İngiliz-Türk korsanlığı
İngiliz-Türk korsanlığı veya İngiliz-Berberi korsanlığı, 17. yüzyılda Berberi korsanları ile İngiliz korsanları arasında Katolik denizciliğine karşı işbirliğini ifade eder.[1][2][3]
İngiliz-Türk işbirliği değiştir
Protestanlar ve Müslüman Türkler, daha doğrusu Berberi korsanları, o dönemde ortak düşmanları olan Katolik Avrupa'ya karşı işbirliği yaptılar.[2][4] Bu işbirliği, din savaşları ve Protestanlık ile Katoliklik arasında devam eden ölümlü savaş bağlamında görülmelidir. O dönemde Protestan karşıtı politikalar uygulayan İspanya, Portekiz ve Fransa bu İngiliz-Müslüman işbirliğinin hedefiydi. Görünüşe göre, İngiltere ile barış imzalandığında 1604 yılına kadar İspanya'ya karşı aktif olan İngiliz korsanlar, farklı bir devletin koruması altında olsalar da İngiliz kraliyetinin istememesine rağmen İspanyollara karşı mücadeleye devam etme eğilimindeydiler.[5]
Kral I. James'in Haziran 1603'te resmen korsanlığın sona erdiğini ilan etmesinden sonra İngiliz korsanlar, Müslüman Berberi korsanları saflarında korsanlık faaliyetlerine devam ettiler. Dahası Katolik gemilerine saldırarak servet kazanılabileceğinden, İngiltere'yi ve inançlarını terk etmek korsanlar arasında genellikle finansal başarıya giden bir yoldu.[6] 1610 yılına gelindiğinde İngiliz korsanların serveti, tiyatro oyunlarının konusu olacak kadar ünlü hale geldi ve kral, geri dönmek isteyenlere Kraliyet Affı teklif etti.
Bu işbirliğine sadece İngiliz korsanlar değil, aynı hedefleri paylaşan Hollandalılar da katıldı.[2] Katolik gemilerine saldırılır, mürettebat ve yolcular Cezayir'e veya Berberi Sahili'nin diğer yerlerine köle olarak satılmak üzere götürüldü. İngiliz korsanların sayısı önemli ölçüdeydi.[4] Jack Ward, Henry Mainwaring, Robert Walsingham ve Peter Easton Berberi sahilinin Dayılarının hizmetinde olan İngiliz korsanlar arasındaydı. En ünlü Hollandalı korsanlardan bazıları Zymen Danseker, Salomo de Veenboer ve Jan Janszoon (Müslüman olduktan sonra Küçük Murat Reis) idi. Ward, Danseker ve Janszoon gibi bazıları İslam'ı benimsemiş korsanlardı. Henry Mainwaring, tercihen İspanyollara saldırırdı ve İngiliz gemilerinden kaçındığını iddia ederdi ancak genel olarak her milletten gemilere saldırdığı görülmektedir. Walsingham'ın Türk tutsakları Hristiyan kadırgalarından kurtardığı ve Hristiyan tutsakları Kuzey Afrika köle pazarında sattığı biliniyor. Janszoon (Küçük Murat), kölelerini Berberi Kıyısı'nda satmak için İzlanda Seferi gibi uzun seferlere öncülük etti.[7]
Bir İngiliz yazarın o zamanlardaki mektubundan bir kesit şöyle belirtir:
| “ | "İngiliz korsanlarımız tarafından Hristiyanlardan günlük olarak alınan, Mağripliler ve Türklerin çok zenginleşmesine ve Hristiyanların yoksullaşmasına kadar Larache, Cezayir ve Tunus'a taşınan malların, ticari mücevherlerin ve hazinelerin sonsuzluğu..." | „ |
——Portekiz'den İngiltere'ye gönderilen çağdaş mektup.[4] | ||
Berberi Eyaletleri, Katolikliğe karşı paylaşılan dini düşmanlığın ötesinde, ülkede çok kozmopolit bir ortam olduğundan, muhtemelen Protestan korsanlara ekonomik avantajların yanı sıra sosyal hareketlilik de sunmuştur.[8]
Katolik tarafından gelen tepkiler değiştir
Osmanlı İmparatorluğu ile ittifak geleneği olan Fransa, 1607'de Osmanlı Sultanı I. Ahmed'e resmi bir protesto mektubu gönderdi ve İngiliz ile Hollandalı korsanların Fransız gemilerine baskın yapmak için Kuzey Afrika limanlarını üs olarak kullanmalarına izin verildiğinden şikayet etti.[2] Fransa için bu, o zamanlar "Türk-Kalvinizm" olarak tanımlanan Katolikliğe karşı açık bir komplo idi.
İspanya, bu eylemleri engellemek için 1615'te korsanlığa ve korsanlara karşı bir bildiri yayınladı.[4]
İngiltere, 1621 yılında Cezayir'e oradaki Hristiyan tutsakları serbest bırakmak amacıyla saldırdığı için muhtemelen bu tür bir korsan işbirliği konusunda kararsızlaştı.[2]
1629'da Fransa Kralı XIII. Louis, 420 Fransız tutsağını serbest bırakmak için Salé'ye saldırdı.[8] XIV. Louis de daha sonra korsanlara misilleme olarak Cezayir'i topa tuttu. Katolik dini tarikatlar, özellikle de kendisi eski bir köle olan Aziz Vincent de Paul yönetimindeki Trinitarians ve Lazaristler, Hristiyan kölelere fidye toplamak ve özgürleştirmek için bağış topladılar. Misyonerlerin, 1660'ta Aziz Vincent de Paul'un ölümüne kadar 1.200 köleyi toplam 1.200.000 livre para ile kurtardığı tahmin edilmektedir.
Ayrıca bakınız değiştir
Notlar değiştir
- ^ "The study of Anglo-Turkish piracy in the Mediterranean reveals a fusion of commercial and foreign policy interests embodied in the development of this special relationship" in New interpretations in naval history by Robert William Love p.
- ^ a b c d e "At the beginning of the seventeenth century France complained about a new phenomenon: Anglo-Turkish piracy." in Orientalism in early modern France by Ina Baghdiantz McCabe p.86ff
- ^ Anglo-Turkish piracy in the reign of James I by Grace Maple Davis, Stanford University. Dept. of History, 1911
- ^ a b c d Sick economies: drama, mercantilism, and disease in Shakespeare's England Jonathan Gil Harris p.152ff
- ^ Mimesis and Empire: The New World, Islam, and European Identities Barbara Fuchs p.121
- ^ "Traffic and turning: Islam and English drama, 1579-1624 by Jonathan Burton p.103". 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2021.
- ^ "The Everything Pirates Book Barbara Karg, Arjean Spaite p.37". 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2021.
- ^ a b Orientalism in early modern France by Ina Baghdiantz McCabe p.94ff
Kaynakça değiştir
- McCabe, Ina Baghdiantz 2008 Orientalism in early Modern France Berg Oryantalizm ISBN 978-1-84520-374-0