürlüklerin korunmasına ilişkin sözleşmelerin ciddi şekilde ihlal edildiğini" belirterek, durumun tüm sorumluluğunu Ermenistan'ın siyasi ve askeri yönetimin düştüğünü belirtti.[15]

Azerbaycan'ın insan hakları ombudsmanı Elmira Süleymanova, 5 Temmuz'da bir açıklama yaptı.[16] Açıklamada bunun" Ermenistan'ın Silahlı Kuvvetlerinin, Azerbaycan'a karşı 25 yıldan fazla süren askeri saldırganlık, temizlik ve terör eylemlerinin devamı olan, binlerce masum insanın ölümüne, insan haklarının ihlal edilmesine, dünya kültürüne ait tarihi, dini ve kültürel anıtların tamamen tahrip edilmesine yol açan bir başka suç olduğu" kaydediliyor.[16] Açıklamada ayrıca, "Bu askeri saldırı sonucunda, insan hakları alanında mevcut uluslararası belgelerin hükümleri, 12 Ağustos 1949 tarihli Savaş Zamanında Sivil Nüfusun Korunmasına İlişkin Cenevre Sözleşmesi de dahil olmak üzere Cenevre Sözleşmeleri, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi ve diğer belgeler ihlal edilmiştir."[17]

Azerbaycan Milli Meclisi milletvekili, Parlamento Hukuk Politikası ve Devlet İnşası Komitesi Üyesi, AGİT Parlamenter Asamblesi Başkan Yardımcısı Azay Guliyev,[18] 5 Temmuz'da Belarus'ta düzenlenen AGİT Parlamenter Asamblesi'nin 26. oturumunda konuşan Ermenistan'ı barbar olarak nitelendirdi.[19] Azay Guliyev, "Ermeni silahlı kuvvetleri kasıtlı olarak sivil halkı hedef aldı ve masum insanları - Sahiba Guliyeva ve 2 yaşındaki Zahra Guliyeva'yı - öldürdü. Bu, Ermenistan'ın Azerbaycan halkına karşı barbarca ve vahşi bir adımıdır."[19] Azay Guliyev ayrıca, bugünden itibaren tüm askeri ve siyasi sorumluluğun Ermenistan'a düştüğünü belirterek, AGİT PA'nın bu olaya sessiz kalmamasının ve cephede bu tür durumların yaşanmaması için gerekli adımları atmasının önemini vurguladı.[20]

6 Temmuz 2017'de Azerbaycan devlet ve yerel makamları, Azerbaycan'a akredite yabancı askerî ataşeler ve yabancı medya temsilcilerinin Alhanlı'ya ziyareti düzenlemiştir.[21] Türkiye Dışişleri Bakanlığı,[22] İran'ın Azerbaycan büyükelçisi,[23] Birleşik Krallık ve Rusya'dan milletvekilleri,[24][25] Ermenistan tarafını sivil halka yönelik saldırılar düzenledikleri için kınamıştır.

