Vikipedi

İpek böcekçiliği

İpekböcekçiliği veya ipekçilik, ipek üretmek için ipekböceklerinin yetiştirilmesidir. Birkaç ticari ipekböceği türü olmasına rağmen, evcil ipekböceğinin tırtılı en yaygın kullanılan ve üzerinde en yoğun şekilde çalışılan ipekböceğidir. İpek üretiminin Çin'de Neolitik dönem'e kadar gittiğine inanılmaktadır. Brezilya, Çin, Fransa, Hindistan, İtalya, Japonya, Kore ve Rusya gibi ülkelerde ipekböcekçiliği önemli bir küçük ev endüstrisi haline gelmiştir. Bugün Çin ve Hindistan, dünyanın yıllık üretiminin %60'ından fazlasına sahip iki ana üreticilerdir.

Song İmparatoru Huizong'un Yeni Dokuma İpeği Hazırlayan Saray Hanımları

Tarihi değiştir

Konfüçyüs metninlerine göre, ipek üretiminin keşfi yaklaşık MÖ 2700'e kadar uzanıyor, ancak arkeolojik kayıtlar ipek ekiminin Yangshao dönemi'ne (MÖ 5000-3000) kadar gittiğine işaret ediyor.[1] 1977'de, Hebei, Nancun'da 5400-5500 yıl önce yapılmış ve ipekböceği gibi görünecek şekilde tasarlanmış bir seramik parçası keşfedilmiştir. Bu, ipekböcekçiliği hakkında elde edilen en eski kanıttır.[2] Ayrıca, MÖ 2450-2000'e kadar uzanan İndus Uygarlığı'nın yerleşim yerlerinde bulunan arkeolojik ipek liflerinin dikkatli bir şekilde analiz edilmesiyle, ipeğin Güney Asya'nın geniş bir bölgesinde kullanıldığı keşfedilmiştir.[3][4] İpek Yolu boyunca girdiği bir dizi etkileşimle, MS 1. yüzyılın yaklaşık ilk yarısında, antik Hotan'a[5] kadar ulaşmıştır. MS 140'a gelindiğinde, ipekböcekçiliği çalışmaları Hindistan'da başlamıştı.[6] MS 6. yüzyılda, ipekböceği yumurtalarının Bizans İmparatorluğu'na kaçırılması, çalışmaların Akdeniz'de başlamasına yol açtı ve yüzyıllar boyunca Bizans İmparatorluğu'n tekelleşmesini sağladı ( Bizans ipeği ). 1147'de, İkinci Haçlı Seferi sırasında, Sicilyalı II. Roger (1095-1154), Bizans ipek üretiminin iki önemli merkezi olan Korint ve Thebes'e saldırmıştır. Saldırı sonucunda dokumacıları ve ekipmanlarını ele geçirmiştir. Böylece Palermo ve Calabria'da kendi ipek fabrikalarını kurarak[7] bu endüstriyi Batı Avrupa'ya yaymıştır.

Üretim değiştir

İpekböcekleri dut yapraklarıyla beslenirler ve dördüncü deri değişimi sonrasında yakınlarda bulunan bir dala tırmanarak ipeksi kozalarını orada örerler. İpek, her solucanın başındaki iki tükürük bezinden salgılanan fibroin proteini ve lifleri birbirine bağlayan serisin adı verilen zamktan oluşan sürekli bir filamenttir. Serisin, kozaların ipek liflerini serbest bırakan ve onları sarmaya hazırlayan sıcak suya konulmasıyla çıkarılır. Bu işlem zamk giderme olarak bilinir.[8] Sıcak suya daldırma işlemi aynı zamanda ipekböceği pupasını da öldürmektedir.

Tekli lifler, iplik oluşturmak üzere birleştirilir ve çeşitli kılavuzlardan gerilim altında çekilerek makaralara sarılır. Bu işletme "atma" adı verilir. Bu atma işleminde, büküm miktarına ve yönüne bağlı olarak çeşitli iplikler üretilebilir.[9] İplikler, iplik oluşturmak üzere bükülebilir (kısa ştapel uzunlukları bükülür; bkz. ipek döküntüsüne bakın). Ham ipek kurutulduktan sonra kalitesine göre paketlenir.

Sürdürülebilir İpek değiştir

Ahimsa İpeği değiştir

Geleneksel ipeğin en popüler ikamesi, ahimsa ipeği olarak da bilinen barış ipeğidir. Bu ipeği daha etik yapan en önemli faktör, güvelerin uygun şekilde, kaynatılmadan önceden kozalarından çıkıp uçup gitmelerine izin verilmesidir. Üretim sırasında hiçbir güvenin canlı canlı pişirilmediğini anlamına gelir. Ancak bilinmesi gereken büyük bir dezavantaj var. İpek yapmak için kullanılan evcilleştirilmiş ipekböcekleri, binlerce yıllık seçici üreme sürecinden geçmiştir, ancak kozalarından çıkmak için "üretilmemiştir". Uçamadıkları ve net göremedikleri için yırtıcılara karşı kendilerini savunamamaktadır. Sonuç olarak, kozalarından çıktıktan sonra tipik olarak çok hızlı ölürler.[10]

