Vikipedi

17-25 Aralık Yolsuzluk ve Rüşvet Operasyonu

2013 Türkiye yolsuzluk skandalı

17-25 Aralık Yolsuzluk ve Rüşvet Operasyonu veya 2013 Türkiye yolsuzluk skandalı, 2013-2014 yıllarında yürütülen ve bazı kâmu kurum ve kuruluşları ile aralarında dört bakanın da yer aldığı kâmu görevlilerinin görevi kötüye kullanma ve rüşvet ile suçlandığı soruşturmalardır.

17-25 Aralık Yolsuzluk ve Rüşvet Operasyonu
Tarih17-25 Aralık 2013
KonumAnkara, İstanbul
TürOperasyon
Neden
Düzenleyenİstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı
Sonuç
  • Operasyonları gerçekleştiren 5 şube müdürü ve savcılar görevden alındı
  • Tahmini 6 bin emniyet mensubunun görev yeri değiştirildi
  • HSYK'nın yapısında değişikliğe gidildi
  • Paralel yapı iddiasıyla kişilerin tespiti için Yargıda Birlik Derneği kuruldu[1]
Sorgu yargıcıCelal Kara, Zekeriya Öz, Muammer Akkaş, Mehmet Yüzgeç
ŞüpheliBarış Güler
Salih Kaan Çağlayan
Abdullah Oğuz Bayraktar
Mustafa Demir
Süleyman Aslan
Ali Ağaoğlu
Rıza Sarraf
Sanık89 kişi (tamamı serbest)
DavaTakipsizlik (17 Ekim 2014)

Soruşturmalar Eylül 2012 ve Şubat 2013'teki bir dizi ihbarla başlamıştır. 17 Aralık 2013 günü Cumhuriyet Savcısı Celal Kara'nın gözaltı talimatları ve ilgili mahkemelerin arama kararlarının yerine getirilmesi ile kâmuoyu tarafından duyulmuştur. İstanbul Emniyet Müdürlüğü Organize Suçlarla Mücadele ve Mâlî Şube Müdürlüğü ekipleri tarafından gerçekleştirilen soruşturmada aralarında iş adamları, bürokratlar, banka müdürü, çeşitli düzeyde kâmu görevlileri ve 61. Türkiye Hükûmeti kabine üyesi dört bakan ile üç bakan çocuğunun olduğu kişiler hakkında "rüşvet, görevi kötüye kullanma, ihaleye fesat karıştırma ve kaçakçılık" suçlarını işledikleri iddiası yer almıştır. 16 Ocak 2014 tarihli Hakimler ve Savcılar Kurulu kararı ile soruşturmayı başlatan Cumhuriyet Savcısı Celal Kara'nın görev yeri değiştirilmiş, soruşturma diğer savcılar tarafından yürütülmüştür.

Dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, soruşturmayı yürüten yargı ve emniyet mensuplarının Gülen Hareketi tarafından yönetildiğini ve "paralel devlet" yapılanmasında yer aldığı iddia etti. Soruşturmaların ardından Egemen Bağış Avrupa Birliği Bakanlığı görevinden alındı. İçişleri Bakanı Muammer Güler, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar bakanlık görevlerinden istifa ettiler; Bayraktar ayrıca milletvekilliğinden de istifa etti. 5 Ocak 2015'te TBMM'de yapılan oylamada eski bakanların Yüce Divan'a gönderilmemesine karar verildi.