Uluslararası düzeyde

değiştir
  •  
    Belarus
    : Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, 6 Temmuz'da AGİT Parlamenterler Asamblesi'nin 26. oturumunun resmi açılış töreninde kısa bir toplantı sırasında Azerbaycan Milli Meclisi Başkan Yardımcısı Bahar Muradova'ya olayı bildiğini ve ön saflarda Azerbaycan sivillerinin öldürülmesinden pişman olduğunu söyledi.[26]
  •  
    Türkiye
    : Dışişleri Bakanlığı 5 Temmuz'da resmi açıklama yaptı.[27] Açıklamada ayrıca"Ermenistan'ın gerçekleştirdiği bu menfur olay şiddetle kınanıyor, hain saldırıda ölen Azerbaycanlı kardeşlerimize Allah'tan rahmet, ailelerine ve tüm Azerbaycan halkına başsağlığı, yaralı Azerbaycanlılara şifalar dilediğini" belirtti.[28] Açıklamada ayrıca, "Azerbaycan topraklarını sınır bölgelerinde ağır silahlarla işgal altında saklamaya devam eden Ermenistan'ın provokasyonlarının uluslararası hukuka ve insan haklarına aykırı bir şekilde başta kadın ve çocuklar olmak üzere sivilleri hedef aldığı" vurgulandı.[28]
  •  
    ABD
    : ABD Dışişleri Bakanlığı temsilcisi Heather Nauert, olayla ilgili endişelerini dile getirerek, ölenlerin ailelerine en içten taziyelerini iletti.[29]
  •  
    Litvanya
    : Litvanya Dışişleri Bakanı Linas Linkavičius, saldırı sonucu ölenlerin ailelerine Litvanya halkı adına derin başsağlığı diledi.[30] Bakan ayrıca Litvanya'nın Dağlık Karabağ sorununun, BM Tüzüğünde belirlenen temel ilkelere dayalı müzakereler yoluyla barışçıl çözümüne taraf olduğunu vurguladı.[31]
  •  
    Letonya
    : Letonya Saeima'in Azerbaycan-Letonya parlamentolar arası dostluk grubu, Alhanlı olayına ilişkin açıklama yaptı.[32] Açıklamada ayrıca Alhanlı'da Ermeni silahlı kuvvetleri tarafından sivillerin öldürülmesi de şiddetle kınandı.[32] Milletvekilleri ayrıca "Sivil, kadın ve çocukların ayrım gözetmeksizin öldürülmesinin derhal durdurulması gerektiğini" vurguladı.[33]
  •  
    Birleşik Krallık
    : Avam Kamarası Üyesi Bob Bleman, olaya ilişkin yorumunda sivillere yönelik kasıtlı hedeflemeyi iğrenç bir adım olarak nitelendirdi ve Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin temas hattında ateşi durdurması ve barış görüşmeleri için koşullar yaratması gerektiğini belirtti.[34] Avam Kamarası'nın bir diğer üyesi Lord Killuney bu provokasyonu "aşağılık bir adım" olarak nitelendirirken, Barones Zahida Mansoor bunu "insanlık için bir facia" olarak nitelendirdi.[35]
  •  
    Fransa
    : Fransa Senatosu üyesi Nathalie Goulet, Ermeni tarafının işlediği kanlı suçun tüm sınırları aştığını belirtti.[36] "İlham Aliyev'in Ermenistan'a yönelik yaptırım talebinin mutlaka hayata geçirilmesi gerektiğini" kaydeden Natalie Gule, çatışmalarda sivillerin hedef alınmasının kabul edilemez olduğunu da belirtti.[37]
  •  
    Rusya
    : G20 toplantısı arifesinde Rusya Federasyonu Devlet Duması üyesi Dmitri Savelyev, Karabağ ayrılıkçılarının bu tür eylemlerinin açık provokasyon olduğunu ve çocuklar dahil masum sivillerin hayatına mal olduğunu söyledi.[38][39]
  •  
    Almanya
    : Almanya Federal Meclisi üyesi Katrin Albsteiger, devam eden çatışmaları kınayarak, çatışmaların derhal durdurulması ve sivillerin çatışmalarda mağdur edilmemesi çağrısında bulundu.[40] Katrin Albsteiger ayrıca Azerbaycan da dahil olmak üzere her devletin toprak bütünlüğünün ve siyasi bağımsızlığının dokunulmaz olduğunu, devletlerin toprak bütünlüğünün korunmasının tüm uluslararası toplumun yararına olması gerektiğini, mültecilerin vatanlarına dönme hakkına sahip olduklarını vurguladı.[41]
  •  
    Arjantin
    : Arjantin Senatosu üyesi Maria Ester Labado, 1,5 yaşındaki Zahra Guliyeva ve büyükannesinin öldürülmesiyle ilgili olarak Arjantin'deki Azerbaycan Büyükelçiliğine başvuruda bulundu.[42] Senatör, Ermeni silahlı kuvvetlerinin Alhanlı saldırısı sonucu sivillerin öldürülmesinden derin üzüntü duyduğunu ifade etti.[43] Ayrıca senatör, çağrıda "bu olay bizi yalnızca halklarımızın ruhuna yönelik bir saldırı olduğu için değil, aynı zamanda çocukların öldürülmesinin kınanması gerektiği için endişelendirdiğini" vurguladı.[44]
  •  
    Gürcistan
    : Gürcistan Parlamentosu üyesi Azer Süleymanov, Alhanlı'da yaşanan olayın ahlaki standartlara uymadığını, bunun sadece Azerbaycanlılara karşı değil, insanlığa karşı işlenmiş alçak bir suç olduğunu belirtti.[45]
  •  
    İtalya
    : İtalya Senatosu üyesi Maria Rizzotti, Senato genel oturumunda yaptığı konuşmada Alhanlı saldırısına ilişkin yorum yaptı.[46] Senatör, "Sadece barış ve refah arayan bir nüfusa karşı yeniden terör işlendi" dedi.[47] Maria Rizzotti, "Ermenistan'ın, cephe hattında yaşayan sivil nüfusa, özellikle de kadın, çocuk ve yaşlılara yönelik kasıtlı ve hedefli saldırılar gerçekleştirdiğini" vurguladı. Senatör, terörist saldırılardan bile daha kötü olan barışçıl Azerbaycan halkına yönelik doğrudan ve kasıtlı saldırıların uluslararası insani hukuk ve insan haklarının, özellikle 1949 Cenevre Sözleşmesi'nin ve ona 1 numaralı başvurunun, Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin ve insan haklarının ve temel özgürlüklerin korunmasına ilişkin Sözleşmenin ciddi şekilde ihlal edildiğini kaydetti.[48]
  •  
    Ukrayna
    : Ukrayna Yüksek Şurası Milletvekili Maksim Kuryachiy ise bu olaydan üzüntü duyduğunu belirterek, uluslararası topluma bu suça göz yumulmaması çağrısında bulundu.[49] Azerbaycanlı sivillerin Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından öldürülmesinin uluslararası bir suç olduğunu ve bunu yapanların uluslararası mahkeme önünde hesap vermesi gerektiğini de kaydetti.[50]

