Vikipedi

Ubıhça: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği Android uygulaması değişikliği
→‎Sesbilimi: +yenilendi
24. satır:
== Sesbilimi ==
 
===Standart UbıhUbıhçanın Fonolojisisesbilimi===
Standart Ubıhçanın ünsüz envanterinin [[Uluslararası Fonetik Alfabe]] gösterimi aşağıda verilmiştir:
{{clear}}
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|-
! rowspan="3" colspan="2" |
! rowspan="2" colspan="2" | [[Dudaklsıl]]Çiftdudaksıl
! rowspan="2" colspan="3" | [[Dişyuvasıl]]
! colspan="5" | [[Artdişyuvasıl]]
! rowspan="3" | [[Damaksıl]]
! rowspan="2" colspan="4" | [[Artdamaksıl]]
! rowspan="2" colspan="5" | [[Küçükdil ünsüzü]]Küçükdilsil
! rowspan="3" | [[Gırtlaksıl]]
|-
! colspan="2" | <small>dil palasılöndilsil<br>kapalı</small>
! colspan="2" | <small>[[Dil palasıl]]öndilsil</small>
! rowspan="2" | <small>[[Dilucu ünsüzü]]uçdilsil</small>
|-
! <small>yalın-</small>
! <small>[[Boğazsıllaşma|boğyut.]]</small>
! <small>yalın-</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>[[Lateral consonant|latyan.]]</small>
! <small>yalın-</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>yalın-</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>[[Damaksıllaşma|dam.]]</small>
! <small>yalın-</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>[[Boğazsıllaşma|boğyut.]]</small>
! <small>[[Damaksıllaşma|dam.]]</small>
! <small>yalın-</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>[[Boğazsıllaşma|boğyut.]]</small>
! <small>boğyut. & dud.</small>
|-
! rowspan="3" | [[Patlamalı]]
! <small>[[Ötümsüz]]ötümsüz</small>
| [[{{IPA|-|p]]}}
| [[{{IPA|-|pˤ]]}}
| [[{{IPA|-|t]]}}
| [[{{IPA|-|tʷ]]}}
|
|
Satır 73 ⟶ 74:
|
|
| [[{{IPA|-|kʲ]]}}
| [[{{IPA|-|k]]}}
| [[{{IPA|-|kʷ]]}}
|
| [[{{IPA|-|qʲ]]}}
| [[{{IPA|-|q]]}}
| [[{{IPA|-|qʷ]]}}
| [[{{IPA|-|qˤ]]}}
| [[{{IPA|-|qˤʷ]]}}
| [[{{IPA|-|(ʔ)]]}}
|-
! <small>[[Ötümlü]]ötümlü</small>
| [[{{IPA|-|b]]}}
| [[{{IPA|-|bˤ]]}}
| [[{{IPA|-|d]]}}
| [[{{IPA|-|dʷ]]}}
|
|
Satır 96 ⟶ 97:
|
|
| [[{{IPA|-|ɡʲ]]}}
| [[{{IPA|-|ɡ]]}}
| [[{{IPA|-|ɡʷ]]}}
|
|
Satır 107 ⟶ 108:
|
|-
! <small>[[Gırtlak duraklı]]dışgırtlaksıl</small>
| [[{{IPA|-|pʼ]]}}
| [[{{IPA|-|pˤʼ]]}}
| [[{{IPA|-|tʼ]]}}
| [[{{IPA|-|tʷʼ]]}}
|
|
Satır 119 ⟶ 120:
|
|
| [[{{IPA|-|kʲʼ]]}}
| [[{{IPA|-|kʼ]]}}
| [[{{IPA|-|kʷʼ]]}}
|
| [[{{IPA|-|qʲʼ]]}}
| [[{{IPA|-|qʼ]]}}
| [[{{IPA|-|qʷʼ]]}}
| [[{{IPA|-|qˤʼ]]}}
| [[{{IPA|-|qˤʷʼ]]}}
|
|-
! rowspan="3" | [[YanPatlamalı kapantılı]]sürtünmeli