Soruşturma

değiştir

Bazı kamu kurumlarına ve savcılığa yapılan rüşvet, görevi kötüye kullanma ve ihalelere fesat karıştırma ihbarı üzerine 13 Eylül 2012, 21 Eylül 2012 ve 14 Şubat 2013 tarihlerinde soruşturmalar başlatıldı.[2] Başsavcılık tarafından görevlendirilen Cumhuriyet Savcısı Celal Kara'nın talimatı üzerine, 17 Aralık 2013 tarihinde şüphelilerin ev ve işyerlerinde arama yapılarak ele geçirilen çeşitli eşya ve paralara el konuldu. Dönemin İçişleri Bakanı Muammer Güler'in oğlu Barış Güler, dönemin Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan'ın oğlu Kaan Çağlayan, dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar'ın oğlu Oğuz Bayraktar, iş insanı Ali Ağaoğlu, Halkbank genel müdürü Süleyman Aslan ve Rıza Sarraf gözaltına alındı.[3][4]

İlerleyen günlerde soruşturma dosyasıyla ilgili birtakım bilgiler medyaya sızdı. Buna göre iş insanı Rıza Sarraf'ın soruşturmanın kilit ismi olduğu, bürokraside dört bakan ile geliştirdiği ilişkiler ve rüşvet çarkı sayesinde kara para aklama, altın kaçakçılığı gibi birtakım suçlar işlediği öne sürüldü. Ayrıca soruşturmada üç bakan çocuğu hakkındaki suçlamaların, "rüşvet almaya ve vermeye aracılık etmek" olduğu iddia edildi.[5] Soruşturma kapsamında gözaltına alınan 71 şüpheliden 24'ü çıkarıldıkları mahkemece tutuklandı, 38'i de adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.[6]

18 Aralık 2013'te İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, soruşturma dosyasının geniş olduğu ve fazla iş yükü gerektirdiği gerekçeleriyle, soruşturmaya ek 2 savcı daha atadı ve savcılar arasındaki herhangi bir ihtilaf durumunda soruşturmaya ilişkin kararların 2'ye 1 çoğunlukla alınması talimatını verdi.[7] Şüpheliler arasında bulunan İçişleri Bakanı Muammer Güler, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar ve Avrupa Birliği Bakanı Egemen Bağış hakkında cezai kovuşturma yapılabilmesi için hazırlanan fezlekeler, TBMM'ye gönderilmek üzere Adalet Bakanlığı'na sunuldu.[8]

25 Aralık'ta Savcı Muammer Akkaş yolsuzluk ve rüşvet iddiasıyla başlattığı soruşturma kapsamında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan'ı şüpheli sıfatıyla ifadeye çağırmak üzere bir belge hazırladı.[9] Ancak, Emniyet Müdürü Selami Altınok, gözaltı ve arama talimatını, gerekçe ve delillerinin yetersizliği nedeniyle geri çevirdi.[10] Yeni atanan İçişleri Bakanı Efkan Ala'nın, Erdoğanlar'ın evinin çevresine özel tim yerleştirerek olası gözaltına almaları engellediği basına yansıdı.[11] Tutuklanan şüpheliler, 28 Şubat 2014'te serbest bırakıldı.[12] "Hükümet yargıyı kendine bağladı" yorumları yapılan tahliyelerle ilgili olarak Başbakan da "adalet yerini buldu" şeklinde açıklamada bulundu.[13]

Başlatılan soruşturmaya bakan, bürokrat ve kamuoyunun yakından tanıdığı kişilerin adları karıştığından, özellikle ilk günlerde kamuoyunda ve Türk ekonomisinde deprem etkisi izlendi. Borsada sert düşüşler yaşanırken dolar ve avro yükseldi.[14][15] Bilhassa gözaltı görüntülerinin, özellikle de şüphelilerin evlerinde ele geçirilen yüksek miktarlardaki paraların görüntülerinin medyaya sızmasıyla adı geçen bakanlar ve hükûmet eleştirilerin odağına oturdu.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan başlatılan soruşturmayı, hükûmeti ve ekonomiyi zor duruma düşürmek amacıyla yapılan bir operasyon olarak nitelendirdi ve gözaltıların seçime az bir zaman kala yapılmasına dikkat çekti. Ayrıca kısa süre önce Gülen Hareketi'yle, dershaneler hakkında yapılacak olan düzenleme sebebiyle gerginlik yaşayan hükûmet, soruşturmaların bu gerginlikle ilgili olduğunu ve Yargı ile Emniyet'te bulunan Gülen Hareketi'ne bağlı personel tarafından, yine Gülen Hareketi'nden gelen talimat üzerine bu soruşturmanın başlatıldığını iddia etti.[16][17] 2012 yılında ABD senatosunda alınan İran ile petrol alım satımının altın ile yapılmasına karşı karardan hemen önce bu soruşturmaların başlatılmış olması ve soruşturma konusu ticaretin bahsedilen altın ticaretini içermesi soruşturma üzerindeki operasyonel olma kuşkuları daha da arttırdı.[18]

İlerleyen günlerde, soruşturmanın bir siyasi operasyon olduğunu iddia eden ve Gülen Hareketi'ni hedef gösteren hükûmet yetkilileri, hareketin yürütme ve yargı içine sızdığını ve bir "paralel devlet" hüviyetini aldığını iddia etti. Gözaltıların başlamasından kısa süre sonra da, iddia edilen paralel devlet yapılanmasına önlem gerekçesiyle Emniyet'te, Yargı'da ve TİB, TRT, BDDK gibi bazı kamu kurumlarında birçok personel görevden alındı veya personelin görev yeri değiştirildi.[19][20][21][22] Hükûmet, soruşturmanın gizliliği prensibinin hiçe sayılarak soruşturma bilgilerinin basına sızdırılmasını da eleştirdi.[23]

Gülen Hareketi adına yapılan açıklamalardaysa hükûmetin kendilerini hedef göstermesi eleştirildi. Hükûmetin, soruşturma sebebiyle bozulan siyasi gücünü korumaya yönelik bir komplo teorisi çabasında olduğu, soruşturmalarla hiçbir ilgilerinin olmadığı ve şayet iddia edildiği şekilde bir paralel devlet yapılanması varsa, üzerine gidilmesinin gerekli olduğu ifade edildi. Ayrıca kamudaki görevden alma, görev yeri değişiklikleri ve meslekten ihraçların hukuka aykırı olduğu ve mensuplarına yönelik bir "cadı avı" hüviyetine büründüğü iddia edildi.[24][25][26] Başbakan Erdoğan, katıldığı bir mitingde bu iddiayı "ihanet edenlerin görevlerini değiştirmek cadı avıysa, biz bu cadı avını yapacağız, bunu da bilin" şeklinde yanıtladı.[27] 5 Ocak'ta medyada yer alan ve bir Millî İstihbarat Teşkilatı (MİT) belgesine dayandırılan habere göre, söz konusu bakanlarla Rıza Sarraf'ın ilişkide olduğu ve bunun hükûmeti güç duruma düşürebileceği MİT tarafından sekiz ay önce Başbakan'a rapor edilmişti.[28] Soruşturmanın ardından Gezi Dayanışması ve sendikalar tarafından protesto eylemleri düzenlenmiştir.

İçişleri Bakanlığı'nca, savcılığın gözaltı ve mahkemenin arama kararlarını yerine getiren adli kolluk amir ve memurlarının önemli bir kısmının görev yerleri değiştirildi, görevden alındı veya meslekten ihraç edildi.[29] 29 Ocak 2014'te soruşturma savcısı Celal Kara,[30] 11 Şubat 2014 tarihli HSYK kararnamesi ile de, soruşturma iznini veren İstanbul Cumhuriyet Başsavcıvekili Zekeriya Öz'ün aralarında bulunduğu 166 hâkim ve savcının görev yeri değiştirildi.[31]