Kamu kurumları

değiştir

Aile, Kadın ve Çocuk Sorunları Devlet Komitesi yaptığı açıklamada, olayın Ermeni devletinin terörist niteliğini bir kez daha kanıtladığını belirterek, "Azerbaycan devletinin hiçbir çocuğunun, ister Azerbaycanlı olsun, ister başka bir milletin temsilcisi olsun, savaştan zarar görmesine karşı" olduğu da vurgulandı.[51]

Kafkas Müslümanları İdaresi olayla ilgili bir açıklama yayınlayarak bu olayı şiddetle kınayarak, barışçıl insanların, kadınların, çocukların, yaşlıların yok edilmesi gibi affedilemez suçların hiçbir mazereti olamayacağını söyledi.[52] Açıklamada, "Ermeni tarafı, bu provokasyonla bir kez daha, Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorununun barışçıl çözümüne yönelik müzakere sürecini bozmaya yönelik suç eylemleri gerçekleştirmiştir." Ayrıca bu açıklamada Azerbaycan ve Ermenistan'ın dini liderlerinin, Rus Ortodoks Kilisesi'nin arabuluculuğuyla çok sayıda barış görüşmeleri düzenlediği vurgulandı.[52]

Azerbaycan Sivil Toplumu Geliştirme Yardımlaşma Derneği (ASTGYD),[53] "İreli" Kamu Birliği[54] ve diğer bazı kamu birliklerinin liderlerinin yanı sıra Danimarka,[55] Finlandiya[56] ve Japonya'da[57] faaliyet gösteren Azerbaycan diasporaları açıklamalar yaparak Alhanlı saldırısını kınadı.

İtirazlar

değiştir

Alhanlı saldırısıyla ilgili olarak 7 Temmuz'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington kentindeki Ermenistan Büyükelçiliği önünde,[58] 8 Temmuz'da Berlin ve Almanya'nın Hannover kentinde[59][60] ve 10 Temmuz'da Kiev'deki AGİT bürosu önünde Azerbaycanlılar tarafından protesto gösterileri düzenlendi.[61]