Yabani İpek değiştir

Açık ormanlık alanlarda bulunan Tussar ipekböceklerinin kozaları, Tussar ipeği olarak da bilinen yabani ipeği üretmek için kullanılır. Geleneksel ipeğe kıyasla kozaları genellikle güveler çıktıktan sonra toplanır ve bu da onu daha etik bir seçenek haline getirir. Yabani ipekböcekleri çok çeşitli bitkileri tükettikleri için, dokuları daha az muntazam fakat daha sağlamdır. Kumaş da aynı zamanda daha az kimyasal madde ile yapılır. Buna rağmen larvalar, "yabani ipek" kullanan bazı işletmeler tarafından hasat edilirken hala kozaların içindedir.[10]

Üretim Aşamaları değiştir

Üretim aşamaları şu şekildedir:

  1. Dişi ipekböceği 300 ila 500 yumurta bırakır.
  2. İpekböceği yumurtaları, ipekböceği olarak bilinen larvaları veya tırtılları oluşturmak için çatlar.
  3. Larvalar dut yapraklarıyla beslenir.
  4. Birkaç kez büyüyüp kabuk değişen ipekböceği, bir ipek lifi çıkarır ve kendisini tutmak için bir ağ oluşturur.
  5. İpeği oluşturacak salyasını yayarak '8' şekli çizerek bir yandan diğer yana sallanır.
  6. İpek havayla temas ettiğinde katılaşır.
  7. İpekböceği yaklaşık bir mil iplik örer ve yaklaşık iki veya üç gün içinde kendisini tamamen bir koza içine alır. Her kozadaki kullanılabilir kalitedeki ipek miktarı sınırlıdır. Sonuç olarak, bir pound ham ipek üretmek için yaklaşık 2.500 ipekböceği gerekmektedir.[11]
  8. Bozulmamış kozalar kaynatılarak ipekböceği pupası öldürülür.
  9. İpek, filamanın dış ucunu bulmak için hasar görmemiş kozanın fırçalanmasıyla elde edilir.
  10. İpek lifler daha sonra bir makaraya sarılır. Bir koza yaklaşık 1,000 yard (0,914 m) ipek ipliği içerir. Bu aşamadaki ipek, ham ipek olarak bilinir. Bir iplik, 48 adede kadar ayrı ipek lifi içerir.

Mahatma Gandhi, Ahimsa'nın "canlılara zarar vermemek" felsefesine dayanan ipek üretimini eleştiriyordu. Ayrıca yabani ve yarı yabani ipek güvelerinin kozalarından yapılan ipek ve yabani ipeği elde etmek için pupa kaynatılmadan yapılan " Ahimsa ipeği "ni de önerdi.[12][13] The Human League ilk single'ları " Being Boiled "da ipekböcekçiliğini de eleştirdi. PETA organizasyonu da ipeğe karşı kampanya yürüttü.[14]

Yiyecek olarak pupa değiştir

Geleneksel ipek üretim yöntemi sonucunda bir kilogram ham ipek başına ~8 kg ıslak ipekböceği pupası ve ~2 kg kuru pupa ile elde edilir.[15] Bu yan ürün tarihsel olarak ipek üreten bölgelerdeki insanlar tarafından tüketilmiştir.[15][16]

Galeri değiştir

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ Prehistoric textiles: the development of cloth in the Neolithic and Bronze Ages with special reference to the Aegean. reprint, illustrated. Princeton University Press. 1992. s. 31. ISBN 978-0-691-00224-8. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ "2015-10-29240509.html". 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2018. Geleneksel Çince: 1977年在石家庄长安区南村镇南杨庄出土的5400-5500年前的陶质蚕蛹，是仿照家蚕蛹烧制的陶器，这是目前发现的人类饲养家蚕的最古老的文物证据。 
  3. ^ Good (June 2009). "New Evidence for Early Silk in the Indus Civilization". Archaeometry. 51 (3): 457-466. doi:10.1111/j.1475-4754.2008.00454.x. 6 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023. 
  4. ^ Chinese Silk: A Cultural History. Rutgers University Press. 2004. s. 20. ISBN 0813534461.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ "Hill, John E. 2003. "Annotated Translation of the Chapter on the Western Regions according to the Hou Hanshu." 2nd Draft Edition. Appendix A". 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023. 
  6. ^ "History of Sericulture" (PDF). Government of Andhra Pradesh (India) – Department of Sericulture. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2010. 
  7. ^ Muthesius, "Silk in the Medieval World", p. 331.
  8. ^ "Silk Production Process". Sense of Nature Research. 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ “Sericulture | Silk Production.” Encyclopedia Britannica, Britannica, www.britannica.com/topic/sericulture. Accessed 8 July 2022.
  10. ^ a b "Silk and Sustainable Silk". Common Objective (İngilizce). 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022. 
  11. ^ "Silk Making: How to Make Silk". TexereSilk.com. 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2014. 
  12. ^ Mahatma Gandhi: 100 years. New Delhi: Gandhi Peace Foundation. 1968. s. 349. Erişim tarihi: 19 Nisan 2013.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  13. ^ Parekh, Dhimant (11 Eylül 2008). "Ahimsa Silk: Silk Saree without killing a single silkworm". The Better India. Vikara Services Pvt Ltd. 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2013. 
  14. ^ "Down and Silk: Birds and Insects Exploited for Fabric". PETA. 19 Mart 2004. 29 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2007. 
  15. ^ a b Sadat (2022). "Silkworm pupae as a future food with nutritional and medicinal benefits". Current Opinion in Food Science (İngilizce). 44: 100818. doi:10.1016/j.cofs.2022.100818. 18 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023. 
  16. ^ "Salty Silkworm Pupae Are the One Street Food You Shouldn't Miss in South Korea". Matador Network (İngilizce). 29 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İpek_böcekçiliği&oldid=32163660" sayfasından alınmıştır