Celal Kara 16 Ocak 2015'te soruşturma nedeniyle açığa alındı. Yurt dışında kaçak olarak bulunan Kara, 24 Ocak 2015'te Can Dündar ile yaptığı söyleşide Rıza Sarraf'ın lider sıfatıyla örgütün faaliyetleri kapsamındaki tüm suçlardan sorumlu olduğunu, polis fezlekelerinde ve Meclis'e yollanan bilgi notunda yer almasa da dönemin Başbakanı Erdoğan'ın da işin içinde olduğunu düşündüğünü söyledi: "Dönen işlerin Başbakan’dan habersiz, bilgisiz ve izinsiz dönmesine imkân ve ihtimal yok. Telefon konuşmalarına, aralarındaki diyaloglara bakınca kesinlikle diyorsunuz ki, perde arkasından bu işlere yol ve izin veren, Başbakan’dır."[32]

İstifalar ve kabine değişikliği

değiştir

İddialar sonrası Egemen Bağış Avrupa Birliği Bakanlığı görevinden alındı. İçişleri Bakanı Muammer Güler, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar bakanlık görevlerinden istifa ettiler. Bayraktar ayrıca yaptığı bir açıklamayla, Başbakanı eleştirerek milletvekilliğinden de istifa ettiğini duyurdu:

“ Soruşturma dosyasında var olan ve onaylanan imar planlarının büyük bir bölümü Sayın Başbakan'ın talimatıyla yapıldı. Bu minval üzere bakanlıktan ve milletvekilliğinden istifa ettiğimi açıklıyorum. Bu milleti ve vatanı rahatlatmak için sayın Başbakan'ın istifa etmesi gerektiğine inandığımı ifade ediyor, yüce milletime saygılar sunuyorum[33] „

AK Parti milletvekilleri İdris Naim Şahin, Erdal Kalkan, Ertuğrul Günay, Hasan Hami Yıldırım ve Haluk Özdalga partiden istifa etti. Yine AK Parti milletvekilleri Hakan Şükür ve İdris Bal da soruşturma öncesi yaşanan dershane tartışması sırasında istifa etmişti.

İstifa edenler İstifa öncesi görevi İstifa sonrası durumu
Egemen Bağış Avrupa Birliği Bakanı ve AK Parti milletvekili AK Parti milletvekili
Muammer Güler İçişleri Bakanı ve AK Parti milletvekili AK Parti milletvekili
Erdoğan Bayraktar Çevre ve Şehircilik Bakanı ve AK Parti milletvekili AK Parti milletvekili
İdris Naim Şahin AK Parti milletvekili Bağımsız milletvekili
Zafer Çağlayan Ekonomi Bakanı ve AK Parti milletvekili AK Parti milletvekili
Erdal Kalkan AK Parti milletvekili Bağımsız milletvekili
Ertuğrul Günay AK Parti milletvekili Bağımsız milletvekili
Hasan Hami Yıldırım AK Parti milletvekili Bağımsız milletvekili
Haluk Özdalga[34] AK Parti milletvekili Bağımsız milletvekili
İdris Bal[35] AK Parti milletvekili Bağımsız milletvekili
Muhammed Çetin[36] AK Parti milletvekili Bağımsız milletvekili
Ahmet Öksüzkaya[37] AK Parti milletvekili Bağımsız milletvekili

HSK yapısında değişiklik

değiştir

Soruşturmaları "siyasi bir operasyon" olarak nitelendiren hükûmet, çok tartışmalı bir sürecin ardından HSK'nın yapısında değişiklik öngören bir yasa çıkarttı. Düzenlemeyle HSK bünyesinde adalet bakanına hakim, savcı ve adalet müfettişlerinin atanması, disiplin soruşturmaları, vb birçok konuda geniş yetkiler verildi. Ayrıca düzenleme HSK Kurullarının yapısında değişiklik öngörüyordu ve düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle yönetim ve denetim kurulları ile Adalet Akademisi üyelerinin görevlerine son verilmesini içeriyordu.

Yeni durum kamuoyunun büyük bir bölümü tarafından "hükûmet yargıyı kendine bağladı" şeklinde yorumlandı. AB Komisyonu da hükûmeti, atılan adımın "hukuk devleti" ve "kuvvetler ayrılığı" ilkelerine uymadığı gerekçeleriyle eleştirdi. Ayrıca HSK Başkanvekili Ahmet Hamsici, 66 sayfalık bir açıklama yaparak, değişikliğin Anayasa'ya aykırı olduğunu söyledi.

Anayasa Mahkemesi, bu düzenlemenin Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle yapılan iptal başvurusu üzerine, 11 Nisan 2014'te verdiği kararla, düzenlemenin Adalet Bakanı'na verdiği olağanüstü yetkileri Anayasaya aykırı bularak iptal etti.[38]

TBMM Soruşturma Komisyonu ve Yüce Divan oylaması

değiştir

17 Aralık sürecinden sonra istifa eden ya da görevden alınan bakanları araştırmak üzere 5 Mayıs 2014'te TBMM'de 15 kişilik bir komisyon kuruldu. 9 AK Parti, 4 CHP, 1 MHP ve 1 HDP'li üyesi olan komisyon 5 Ocak 2015'e kadar çalıştı.

5 Ocak 2015'te Komisyon Başkanı Hakkı Köylü başkanlığında son kararın verilmesi için toplanıldı ve yaklaşık üç saat süren oylama aşamasından sonra dört eski bakanın Yüce Divan'a gönderilmesine gerek görülmedi. Komisyonda bulunan 9 AK Partili üyenin tümü dört bakanın Yüce Divan'a gönderilmemeleri yönünde, geri kalan 4 CHP ve 1 MHP'li üye ise gönderilmeleri yönünde oy kullanmıştır. Komisyonun tek HDP'li üyesi olan Bengi Yıldız komisyonun çalışmalarına getirilen yayın yasağını ve komisyonun sağlıklı şekilde işlemediğini[39] öne sürerek komisyondan ayrılmıştı. Haklarında yolsuzluk iddiaları bulunan dört eski bakanın açıklanamayan gelir artışlarını[40] ve TİB tarafından yasal olarak kayıt altına alınmış tapeleri[41] inceleyen komisyon gerekçeli kararını sonra açıklamak üzere, suçlanan bakanların Yüce Divan'da yargılanmasının gerekmediğini bildiren bir karar aldı.[42] Yedi ay çalışan komisyonun aldığı karar TBMM Genel Kuruluna ulaştırılarak karar tartışmaya açıldı ve oylamanın sonucunda nihai karar alındı. Komisyon kararı öncesinde Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu anayasal olarak hukukla uğraşan en yüksek mahkeme konumundaki Anayasa Mahkemesi'nin güvenilmez ve tuzak kuran bir unsur olduğunu, eğer yolsuzluk yapılmış ise AK Parti'nin bunu kendi içerisinde çözeceğini belirtmiştir.[43]

Mecliste yapılan oylama sonucu bakanların Yüce Divan'a gitmemeleri yönünde karar çıktı.[44]

Sonraki gelişmeler

değiştir

Rıza Sarraf 19 Mart 2016'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Miami kentinde banka dolandırıcılığı ve kara para aklamanın yanı sıra ABD'nin İran'a yönelik ambargosunu delmek suçlamaları ile göz altına alındı ve ardından mahkeme tarafından 75 yıla kadar hapis istemiyle tutuklandı.[45][46][47] Reza Zarrab'ın avukatı Benjamin Brafman aracılığıyla Manhattan Bölge Mahkemesi'ne yaptığı 50 milyon dolarlık kefalet başvurusuna, New York Güney Bölge Başsavcısı Preet Bharara, 17 Aralık fezlekesini delil göstererek itiraz etti.[48] Savcı Preet Bharara itirazında, Emine Erdoğan'ın kurucusu olduğu TOGEM-DER gibi derneklere yapılan bağışları söz konusu ederek, Sarraf'ın dolandırıcılık, altın kaçakçılığı, rüşvet, fuhuşa aracılık etmek suçlarına karıştığına, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başta olmak üzere devletin üst kademeleriyle olan ilişkilerini kullandığına ilişkin kanıtlara yer verdi ve salıverilme ihtimaline dair şu uyarıyı yaptı: “Yapılan yardım ve derneğin yapısı, Sarraf’ın üst düzey bürokrat ve devlet yetkilileri ile ilişkisini ortaya koyuyor. Bu bakımdan zanlının Türkiye’ye geçmesi durumunda geri gelmemesi ya da gelmesinin engellenmesi büyük ihtimaldir.”[49]

