Şark Ekspresinde Cinayet (film, 1974)

Şark Ekspresinde Cinayet,[1] 1974 Birleşik Krallık yapımı dedektif filmidir. Özgün adı Murder on the Orient Express olan film Ocak 1977'de Türkiye'de sinemalarda gösterime girmişti.[2] Film sonraki yıllarda Türkiye'deki bazı televizyon kanallarında Doğu Ekspresinde Cinayet adı ile de gösterilmiştir.[3]

Şark Ekspresinde Cinayet
Murder on the Orient Express
"Şark Ekspresinde Cinayet"
filminin sinema afişi
YönetmenSidney Lumet
YapımcıJohn Brabourne
Richard B. Goodwin
SenaristPaul Dehn
Agatha Christie'nin romanından
OyuncularAlbert Finney
Lauren Bacall
Ingrid Bergman
Sean Connery
MüzikRichard Rodney Bennett
Görüntü yönetmeniGeoffrey Unsworth
KurguAnne V. Coates
StüdyoG.W. Films
EMI Films
DağıtıcıParamount Pictures
CinsiSinema filmi
TürüGerilim,cinayet,dram
RenkRenkli (Technicolor)
Yapım yılı1974
Çıkış tarih(ler)i24 Kasım 1974 ABD
Ocak 1977, Türkiye (As Sineması)
Süre128 dakika
ÜlkeBirleşik Krallık İngiltere
Dilİngilizce, Türkçe, Fransızca
Almanca, İtalyanca, İsveççe
Hasılat$35,7 (1975'e kadar ABD)
Diğer adlarıAgatha Christie's Murder on the Orient Express (İngiltere)
Le Crime de l'Orient-Express (Fransa)
Assassinio sull'Orient Express (İtalya)
Asesinato en el Orient Express (İspanya)
Mord im Orient Express (Almanya)

Agatha Christie'nin aynı adlı romanından senaryosunu Paul Dehn'in yazdığı filmi Sidney Lumet yönetmiştir. Müziklerini Richard Rodney Bennett'in yaptığı filmin görüntü yönetmeni Geoffrey Unsworth'tur. Filmde çok geniş bir oyuncu kadrosu rol almıştır. Filmin bazı bölümleri Türkiye'de çekilmiştir.

Film, ticari ve kritik bir başarıydı. 47. Akademi Ödülleri'nde altı dalda aday gösterildi: En İyi Erkek Oyuncu (Finney), En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu (Bergman), En İyi Uyarlama Senaryo, En İyi Orijinal Müzik, En İyi Sinematografi ve En İyi Kostüm Tasarımı. Bu adaylar arasında Bergman tek kazanan oldu.

1930'lu yıllarda İstanbul-Paris arasında sefer yapan ünlü Şark Ekspresi'nde bir cinayet işlenir.Amerikalı bir milyoner trende ölü bulunur.Trenin çok sayıdaki yolcusu arasında Belçikalı dedektif Hercule Poirot (Albert Finney) da vardır.Trenin kara saplanıp durması, Poirot'ya yerel yetkililer duruma el koymadan önce cinayeti çözmesi için birkaç saat zaman verecektir.

Oyuncu kadrosu

değiştir
 
Dedektif Hercule Poirot (Albert Finney) bütün şüphelileri aynı vagonda toplamış, trende işlenen cinayeti aydıtlatmak üzere.
Aktör/Aktris Rolü
Albert Finney Hercule Poirot
Lauren Bacall Mrs. Harriet Belinda Hubbard
Martin Balsam Signor Bianchi
Ingrid Bergman Greta Ohlsson
Jacqueline Bisset Kontes Andrenyi
Jean-Pierre Cassel Pierre Paul Michel
Sean Connery Albay Arbuthnot
John Gielgud Mr. Beddoes
Wendy Hiller Prenses Dragomiroff
Anthony Perkins Hector Willard MacQueen
Vanessa Redgrave Mary Debenham
Rachel Roberts Hildegarde Schmidt
Richard Widmark Mr. Ratchett
Michael York Kont Andrenyi
Colin Blakely Mr. Cyrus Hardman
George Coulouris Dr. Constantine
Denis Quilley Antonio Foscarelli
Nubar Terziyan Figürasyon

