Caf

Caf (Kürtçe: جاف), Zagros bölgesi kökenli ve şu anda Irak ve İran'da yaşayan Kürt bir aşiret.

Aşiretin kökeni 1114 yılında doğan Kürt Kralı Zahir Beg Caf'a dayanmaktadır. Aşiret, Cafi adı verilen bir Soranice ağzı konuşur. Aşiret mensupları önceleri İran'da Senendec'in güney batısından Cevanrud'a kadar olan bölgede ve günümüzde Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin de merkezi olan İrak Kürdistanı'ndaki Süleymaniye şehrinde yerleşmişlerdir. Zamanında konar göçer olarak yaşayan aşiret, günümüzde yerleşik hayata geçmiştir.

Coğrafi dağılım ve kabileler

Sayıları yaklaşık 500.000 kişi olan aşiret çoğunlukla İran ve Irak sınırları içerisinde yaşamaktadır. Günümüzde Irak Kürdistanı'nda Halepçe ve Kalar ve İran Kürdistanı'nda Kirmanşah bölgesinde de yaşamaktadırlar.

Tarihi

Aşiretin ile batı dünyası arasındaki ilk ilişkisi I. Dünya Savaşı sırasında Ely Bannister Soane'ın kurduğu anlaşmayla başlamıştır. Savaş sonrasında aşiret Birleşik Krallık'ın Irak'ta Kürt otonomisi çabaları başarısız olduğu dönemde, Mesud Barzani'ye muhalif olmuştır. Aşiret sınırların, hükûmetlerin ve aşiret yerleşimlerinin yerlerinin değişmesiyle de önemini büyük ölçüde kaybetmiştir.

Saddam Hüseyin'in 16 Mart 1988'de gerçekleştirdiği Halepçe Katliamı sırasında ölen 5000 kişinin ve gazdan etkilenen 7000 kişinin çoğunluğu Caf aşiretindendi.

Begzade Ailesi

Caf ailesi, Irak ve İran'daki rejimlere desteği ile bilinir. Şah dömeminde İran'da Caf Aşireti, rejimin en çok saygı duyduğu topluluklardan biriydi. İran İslam Devrimi ardından Şah İran'ı terk edince, İran'da yaşayan aşiret mensuplarının çoğunluğu Irak'a sürüldü. Begzade ailesinin kökeninin Halife İbni Affan'a dayandığı düşünülmektedir. Aile, Kalar yakınlarında Şirvan Kalesi'nde ikamet etmektedir.

Şu anda tek bir aile aşiretin lideri konumundadır. Osmanlı Hanedanlığı'na sadakati ile bilinen bu ailenin mensupları, Osmanlı döneminde Begzade (Beyzade), erkek mensupları da Bey veya Ağa ve bazen Paşa olarak unvanlandırılırdı.

Adile Hanım (ortada), Halepçe hanı, İngiliz valisi Soane ile birlikte, 1919.

Tanınmış aşiret mensupları

• Mahmut Paşa Caf, Kürt Kralı ve Caf Aşireti lideri, 1892-1894 arasında İstanbul, Beşiktaş'taki evinde sürgün hayatı yaşamıştır.
• Muhammed Paşa Caf, Caf aşireti lideri, Şervana Kalesi'ni 1734'te yaptırdı.
• Osman Paşa Caf, Kürt Kralı, Ardalan Ailesi'nden Adile Hanım ile evlendi.
• Ebu Ömer el-Kurdi olarak da bilinen Sami Muhammet Ali Said Caf (1968-2007), Tevhit ve Cihat Cemaati'nın en iyi bomba üreticisiydi.
• Adile Hanım ve (Adile Caf) (1847–1904) Irak İngiliz sömürgesiyken bölgenin yöneticiliğini yaptı.
• Mevlana Halid-i Bağdadi (Halid-i Bağdadi) (1778–1826) tanınmış bir sufi, Nakşibendi tarikatının Kürdistan'a yaydı.
• Hana Kubadi (1700-1759) 18'inci yüzdılda tanınmış bir Kürt şair.
• Elbeyi Caf (1493–1554) Kürt şair, Şahrazor'da doğdu.
• Keffi Efendi, Kürtçe, Türkçe, Arapça ve Farsça bilen din adamı
• Ekrem Caf, Yazar, sosyalist bir siyasetçi, 2005'te Irak'ın tarım bakanı oldu
• Salar El-Caf, İran Şahı'nı desteklediği için asılarak idam edildi
• Sirvan Abdullah Caf, otonom bölge icra kurulu başkanı
• Cebir El-Caf, Kerkük Mahkemesi'nde hakim
• Abdülkadir El-Caf, Erbil Belediye Başkanı (1989)
• Muhammed Amin El-Caf, Japonya (1986) ve Çin (1991) büyükelçisi.

Kaynakça

• Cecil J. Edmonds, Kurds, Turks and Arabs: Politics, Travel and Research in North-Eastern Iraq, 1919-1925, Londra, 1957.
• Ely Banister Soane, To Mesopotamia and Kurdistan in Disguise, Londra 2007
• Hitchens, Keith. "Goran, Abdulla", In Encyclopedia of World Literature in the 20th Century. Vol. 2. 3rd ed., completely rev. and enl. Edited by Steven R. Serafin and others, pp. 276–277. Farmington Hills, MI: St. James Press, 1999
• Joyce Blau, “Written Kurdish Literature,” in Philip G. Kreyenbroek and Ulrich Marzolph, eds., History of Persian Literature, Companion Volume II: Persian Popular Literature; Literatures in Modern Iranian Languages other than Persian, 2010, pp. 103–28.
• P. Lory, "Shahrazuri" in The Encyclopaedia of Islam, 2nd edition, ed. by H.A.R. Gibbs, B. Lewis, Ch. Pellat, C. Bosworth et al., 11 vols. (Leiden: E.J. Brill, 1960–2002), vol. 9, p. 219
• Minorsky, The Tribes of Western Iran, The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, pp. 73–80, 1945. (p. 78)
• Sadiq Safizade, Pishgouyiha-ye lI-Begi Jaff ('The Prophecies of Il-Begi Jaff'), Tahran 1988
• W. Jwaideh, The Kurdish national movement: its origins and development, 419 pp., Syracuse University Press, 2006
• Khanai Qobadi, Širin o Ḵosrow, ed. M. M. ʿEbd el Kerim, as Šīrīn ū Ḵusrew, akari ṝ‘irî nawdarî kurd Xanay Qubadi, Bağdat, 1975.

Dış bağlantılar

• Gertrude Bell Arşivi 22 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.