25 Mayıs 2016 tarihinde CHP İstanbul milletvekili İlhan Cihaner, ABD'deki iddianameyi gerekçe göstererek 17 Aralık soruşturmasındaki takipsizlik kararının kaldırılmasını ve yeni bir soruşturma açılmasını talep ederek İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına başvurdu.[50]

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, ABD'deki Reza Zarrab soruşturmasını başlatan New York Güney Bölgesi eski savcısı Preet Bharara ve savcı Joon H Kim hakkında "Devletin güvenliğine veya iç ve dış siyasal yararlarına ilişkin belge veya vesikaları kısmen veya tamamen yok eden, tahrip eden veya bunlar üzerinde sahtecilik yapan veya geçici de olsa bunları tahsis olduğu yerden başka bir yerde kullanmak hile ile almak veya çalmak, kişiler arasındaki haberleşme içeriklerini hukuka aykırı olarak ifşa etmek, kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa etmek” iddiasıyla Kasım 2017'de soruşturma başlattı.[51]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021. 
  2. ^ "İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'ndan açıklama". Zaman. 18 Aralık 2013. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014. 
  3. ^ "İşte gözaltına alınan isimler!". Habertürk. 17 Aralık 2013. 21 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2013. 
  4. ^ "Üç bakanın oğlu gözaltında". Hürriyet. 17 Aralık 2013. 20 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2013. 
  5. ^ "Kronoloji: Yolsuzluk ve rüşvet operasyonu". El Cezire. 31 Ocak 2014. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2014. 
  6. ^ "Yolsuzluk operasyonunda 24 kişi tutuklandı". Hürriyet. 21 Aralık 2013. 21 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014. 
  7. ^ "Operasyonu başlatan savcı Celal Kara devredışı kaldı". Radikal. 20 Aralık 2013. 27 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014. 
  8. ^ "Dört eski Bakan hakkındaki fezlekeler Adalet Bakanlığı'na ulaştı". Radikal. 10 Ocak 2014. 13 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014. 
  9. ^ "İşte Bilal'in ifade çağrısı!". 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2015. 
  10. ^ "Kelepçe ihanetini Bakan Ala'nın hamlesi bozdu". 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2015. 
  11. ^ "Efkan Ala, Bilal Erdoğan'ı 25 Aralık'ta 'vur' emriyle korumuş!". 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2015. 
  12. ^ "Reza Zarrab ve Bakan çocukları tahliye edildi". Hürriyet. 28 Şubat 2014. 11 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014. 
  13. ^ "Başbakan Erdoğan'dan tahliye yorumu: Adalet yerini buldu". Samanyolu Haber. 28 Şubat 2014. 11 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014. 
  14. ^ "Borsada deprem... Operasyon bazı hisseleri kötü etkiledi". Hürriyet. 18 Aralık 2013. 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  15. ^ "Borsada düşüş yeni günde de devam ediyor". Haber7. 27 Aralık 2013. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  16. ^ "Erdoğan: İninize gireceğiz". Ntvmsnbc. 21 Aralık 2013. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  17. ^ "Olaylar dershane sürecinin devamıdır". Ak Parti Resmi Websitesi. 27 Aralık 2013. 4 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ağustos 2016. 
  19. ^ "Emniyet Genel Müdürlüğü'nde deprem". Hürriyet. 15 Ocak 2014. 20 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  20. ^ "TRT'de deprem". Haber Türk. 17 Ocak 2014. 21 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  21. ^ "TİB'de tüm daire başkanları görevden alındı". Haber7. 17 Ocak 2014. 21 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  22. ^ "BDDK Başkan Yardımcısı ve iki daire başkanı görevden alındı". Radikal. 17 Ocak 2014. 20 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  23. ^ Erdoğan'dan Soruşturma Uyarısı: Ortalığa Çok Pislik Dökülecek, bbc.com, 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Ekim 2020 