Film hakkında notlar

değiştir
  • Agatha Christie'nin (1891-1976) zekaya dayalı bol konuşmalı,bol karakterli romanlarının sinema uyarlamalarının yapılması her zaman çok zor olmuştur. Altından kalkılması zor sahne uyarlamaları ve çetrefilli polisiye filmlerinin ustası Sidney Lumet bu girift Agatha Christie romanına sinemasal bir boyut katmayı başarıyor ve bu zorluğu yeniyor. Bu film uyarlaması eleştirmenlerce en iyi Agatha Christie uyarlaması olarak kabul edilir. Bu uyarlama aynı zamanda Agatha Christie'nin kitaplarını sinemalaştırmak isteyen ama cesaret bulamayanlar için de bir teşvik olmuştur. Nitekim bu filmden sonra birçok Christie uyarlaması gelmiştir.
  • Agatha Christie filmle aynı adı taşıyan polisiye romanını 1934'te yazmıştı.
  • Birçok romanında olduğu gibi, Agatha Christie'nin bu romanı da gerçekten olmuş bazı olaylara dayanmaktadır. Bu romandaki olaylar Amerikalı öncü havacı Charles Lindbergh'in çocuğunun kaçırılması olayı ile benzeşmektedir. Lindbergh 1927'de New York'tan Paris'e uçarak Atlantik Okyanusu'nu tek başına mola vermeden geçen ilk havacı olmuştu.
  • Filmin başlangıcı Türkiye'de geçiyor. İlk sahneler, İstanbul Anadolu yakasındaki Salacak iskelesinde çekilmiş, Türk sinemasından bazı oyuncular da figüran olarak yer almışlardır. Söz konusu sahnede Nubar Terziyan, Vanessa Redgrave'e tespih satmaya çalışan satıcı olarak çok kısa bir süre gözüküyor. Bu sahne aynı zamanda Salacak İskelesi'nin ve semtin bir bölümünün 1970'lerdeki halini gösteren bir belge niteliği de taşıyor.
  • Filmdeki Greta Ohlsson rolü için En iyi Yardımcı kadın oyuncu ödülü Ingrid Bergman'a verildiğinde,üçüncü Oscar'ını almak üzere sahneye gelen Bergman ödülü aldığı için özür dilemiş,ödülün aslında Day for Night's filmindeki performansı için Valentina Cortese'in hakkı olduğunu söylemiştir.

Çekimler

değiştir

Unsworth filmi Panavision kameralarla çekti. İç mekanlar Elstree Stüdyolarında çekildi. Dış çekimler daha çok 1973 yılında Fransa'da yapıldı ve Paris yakınlarındaki bir demiryolu atölyesi İstanbul istasyonunda duruyordu. Orta Avrupa'dan geçen trenin sahneleri, o zamanlar Pontarlier'den Gilley'e kadar yakın zamanda kapatılan demiryolu hattında Jura Dağları'nda, Montbenoît yakınlarındaki bir kesimde karda kalmış trenin sahneleri çekildi.[4] Karla kaplı trenin planlanan çekiminden önceki haftalarda kar eksikliğine dair endişeler vardı ve büyük miktarda kar, kamyona önemli masraflar karşılığında planlar yapıldı. Ancak, çekimden önceki gece yoğun kar yağışı fazladan karı gereksiz hale getirdi (tıpkı kar yüklü yedek kamyonların kendilerinin karda sıkışması gibi).[5]

Sahnelerin çekildiği lüks yemek vagonu günümüzde Yunanistan'ın Selanik kentindeki OSE müzesindedir. Yerel makamlar, treni yakın gelecekte Balkanlar'da turistlerin kullanımına açacak şekilde yeniden düzenlemeyi planlıyor.

Filmin ödülleri

değiştir

Oscar ödülleri

değiştir
Ödül Kişi
En iyi Yardımcı kadın oyuncu Ingrid Bergman
Aday gösterilme:
En iyi erkek oyuncu Albert Finney
En iyi Görüntü yönetmeni Geoffrey Unsworth
En iyi kostüm tasarımı Tony Walton
En iyi orijinal müzik Richard Rodney Bennett
En iyi Senaryo uyarlaması Paul Dehn

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "IMDb'de Türkçe isim için referans". 11 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  2. ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2010. 
  3. ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2010. 
  4. ^ Trains Oubliés Vol.2: Le PLM by José Banaudo, p. 54 (French). Editions du Cabri, Menton, France
  5. ^ DVD documentary "Making Murder on the Orient Express: The Ride"

Dış bağlantılar

değiştir
 
"Şark Ekspresinde Cinayet" filminde, Şark Ekspresi'nin Wagons-Lits'ye ait "Calais" vagonunda filmin karakterlerinin oturma plânı.