! <small>[[Ötümsüz]]ötümsüz</small>
|
|
| [[{{IPA|-|t͡s]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|t̠͡ʃ]]}}
|
| [[{{IPA|-|ȶ͡ɕ]]}}
| [[{{IPA|-|ȶ͡ɕʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ʈ͡ʂ]]}}
|
|
Satır 154 ⟶ 155:
|
|-
! <small>[[Ötümlü]]ötümlü</small>
|
|
| [[{{IPA|-|d͡z]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|d̠͡ʒ]]}}
|
| [[{{IPA|-|ȡ͡ʑ]]}}
| [[{{IPA|-|ȡ͡ʑʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ɖ͡ʐ]]}}
|
|
Satır 177 ⟶ 178:
|
|-
! <small>[[Gırtlak duraklı]]dışgırtlaksıl</small>
|
|
| [[{{IPA|-|t͡sʼ]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|t̠͡ʃʼ]]}}
|
| [[{{IPA|-|ȶ͡ɕʼ]]}}
| [[{{IPA|-|ȶ͡ɕʷʼ]]}}
| [[{{IPA|-|ʈ͡ʂʼ]]}}
|
|
Satır 200 ⟶ 201:
|
|-
! rowspan="3" | [[Sürtüşmeli]]Sürtünmeli
! <small>[[Ötümsüz]]ötümsüz</small>
| [[{{IPA|-|f]]}}
|
| [[{{IPA|-|s]]}}
| [[{{IPA|-|(sʷ)]]}}
| [[{{IPA|-|ɬ]]}}
| [[{{IPA|-|ʃ]]}}
| [[{{IPA|-|ʃʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ɕ]]}}
| [[{{IPA|-|ɕʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ʂ]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|x]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|χʲ]]}}
| [[{{IPA|-|χ]]}}
| [[{{IPA|-|χʷ]]}}
| [[{{IPA|-|χˤ]]}}
| [[{{IPA|-|χˤʷ]]}}
| [[{{IPA|-|h]]}}
|-
! <small>[[Ötümlü]]ötümlü</small>
| [[{{IPA|-|v]]}}
| [[{{IPA|-|vˤ]]}}
| [[{{IPA|-|z]]}}
| [[{{IPA|-|(zʷ)]]}}
|
| [[{{IPA|-|ʒ]]}}
| [[{{IPA|-|ʒʷ}]]}
| [[{{IPA|-|ʑ]]}}
| [[{{IPA|-|ʑʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ʐ]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|ɣ]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|ʁʲ]]}}
| [[{{IPA|-|ʁ]]}}
| [[{{IPA|-|ʁʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ʁˤ]]}}
| [[{{IPA|-|ʁˤʷ]]}}
|
|-
! <small>[[Gırtlak duraklı]]dışgırtlaksıl</small>
|
|
|
|
| [[{{IPA|-|ɬʼ]]}}
|
|
Satır 270 ⟶ 271:
|
|-
! colspan="2" | [[Genizsil]]
| [[{{IPA|-|m]]}}
| [[{{IPA|-|mˤ]]}}
| [[{{IPA|-|n]]}}
|
|
Satır 293 ⟶ 294:
|
|-
! colspan="2" | [[Approximant]]Sürtünmesiz
|
|
|
|
| [[{{IPA|-|l]]}}
|
|
Satır 304 ⟶ 305:
|
|
| [[{{IPA|-|j]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|w]]}}
| [[{{IPA|-|wˤ]]}}
|
|
Satır 316 ⟶ 317:
|
|-
! colspan="2" | [[Çarpmalı]]Titrek
|
|
| [[{{IPA|-|r]]}}
|
|
Satır 339 ⟶ 340:
|
|}
Ubıh dili 84 ünsüze karşın [a] ve [ə] olmak üzere yalnız iki ünlüye sahiptir.▼
 
▲Ubıh diliUbıhça 84 ünsüze karşın [a] ve [ə] olmak üzere yalnız iki ünlüye sahiptir.