  24. ^ "Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'ndan Kamuoyuna Açıklama". Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı. 30 Aralık 2013. 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  25. ^ "GYV Başkanı Mustafa Yeşil'den son dakika açıklaması". Bugün. 14 Ocak 2014. 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  26. ^ "Ekrem Dumanlı'dan önemli açıklamalar". Aktif Haber. 17 Ocak 2014. 19 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  27. ^ "'Cadı avıysa cadı avı'". Haber Türk. 11 Mayıs 2014. 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014. 
  28. ^ "MİT 8 ay önce yazmış: Bakanların Zarrab'la ilişkisi ortaya çıkarsa". T24. 5 Ocak 2014. 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2014. 
  29. ^ "'17 Aralık Operasyonu'nun mimarı polislere ihraç". Radikal. 29 Mayıs 2014. 1 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2014. 
  30. ^ "17 Aralık dosyası 2 savcıdan alındı". Hürriyet. 29 Ocak 2014. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014. 
  31. ^ "Zekeriya Öz, Bolu'ya atandı". CNN Türk. 11 Şubat 2014. 4 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014. 
  32. ^ '1 numara' Erdoğan'dı
  33. ^ "Erdoğan Bayraktar istifa etti". Hürriyet. 25 Aralık 2013. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2014. 
  34. ^ "Haluk Özdalga Ak Parti'den istifa etti - Son Dakika Haberleri". Hürriyet. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  35. ^ "AK Parti Milletvekili İdris Bal İstifa etti - Güncel Siyaset Haberleri". 30 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  36. ^ "AK Partili Muhammed Çetin partisinden istifa etti - Son Dakika Haberleri İnternet". Hürriyet. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  37. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2014. 
  38. ^ "HSYK Kanununda Adalet Bakanına verilen yetkiler iptal edildi". CNN Türk. 11 Nisan 2014. 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2014. 
  39. ^ "Aydınlık Gazetesi". 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  40. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2015. 
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2015. 
  42. ^ "TBMM Komisyonu'nun Yüce Divan kararı belli oldu - Haberler Hürriyet". Hürriyet. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  43. ^ "Müezzinoğlu: Anayasa Mahkemesi bize tuzak kuran sistemin ana unsurudur". T24. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  44. ^ "En kuvvetli Ret Bayraktar'a". 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015. 
  45. ^ "Rıza Sarraf ABD'de tutuklandı!". İhlas Haber Ajansı sitesi, 22 MArt 2016. Erişim tarihi: 22 Mart 2016. 
  46. ^ "U.S. arrests Turkish businessman for scheme to evade Iran sanctions". Reuters. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2016. 
  47. ^ "Turkish National Arrested for Conspiring to Evade U.S. Sanctions Against Iran, Money Laundering and Bank Fraud". ABD Adalet Bakanlığı web sitesi. 21 Mart 2016. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2016. 
  48. ^ 26 Mayıs 2016 Cnnturk.com haberiː Bharara 17 Aralık dosyasını delil olarak sundu
  49. ^ "AKP bir kez daha 'önüne yatacak' mı?". birgun.net. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2016. 
  50. ^ "İlhan Cihaner'den 17-25 Aralık başvurusu". birgun.net. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016. 
  51. ^ ATİLLA/İSTANBUL, Toygun (18 Kasım 2017). "ABD'lı savcılara soruşturma açıldı: O belgeleri kimlerden buldunuz?". Hürriyet. 8 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=17-25_Aralık_Yolsuzluk_ve_Rüşvet_Operasyonu&oldid=34110078" sayfasından alınmıştır