Vikipedi

İnsomnia

rahat uyuyamama
Başlığın diğer anlamları için İnsomnia (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

İnsomnia ya da uyuyamama hastalığı, bir uyku sorunudur. Uykuya dalamama ya da gece boyunca sürekli uyuyamama sorunlarını barındırır. Hastalar genel olarak, gözlerini birkaç dakikadan fazla kapalı tutamamaktan ya da yatakta bir o yana bir bu yana dönerek uyuyamamaktan yakınırlar.

İnsomnia
Diğer adlarUykusuzluk
14. yüzyılda çizilen insomniadan muzdarip biri
Telaffuz
UzmanlıkPsikiyatri, uyku bilimi
BelirtilerUyumada zorluk, gündüz uykusuzluk, düşük enerji, huzursuzluk, depresif duygudurum[1]
KomplikasyonTrafik kazası  • Madde bağımlılığı  • Depresyon [1]
NedenleriBilinmiyor, psikolojik stres, kronik ağrı, kalp yetmezliği, hipertiroidi, göğüs ağrısı, huzursuz bacak sendromu, diğer başka sebepler[2]
TanıSemptomlara göre, uyku çalışması[3]
Ayırıcı tanıGecikmiş uyku fazı bozukluğu, huzursuz bacak sendromu, uyku apnesi, psikiyatrik bozukluklar[4]
TedaviUyku hijyeni, bilişsel davranışçı terapi, uyku ilaçları[5][6][7]
Sıklık%~20[8][9][10]

İnsomnia birkaç gece sürerse geçici, 1 hafta ile 3 hafta arasında sürerse kısa süreli, 3 haftadan fazla sürerse kronik insomnia olur. Kronik bir hastalığa dönüşerek uyuma eksikliği doğrultusunda oldukça zararlı olabilir.

İnsomnia doğal uyuma dengesini bozar ve tedavisi oldukça zor olabilir. İnsomnia hastaları genel olarak öğleden sonra ya da akşama doğru kısa süreli uyudukları için, geceleri de uyumakta zorluk çekerler. Bazıları da vücutlarını sınırlarında kullanmaya çalışırlar. Bu da çok mühim fiziksel ve zihinsel sorunlara yol açar.

İnsomnia ayrıca birçok ilacın yan etkisi olarak, stres sebebiyle ya da duygusal, fiziksel ve zihinsel sorunlar doğrultusunda da oluşabilir.

Önleme ve tedavi

değiştir

Hayat stilinin değiştirilmesi uykusuzluk tedavisinde ve önlenmesinde önemlidir. Uyarıcı kullanımından kaçınmak, uykusuzluğa karşı alınabilecek bir önlemdir. Kahve, çay, guarana, kakao, kola, enerji içecekleri, çikolata gibi kafein içeren gıda maddeleri ile ritalin ve adderall gibi uyarıcı ilaçların kullanımından kaçınmak bu yönteme örneklerdir. Düzenli uyuma, gün içi uyumaktan kaçınma ve yatak odasında uykuya elverişli düzenlemeler yapma (sessiz, karanlık) da hayat stilinin değiştirilmesi çerçevesinde yöntemlerdir.[11]

Bilişsel davranışçı terapi de uyku bozukluğu tedavisinde kullanılabilir. Bu metotlar arasında uyarıcı kontrol terapisi, rahatlama teknikleri, uyku kısıtlama ve ışık terapisi yer alır. İlaç tedavisinde, reçeteye tabi Eszopiclone (Lunesta), Ramelteon (Rozerem), Zaleplon (Sonata) ve Zolpidem (Ambien, Edluar, Intermezzo, Zolpimist) kullanılabilir. İlaç tedavisinin birkaç haftadan uzun süreli kullanımı önerilmemektedir.[11]

Alternatif tıp

değiştir

Geleneksel yöntemlerin başında, uyumadan önce sıcak süt içmek; uyanır uyanmaz sıcak bir duş almak, öğlen egzersiz yapmak, öğlen yemeğinde bol yemek yemek ve akşam yemeğinde az yemek yemek ve erken yatmaya çalışmak gelir. Geleneksel Çin tıbbında genelde akupunktur, diyet ve yaşam analizi ile şifalı bitkiler ana önlemleri oluşturur.

