1920 Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimi

TBMM 1. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

Yeni Büyük Millet Meclisi'ne delege seçmek için 1920 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nda genel seçimler yapıldı.[1] Seçimleri İtilaf Kuvvetleri işgalini protesto eden milliyetçi yerel gruplardan oluşan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti önderlik etti.

1920 Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi
Osmanlı İmparatorluğu
← 1919 Mart-Nisan 1920 1923 →

436 koltuk Büyük Millet Meclisi
çoğunluk için 218 koltuk gerekli
  Birinci parti
 
Lider Mustafa Kemal Atatürk
Parti Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti


Liderin bölgesi Ankara

Seçilen Meclis Başkanı

Mustafa Kemal Atatürk
Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti

Arka plan değiştir

1919 genel seçimlerinin ardından yeni seçilen parlamento 12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplandı. Ancak Misak-ı Millî'nin onayı, 16 Mart'ta İtilaf kuvvetlerinin şehri işgal etmesine yol açtı. Bazı milletvekilleri tutuklandı ve sınır dışı edildi. Sultan Vahdettin, 11 Nisan 1920'de parlamentoyu feshetti.[2]

İstanbul işgal edildikten sonra, Türk Ulusal Hareketi lideri Mustafa Kemal Temsil Heyeti başkanı sıfatıyla 19 Mart 1920'de il idarelerine ve ordu komutanlarına telgraf göndererek Büyük Millet Meclisi için seçimleri yapmalarını ve seçimleri 15 gün içinde bitirmelerini istedi.[1] Toplam 12 maddeyi içeren bu genelgenin bazı maddeleri şöyledir:[3]

  • Memleket işlerini idare etmek ve denetlemek üzere, Ankara'da olağanüstü yetkilere sahip bir meclis toplanacaktır.
  • Bu meclise üye olarak seçilecek kimseler, milletvekilleri ile ilgili yasa hükümlerine bağlıdırlar.
  • Seçimlerde sancaklar esas alınacaktır.
  • Her sancaktan beş üye seçilecektir.
  • Seçimler, en geç on beş gün içinde Ankara'da çoğunluk sağlanacak şekilde tamamlanacaktır

Ayrıca bu genelgeyle, dağılmış olan son Osmanlı Meclis-i Mebusan üyelerinden Ankara’ya gelebilecek olanların da katılımının zorunlu olduğu bildirilmiştir.[3]

Bu genelge 1908 seçimleri ile başlayıp 1943 seçimlerine kadar uygulanan seçim kanunundan farklılıklar göstermektedir. Nüfusa göre milletvekili seçilmesi ilkesinden vazgeçilmiş olup her sancaktan nüfusuna bakılmaksızın 5 üye seçilmesi istendi. Ayrıca, 1876 Anayasası'yla belirlenen 30 olan seçilme yaşı, bu genelgeyle 25'e indirildi. Bu genelge, içinde bulunulan olağanüstü koşullar nedeniyle 1877 seçiminde olduğu gibi özel bir seçim yöntemi belirledi.[3]

Sonrası değiştir

Seçimlerden sonra, yeni Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920'de Ankara'da, başkan Mustafa Kemal liderliğinde bir araya geldi.[4]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b Weiner, Myron; Özbudun, Ergun (1987). Competitive Elections in Developing Countries. Duke University Press. s. 336. ISBN 0-8223-0766-9. 
  2. ^ Hasan Kayalı (1995) "Elections and the Electoral Process in the Ottoman Empire, 1876-1919" 28 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. International Journal of Middle East Studies, Vol. 27, No. 3, pp 265–286
  3. ^ a b c Olgun, Kenan. "Türkiye'de Cumhuriyetin ilanından 1950'ye Genel Seçim Uygulamaları" (PDF). 18 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ağustos 2013. 
  4. ^ Dilip Hiro (2009) Inside Central Asia: A Political and Cultural History of Uzbekistan, Turkmenistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkey, and Iran, Penguin