5 Temmuz'da Azerbaycan Başsavcılığı, Ermenistan'ın işgalci eylemleriyle ilgili suç soruşturmasının başlatıldığını duyurdu.[62] Bilgilere göre, Azerbaycan'ın işgal altındaki bölgelerinde bulunan Ermenistan askeri birimlerinin bir kez daha saldırı eylemlerine devam etmesi ve ağır topçu silahlarından Azerbaycan silahlı kuvvetleri'nin cephe hattı pozisyonlarını ve sivil yerleşim alanlarını yoğun bir şekilde ateşe tutması sonucunda Füzuli rayonu Alhanlı yerleşim bölgesinin sakinlerinin kasıtlı olarak öldürülmesi için bir sonraki saldırının gerçekleştirildiği belirtilmiştir.[63] Bu saldırı, 1966 doğumlu Allahverdiyeva Sahibe İdris kızı ve onun torunu olan 2016 doğumlu Guliyeva Zehra Elnur kızının ölümüne, 1965 doğumlu Guliyeva Selminaz İltifat kızının ise ağır yaralanmasına neden olmuştur.[64] Bu durumlarla ilgili olarak Füzuli Bölge Savcılığı'nda Ceza Kanunu'nun 116.0.6 (silahlı çatışma sırasında askeri zaruret olmaksızın geniş çapta tahribat), 116.0.7 (silahlı çatışma sırasında savunmasız bölgelere, yerleşim yerlerine saldırıda bulunmak ve uluslararası humaniter hukuk normlarını ihlal etmek), 116.0.8 (silahlı çatışma sırasında askeri gereklilik olmaksızın dini, eğitim, bilim, hayır kurumları, tıp kurumlarına, yaralı ve hasta yerlerine saldırıda bulunmak ve uluslararası humaniter hukuk normlarını ihlal etmek), 116.0.10 (silahlı çatışma sırasında sivil nüfusa veya savaşmayan bireylere saldırıda bulunmak ve uluslararası humaniter hukuk normlarını ihlal etmek), 120.2.7 (2 veya daha fazla kişiyi kasıtlı olarak öldürmek) 29,120.2.7 (2 veya daha fazla kişiyi kasıtlı olarak öldürmeye teşebbüs) ve 120.2.12 (ulusal, ırksal, dini düşmanlık veya düşmanlık niyetiyle kasıtlı adam öldürmek) maddeleri uyarınca bir suç dosyası açılmıştır.[65]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Ermənistan cəbhə xəttində növbəti irimiqyaslı təxribat törədib". www.azertag.az (Azerice). 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  2. ^ Nana Khoshtaria. Писатель Александр Проханов: В связи с гибелью ребенка в Азербайджане я наполнен скорбью... 26 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Moskva-Baku. 5 July 2017.
  3. ^ Azerbaijan toddler killed in Nagorno-Karabakh shelling 29 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC News. 5 July 2017.
  4. ^ Врачи о состоянии здоровья раненой армянами женщины 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Haqqin.az. 5 July 2017.
  5. ^ "Killing of Azerbaijani Toddler Inflames Karabakh Tensions | Eurasianet". eurasianet.org (İngilizce). 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2020. 
  6. ^ Prezident Kitabxanası (4 Ağustos 2022). "Azərbaycan Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası // Xronoligiya – 20 YANVARA APARAN YOL" (PDF). www.files.preslib.az (Azerice). 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  7. ^ a b c d e Prezident Kitabxanası (4 Ağustos 2022). "Azərbaycan Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası // Xronoligiya – Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi" (PDF). www.files.preslib.az (Azerice). 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  8. ^ Modern.az İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "Düşmən gülləsinin öldürdüyü uşaqlarımız - FOTOLAR". www.modern.az (Azerice). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  9. ^ Trend İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "13 yaşlı azərbaycanlı uşaq ermənilərin çaya buraxdığı oyuncağın partlaması nəticəsində həyatını itirib". www.trend.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  10. ^ Report İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "İlham Əliyev: "Dünya ictimaiyyəti günahsız insanların öldürülməsinə göz yummamalıdır"". www.report.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  11. ^ İlham Əliyev (4 Ağustos 2022). "Dünya ictimaiyyəti günahsız insanların qətlinə göz yummamalıdır". www.twitter.com (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  12. ^ Report İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "Birinci Vitse-prezident: "Azərbaycan erməni işğalına, günahsız insanların qətlə yetirilməsinə qarşıdır!"". www.report.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  13. ^ Mehriban Əliyeva (4 Ağustos 2022). "Azərbaycan erməni işğalına, günahsız insanların qətlə yetirilməsinə qarşıdır! Allah balaca Zəhraya və bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin!". www.twitter.com (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  14. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Azərbaycan XİN: Ermənistan silahlı qüvvələrinin növbəti təxribatı bu dövlətin terrorçu mahiyyətini bir daha sübut edir". www.azertag.az (Azerice). 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  15. ^ Turan İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "Azərbaycan XİN: Rəsmi Yerevan məsuliyyət daşıyır". www.turan.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  16. ^ a b Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Ombudsman Ermənistan silahlı qüvvələrinin dinc azərbaycanlıları qətlə yetirməsi ilə bağlı bəyanat yayıb". www.azertag.az (Azerice). 