Toplum ve kültür

değiştir
 
Pál Kern

I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle harp okulu öğrencisi olarak Macar ordusuna gönüllü olarak katılmıştır. Hücum kıtasının emri altına girmiştir. Bu bölükte, cesaretinden ötürü madalya almıştır. Bir yıl sonra,ödüllendirilerek savunmanın daha güçlü olduğu başka bir bölüğe atanmıştır fakat birlik düşürülmüştür.

Rus askeri tarafından başından vurulup ön lobunun bir kısmını kaybettikten sonra, Lemberg Hastanesi'ne kaldırıldı. Lemberg'te uyandıktan sonra bir daha asla uyumadı.[12] Budapeşte Üniversitesi profesörü Dr. Frey, tedaviyi devralmıştır fakat bu anormallik için yapabileceği hiçbir şey yoktu.[13]

Yaralanıp ordudan ayrıldıktan sonra, Budapeşte'ye yerleşti. Burada bulunduğu sürede Emeklilik Dairesi'nde günlük bir işte çalıştı.[14]

ABD folk grubu The Dimes "Paul Kern Can't Sleep" adını verdikleri bir şarkı yaptılar.[15]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c "What Is Insomnia?". NHLBI. 13 Aralık 2011. 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016. 
  2. ^ "What Causes Insomnia?". NHLBI. 13 Aralık 2011. 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016. 
  3. ^ "How Is Insomnia Diagnosed?". NHLBI. 13 Aralık 2011. 11 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016. 
  4. ^ Watson NF, Vaughn BV (2006). Clinician's Guide to Sleep Disorders (İngilizce). CRC Press. s. 10. ISBN 978-0-8493-7449-4. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  5. ^ "How Is Insomnia Treated?". NHLBI. 13 Aralık 2011. 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016. 
  6. ^ Qaseem A, Kansagara D, Forciea MA, Cooke M, Denberg TD (Temmuz 2016). "Management of Chronic Insomnia Disorder in Adults: A Clinical Practice Guideline From the American College of Physicians". Annals of Internal Medicine. 165 (2): 125-33. doi:10.7326/M15-2175  . PMID 27136449. 
  7. ^ Wilson JF (Ocak 2008). "In the clinic. Insomnia". Annals of Internal Medicine. 148 (1): ITC13-1-ITC13-16. doi:10.7326/0003-4819-148-1-200801010-01001. PMID 18166757. 
  8. ^ "Dyssomnias" (PDF). WHO. ss. 7-11. 18 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ocak 2009. 
  9. ^ Roth T (Ağustos 2007). "Insomnia: definition, prevalence, etiology, and consequences". Journal of Clinical Sleep Medicine. 3 (5 Suppl): S7-10. doi:10.5664/jcsm.26929. PMC 1978319 $2. PMID 17824495. 
  10. ^ Tasman A, Kay J, Lieberman JA, First MB, Riba M (2015). Psychiatry, 2 Volume Set (4 bas.). John Wiley & Sons. s. 4253. ISBN 978-1-118-75336-1. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  11. ^ a b "Insomnia: Diagnosis and treatment". Mayo Clinic. 15 Ekim 2016. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2018. 
  12. ^ "Doctor Baffled. Man who never sleeps. Going 24 hours". Chronicle. 16 Ocak 1930. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2013. 
  13. ^ "No sleep for 15 years. Night club life. Astonishing case of a wounded officer". The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser. 14 Şubat 1930. 8 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2013. 
  14. ^ "Adelaide doctor thinks man could go without sleep for 15 years". The Register News-Pictorial. 15 Ocak 1930. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2013. 
  15. ^ "Paul Kern Can't Sleep". The Dimes. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2013. 

Dış bağlantılar

değiştir
Sınıflandırma
Dış kaynaklar


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İnsomnia&oldid=34162707" sayfasından alınmıştır