===Karacalar Diyalekti Fonolojisi===▼
 
▲===Karacalar Diyalektiağzının Fonolojisisesbilimi===
Balıkesir'in Karacalar köyünde yaşayan Osman Güngör tarafından konuşulan ve farklı özellikler gösteren bir Ubıhça ağzı, 1960'lı yıllarda [[Georges Dumézil]] tarafından belgelenmiştir. Karacalar Ubıhçasının ünsüz envanterinin [[Uluslararası Fonetik Alfabe]] gösterimi aşağıda verilmiştir:
{{clear}}
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|-
! rowspan="3" colspan="2" |
! rowspan="2" colspan="3" | [[Dudaksıl]]
! rowspan="2" colspan="3" | [[Dişyuvasıl]]
! colspan="5" | [[Artdişyuvasıl]]
! rowspan="3" | [[Damaksıl]]
! rowspan="2" colspan="4" | [[Artdamaksıl]]
! rowspan="2" colspan="5" | [[Küçükdil ünsüzü]]Küçükdilsil
! rowspan="3" | [[Gırtlaksal]]Gırtlaksıl
|-
! colspan="2" | <small>dil palasılöndilsil<br>kapalı</small>
! colspan="2" | <small>[[Dil palasıl]]öndilsil</small>
! rowspan="2" | <small>[[Dilucu ünsüzü]]uçdilsil</small>
|-
! <small>yumuşakyum.</small>
! <small>[[ikizleşme|ikigüç.]]</small>
! <small>[[Boğazsıllaşma|boğyut.]]</small>
! <small>yumuşakyum.</small>
! <small>[[Labialization|labdud.]]</small>
! <small>[[Yanünsüz|yan.]]</small>
! <small>yumuşakyum.</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>yumuşakyum.</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>yumuşakyum.</small>
! <small>[[Gemination|fortis]]güç.</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>[[Gemination|fortisgüç. labdud.]]</small>
! <small>yumuşakyum.</small>
! <small>[[Gemination|fortis]]güç.</small>
! <small>[[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>[[İkizleşme|ikigüç.]] [[Dudaksıllaşma|dud.]]</small>
! <small>[[Boğazsıllaşma|boğyut.]] [[Dudaksıllaşma|duddam.]]</small>
|-
! rowspan="3" | [[Patlamalı]]
! <small>[[Ötümsüz]]ötümsüz</small>
| [[{{IPA|-|p]]}}
| [[{{IPA|-|pː]]}}
|
| [[{{IPA|-|t]]}}
|
|
Satır 392 ⟶ 395:
|
|
| [[{{IPA|-|k]]}}
| [[{{IPA|-|kː]]}}
| [[{{IPA|-|kʷ]]}}
|
| [[{{IPA|-|q]]}}
| [[{{IPA|-|qː]]}}
| [[{{IPA|-|qʷ]]}}
| [[{{IPA|-|qːʷ]]}}
| [[{{IPA|-|(qˤʷ)]]}}
| [[{{IPA|-|(ʔ)]]}}
|-
! <small>[[Ötümlü]]ötümlü</small>
| [[{{IPA|-|b]]}}
| [[{{IPA|-|bː]]}}
| [[{{IPA|-|(bˤ)]]}}
| [[{{IPA|-|d]]}}
|
|
Satır 416 ⟶ 419:
|
|
| [[{{IPA|-|ɡ]]}}