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  17. ^ Azərbaycanın Fransada olan səfirliyi (4 Ağustos 2022). "Azərbaycanın İnsan Hüquqları üzrə Ombudsmanın Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycanın Füzuli rayonun Alxanlı yaşayış məntəqəsində yaşayan dinc əhalinin qətlə yetirilməsi ilə əlaqədar BƏYANATI". www.paris.mfa.gov.az (Azerice). 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  18. ^ Azerbaycan Milli Meclisi (4 Ağustos 2022). "QULİYEV Azay Əjdər oğlu". www.meclis.gov.az (Azerice). 22 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  19. ^ a b Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Azay Quliyev ATƏT PA-nın sessiyasında Ermənistanı barbar adlandırıb". www.azertag.az (Azerice). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  20. ^ Yeni Azərbaycan qəzeti (4 Ağustos 2022). "Azay Quliyev ATƏT-in PA-nın sessiyasında Ermənistanı barbar adlandırıb". www.yeniazerbaycan.az (Azerice). 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  21. ^ Foreign media reps view Armenia-shelled Azerbaijani village 9 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Trend. 6 July 2017.
  22. ^ Турция осудила убийство мирных граждан Азербайджана 27 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Haqqin.az. 5 July 2017.
  23. ^ Посол Ирана осудил убийства мирных граждан Азербайджана 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Haqqin.az. 5 July 2017.
  24. ^ Британский депутат осудил преступление армян 24 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Haqqin.az. 5 July 2017.
  25. ^ Российский депутат об убийстве в Карабахе азербайджанской девочки 26 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Haqqin.az. 5 July 2017.
  26. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Belarus Prezidenti cəbhə xəttində azərbaycanlı mülki şəxslərin öldürülməsindən təəssüfləndiyini bildirib". www.azertag.az (Azerice). 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  27. ^ Türkiye Dışişleri Bakanlığı (4 Ağustos 2022). "No: 218, 5 Temmuz 2017, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri Tarafından Açılan Ateş Sonucunda Azerbaycan Vatandaşı Sivillerin Hayatını Kaybetmesi". www.mfa.gov.tr. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  28. ^ a b AzVision.az xəbər portalı (4 Ağustos 2022). ""Ermənistanın xain hücumunu şiddətlə qınayırıq" - Türkiyə XİN". www.azvision.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  29. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "ABŞ Dövlət Departamenti Azərbaycanın Qarabağ regionunda vəziyyətin gərginləşməsindən narahatdır VİDEO". www.azertag.az (Azerice). 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  30. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Litva Alxanlıda dinc azərbaycanlı insanların öldürülməsi ilə əlaqədar başsağlığı verir". www.azertag.az (Azerice). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  31. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Литва выражает соболезнование в связи гибелью мирных жителей села Алханлы". www.azertag.az (Rusça). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  32. ^ a b Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Latviyalı deputatlar: Qadın və uşaqların qətlə yetirilməsi yolverilməzdir". www.azertag.az (Azerice). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  33. ^ Yeni Azərbaycan qəzeti (4 Ağustos 2022). "Latviyalı deputatlar: Qadın və uşaqların qətlə yetirilməsi yolverilməzdir". www.yeniazerbaycan.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  34. ^ Haqqin.az xəbər saytı (4 Ağustos 2022). "Британский депутат осудил преступление армян". www.haqqin.az (Rusça). 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  35. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Birləşmiş Krallıq parlamentinin üzvləri: Dinc insanların qəsdən hədəfə alınması mənfur addımdır". www.azertag.az (Azerice). 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  36. ^ Haqqin.az xəbər saytı (4 Ağustos 2022). "Французский сенатор: «Сколько еще должно погибнуть азербайджанцев?»". www.haqqın.az (Rusça). 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  37. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Senator Natali Qule: Ermənistan iyulun 4-də törətdiyi qanlı cinayətlə bütün sədləri aşıb VİDEO". www.azertag.az (Azerice). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  38. ^ Haqqin.az xəbər saytı (4 Ağustos 2022). "Российский депутат об убийстве в Карабахе азербайджанской девочки". www.haqqin.az (Rusça). 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  39. ^ Turan İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının deputatı erməni təcavüzünü pisləyib". www.azertag.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  40. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Almaniyalı deputat Katrin Albsteiger: Dinc əhali toqquşmaların qurbanı olmamalıdır". www.azertag.az (Azerice). 10 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  41. ^ Haqqin.az xəbər saytı (4 Ağustos 2022). "Немецкий депутат: «Армения должна вывести войска из Карабаха»". www.haqqin.az (Rusça). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  42. ^ Report İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "Argentinalı senator Ermənistanın cəbhə xəttində törətdiyi təxribatları pisləyib". www.report.az (Azerice). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  43. ^ Trend İnformasiya Agentliy (4 Ağustos 2022). "Argentina senatoru dinc azərbaycanlıların qətli ilə nəticələnən erməni təxribatını pisləyib". www.trend.az (Azerice). 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  44. ^ Modern İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "Argentina senatoru Alıxanlı qətliamını pisləyib". www.modern.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  45. ^ Oxu.az xəbər saytı (4 Ağustos 2022). "Gürcüstan parlamentinin üzvü: Zəhranın qisasını almağa hazırıq". www.oxu.az (Azerice). 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  46. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "İtaliya Senatının ümumi iclasında Ermənistanın vəhşiliyindən danışılıb". www.azertag.az (Azerice). 12 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  47. ^ Report İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "İtaliya Senatının ümumi iclasında Ermənistanın vəhşiliyindən danışılıb". www.report.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  48. ^ Xalq qəzeti (4 Ağustos 2022). "İtaliyalı senator: Ermənistanın məqsədi sistemli təxribat və sabotajlarla status quonu saxlanılmasına nail olmaqdır". www.old.xalqqazeti.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  49. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Ali Rada deputatж: Azərbaycanın вштс şəxslərini qətlə yetirənlər beynəlxalq tribunal qarşısında cavab verməlidirlər". www.azertag.az (Azerice). 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  50. ^ Milli.az xəbər portalı (4 Ağustos 2022). "Ali Radanın deputatı: "Ermənilər tərəfindən 2 yaşlı uşağın öldürülməsi növbəti hərbi cinayətdir"". www.news.milli.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  51. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Dövlət Komitəsi: Daha nə qədər azərbaycanlı uşaq qətlə yetirilməlidir, dünya ictimaiyyəti bu münaqişənin həllinə diqqət yetirsin". www.azertag.az (Azerice). 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  52. ^ a b Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin bəyanatı". www.azertag.az (Azerice). 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  53. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "AVCİYA Ermənistanın dinc Azərbaycan əhalisinə qarşı törətdiyi növbəti ağır cinayəti lənətləyir". www.azertag.az (Azerice). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  54. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). ""İrəli" İctimai Birliyi: Ermənistana qarşı sərt qadağalar tətbiq olunmalıdır". www.azertag.az (Azerice). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  55. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Kopenhagendə olan Azərbaycan diasporu beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət edib". www.azertag.az (Azerice). 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  56. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Finlandiyada fəaliyyət göstərən Azərbaycan diasporu beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət ünvanlayıb". www.azertag.az (Azerice). 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  57. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Yaponiyada olan Azərbaycan diasporu Ermənistan silahlı qüvvələrinin təxribatını pisləyən bəyanat yayıb". www.azertag.az (Azerice). 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  58. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Ermənistanın Vaşinqtonda olan səfirliyi qarşısında etiraz baş tutub VİDEO". www.azertag.az (Azerice). 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  59. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Berlində baş tutan etirazda Ermənistanın işğalçılıq siyasətinə son qoyulması tələb edilib". www.azertag.az (Azerice). 12 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  60. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Almaniyada yaşayan azərbaycanlıların daha bir etirazı Hannover şəhərində baş tutub". www.azertag.az (Azerice). 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  61. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Azərbaycanın dinc şəxslərinin erməni hərbçiləri tərəfindən öldürülməsi ilə bağlı Kiyevdə etiraz baş tutub". www.azertag.az (Azerice). 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  62. ^ Azərbaycanın Baş Prokurorluğu (4 Ağustos 2022). "Ermənistanın təxribatçı əməlləri ilə bağlı cinayət işi başlanmışdır". www.genprosecutor.gov.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  63. ^ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) (4 Ağustos 2022). "Ermənistanın təxribatçı əməlləri ilə bağlı cinayət işi başlanıb VİDEO". www.azertag.az (Azerice). 15 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  64. ^ Report İnformasiya Agentliyi (4 Ağustos 2022). "Ermənistanın təxribatçı əməlləri ilə bağlı 7 maddə üzrə cinayət işi başlanıb". www.report.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  65. ^ Azərbaycanın Bolqarıstanda olan səfirliyi (4 Ağustos 2022). "Ermənistanın təxribatçı əməlləri ilə bağlı cinayət işi başlanmışdır". www.sofia.mfa.gov.az (Azerice). 2 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.