İsot
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmış. (Mayıs 2021) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
İsot, Şanlıurfa'ya özgü yetiştirilen bir biber türünün adıdır. Aynı zamanda Şanlıurfa ili ile özdeşleşmiş kurutulmuş bibere yörede verilen isimdir. Aynı zamanda Kürtçe'de bibere verilen genel isimdir.
Scoville ölçeği: 30,000-50,000 SHU
EtimolojiDeğiştir
Türkçe kökenli sözcük, "isti" (sıcak) ve "ot" sözcüklerinin birleşiminden oluşur.[1][2] Genel olarak "kırmızı, acı biber" anlamında da kullanılır.[3]
HazırlanışıDeğiştir
Yaz aylarında Urfa biberi güneş gören düz alanlarda içindeki tohumu çıkarılarak temiz bir zemin üstünde kurumaya bırakılır. Kuruyan biberler kırmızı renkte olduğundan kararması için kararana kadar her gün sıcak su ile nemlendirilerek şeffaf büyük torbalarda kararması beklenir. Daha sonra kurumuş biberler dövülerek, zeytin yağı ve bir miktar tuz ilave edilerek isot haline getirilir. Günümüz teknolojisi isot üretimini de bir nebze olsun kolaylaştırmıştır. Eski yöntemde isot tokmakla dövülerek öğütülürken; şu an isot çekme makineleri aracılığıyla daha kolay ve daha verimli bir isot elde edilmektedir. Şanlıurfa isotunun en büyük özelliği yakıcı acı olmamasıdır.
Doğal olduğu için önce ağza tatlı bir tat gelir, bir müddet sonra acı gelip geçicidir. Şanlıurfa'nın tamamında balkon veya damlarda herkes kışlık üretimini yapar.
İsot, Kırmızı Acı Pul Biber'in ısı altında tutularak karartılmasıdır. Fiyat olarak pul biberden pahalı olması sebebi hazırlama prosedürüne göre 10 kg Urfa Biberi'nden 1 kg isot çıkması [1] ve zeytinyağı kullanılmasıdır. İsot'a, bir nevi fermente edilmiş pul biber de diyebiliriz. Şöyle yapılır: Kurutulmuş kırmızı acı biberin çekirdek ve kanat denilen bileşenleri nem ve güneş ısısı altında bir süre tutularak kurutulur ve karartılır. En ideal ve sağlıklı rengi mor renktir.[4] Siyah, Mor ve Kırmızı renklerde çeşitleri bulunmaktadır.[5] Renkle güneşte bekletilme sürelerine göre değişmektedir. Güneş az göre kurutulmuş biberler kırmızı, 1-2 gün kurutulan biberler mor, 3-4 gün kurutulan biberler ise siyah rengini almaktadır
Kullanım alanlarıDeğiştir
Genelde Pul biber yerine kullanılır, çiğ köfte, kebap, çorba, baharatlı sulu et yemekleri, kuru fasulye Lahmacun, çorba ve bazı sulu yemeklere de acı ve renk verici olarak eklenmektedir.[6]
KaynakçaDeğiştir
- ^ https://www.etimolojiturkce.com/kelime/isot
- ^ https://www.nisanyansozluk.com/?k=isot
- ^ https://sozluk.gov.tr/
- ^ "Harran Üniversitesi". harran.edu.tr. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ "İsot Çeşitleri -Urfa İsotu". Urfa Yöresel Ürünler. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021.
- ^ "Ev Yapımı Hakiki Urfa İsotu 1 kg". Urfa Yöresi. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
https://www.nekadardayanir.com/2020/06/isot-ne-kadar-dayanir.html
 | Şanlıurfa ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| | Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Yiyecek ya da içecek ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |