Vikipedi:Bağımsız kaynaklar: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
→Kaynakça: kaynakça değil |
tartışma sayfasında görüşülenlerden hareketle |
||
4. satır:
== Açıklama ==
Bir bilginin [[Vikipedi:Doğrulanabilirlik|doğrulanabilmesi]] için konuya önyargısız bir gözle bakan, bağımsız kaynaklara ihtiyaç vardır. Bağımsız bir kaynak, Vikipedi maddesinde ele alınan konuyla herhangi bir çıkar ilişkisi bulunmayan, dolayısıyla konuyu önyargısız bir bakış açısıyla ele alması beklenen kaynaktır.
Bir kaynağın bağımsız kaynak olarak değerlendirilebilmesi için şu şartlar aranır:[[editoryal bağımsızlık|editöryal bağımsızlığının olması]] (içeriği oluşturan ile içerikte bahsedilen arasında doğrudan bir çıkar ilişkisi bulunmaması, örneğin içeriğin reklamveren tarafından dikte edilmemesi), ele alınan konu ile [[çıkar çatışması|çıkar çatışmasının olmaması]] (içeriğin yayımlanmasından kişisel, maddî veya siyasî çıkar kazanma olasılığının bulunmaması )
Çıkar ilişkisi, yazının üreticisi (yazar, yayıncı vb.) ile ele alınan konu arasında mali veya hukuki bir ilişkinin varlığını ifade eder. Bir çıkar ilişkisi poizitif veya negatif yönde olabilir. Örneğin bir şirketin kendi ürünlerini pazarlama amacıyla web sitesinde hazırladığı bir yazıda pozitif bir çıkar ilişkisi; o ürün hakkında rakip şirkete bağlı herhangi bir organ tarafından hazırlanmış bir yazıda ise negatif bir çıkar ilişkisi mevcuttur. Bu tür kaynaklara Vikipedi editörleri şüpheyle yaklaşırlar; çünkü konu ile çıkar ilişkisi olan kişilerin o konudaki kendi (kişisel, mali, yasal, vb.) çıkarlarını savunmaya, konu hakkında bilgileri geliştirmekten daha fazla önem verebileceği düşünülür. Aile üyeleri, kurum çalışanları ve yetkilileri tarafından üretilen kaynaklar bağımsız değildir.
Bağımsız kaynaklar içermeyen maddelere {{tl|üçüncül kaynak}} şablonu eklenmeli, eğer maddede yer alan veriler bağımsız kaynaklarla doğrulanamıyorsa [[Vikipedi:Silinmeye aday sayfalar|silinmeye aday]] gösterilmelidir. Bağımsız kaynak istenen verileri spesifik olarak belirtmek için {{tl|üçüncül kaynak-satır}} şablonu eklenebilir.▼
;Bağımsız kaynakların tarafsızlığı
Bir kaynağın bağımsız olması, tarafsız olacağı anlamına gelmez. Bağımsız bir kaynak, ele aldığı konuda olumlu veya olumsuz yönde güçlü bir görüşe sahip olabilir. Örneğin gelişmekte olan ülkelerdeki okuryazarlık oranı hakkında bir yazıda, yazar tüm çocuklara herhangi bir fark gözetmeksizin okuryazarlık eğitimi verilmesi fikrini savunuyor olabiir. Yazarın belli bir görüşü savunmuş olmasından ötürü, yazı tarafsız bir kaynak kabul edilmez; ancak o görüşü savunması yazarın kişisel çıkarlarına hizmet etmediğinden bağımsız bir kaynak olarak kabul edilir.
;Bağımsız olmayan kaynakların kullanımı
Maddelerin bağımsız kaynaklar kullanılarak yazılması esastır ancak maddedeki bilgilerin bir kısmının bağımsız olmayan kaynaklara dayandırılması mümkündür (Örneğin; bir şirketin kuruluş tarihi bilgisi için şirket web sitesindeki tarihçe sayfasının kaynak olarak kullanılması; bir kişinin çocukluğunun geçtiği yer bilgisi için kişinin anı kitabının kaynak olarak kullanılması).
▲
; Kayda değerlik
Bir maddenin [[Vikipedi:Kayda değerlik|kayda değer]] olduğunu, yararlanılan bağımsız kaynaklar ortaya koyar. Bağımsız olmayan kaynaklar ise maddenin kayda değerliğinin ortaya koymak için tek başına yeterli değildir.
== Örnekler ==
Satır 23 ⟶ 33:
| Kişi
| Gazeteler, dergiler, akademik çalışmalar
| Kişinin kendisi,<ref>Bir kişi hakkında bizzat kendisi tarafından söylenmiş sözler bağımsız kaynak değildir. Örneğin Vikipedi maddesindeki "''Öğrencilik yaşamında çok başarılı idi.''" bilgisinin kaynağı olarak o kişinin anılarında "''çok başarılı bir öğrenci idim''" dediği bölüm gösterilmişse bu, bağımsız olmayan bir kaynak olarak değerlendirilir; ama ilkokul öğretmeninin "''o, çok başarılı bir öğrenci idi''" sözleri bağımsız bir kaynak olarak değerlendirilir. Bir Vikipedi maddesinde bir kişi hakkındaki bilginin kaynağı olarak onunla yapılmış bir röportaj gösterilmişse röportajcının o kişi ile ilgili sözleri, değerlendirmeleri bağımsız kaynak olarak değerlendirilir ve kayda değerliğin ispatı olur; kişinin kendisi ile ilgili kendi sözleri ise bağımsız olmayan kaynak olarak değerlendirilir ve kayda değerliğin ispatına katkı sağlamaz</ref> aile üyeleri, arkadaşları, çalışanları, işvereni
|-
| Şehir
Satır 40 ⟶ 50:
{{Tarafsızlık denemeleri}}
| |||