| [[{{IPA|-|ɡː]]}}
| [[{{IPA|-|ɡʷ]]}}
|
|
Satır 427 ⟶ 430:
|
|-
! <small>[[Gırtlak duraklı]]dışgırtlaksıl</small>
| [[{{IPA|-|pʼ]]}}
| [[{{IPA|-|pːʼ]]}}
|
| [[{{IPA|-|tʼ]]}}
|
|
Satır 440 ⟶ 443:
|
|
| [[{{IPA|-|kʼ]]}}
| [[{{IPA|-|kːʼ]]}}
| [[{{IPA|-|kʷʼ]]}}
|
| [[{{IPA|-|qʼ]]}}
| [[{{IPA|-|qːʼ]]}}
| [[{{IPA|-|qʷʼ]]}}
| [[{{IPA|-|qːʷʼ]]}}
|
|
|-
! rowspan="3" | [[YanPatlamalı kapantılı]]sürtünmeli
! <small>[[Ötümsüz]]ötümsüz</small>
|
|
|
| [[{{IPA|-|t͡s]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|t̠͡ʃ]]}}
|
| [[{{IPA|-|ȶ͡ɕ]]}}
| [[{{IPA|-|ȶ͡ɕʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ʈ͡ʂ]]}}
|
|
Satır 476 ⟶ 479:
|
|-
! <small>[[Ötümlü]]ötümlü</small>
|
|
|
| [[{{IPA|-|d͡z]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|d̠͡ʒ]]}}
|
| [[{{IPA|-|ȡ͡ʑ]]}}
| [[{{IPA|-|ȡ͡ʑʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ɖ͡ʐ]]}}
|
|
Satır 500 ⟶ 503:
|
|-
! <small>[[Gırtlak duraklı]]dışgırtlaksıl</small>
|
|
|
| [[{{IPA|-|t͡sʼ]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|t̠͡ʃʼ]]}}
|
| [[{{IPA|-|ȶ͡ɕʼ]]}}
| [[{{IPA|-|ȶ͡ɕʷʼ]]}}
| [[{{IPA|-|ʈ͡ʂʼ]]}}
|
|
Satır 524 ⟶ 527:
|
|-
! rowspan="3" | [[Sürtüşmeli]]Sürtünmeli
! <small>[[Ötümsüz]]ötümsüz</small>
| [[{{IPA|-|f]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|s]]}}
|
| [[{{IPA|-|ɬ]]}}
| [[{{IPA|-|ʃ]]}}
| [[{{IPA|-|ʃʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ɕ]]}}
|
| [[{{IPA|-|ʂ]]}}
|
| [[{{IPA|-|x]]}}
|
|
|
| [[{{IPA|-|χ]]}}
| [[{{IPA|-|χː]]}}
| [[{{IPA|-|χʷ]]}}
| [[{{IPA|-|χːʷ]]}}
|
| [[{{IPA|-|h]]}}
|-
! <small>[[Ötümlü]]ötümlü</small>
| [[{{IPA|-|v]]}}
| [[{{IPA|-|vː]]}}
|
| [[{{IPA|-|z]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|ʒ]]}}
| [[{{IPA|-|ʒʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ʑ]]}}
|
| [[{{IPA|-|ʐ]]}}
|
|
Satır 566 ⟶ 569:
|
|
| [[{{IPA|-|ʁ]]}}
| [[{{IPA|-|ʁː]]}}
| [[{{IPA|-|ʁʷ]]}}
| [[{{IPA|-|ʁːʷ]]}}
|
|
|-
! <small>[[Gırtlak duraklı]]dışgırtlaksıl</small>
|
|
Satır 579 ⟶ 582:
|
|
| [[{{IPA|-|ɬʼ]]}}
|
|
Satır 597 ⟶ 600:
|
|-
! colspan="2" | [[Genizsil]]
| [[{{IPA|-|m]]}}
| [[{{IPA|-|mː]]}}
|
| [[{{IPA|-|n]]}}
|
|
Satır 621 ⟶ 624:
|
|-
! colspan="2" | [[Approximant consonant|Approximant]]Sürtünmesiz
|
|
Satır 627 ⟶ 630:
|
|
| [[{{IPA|-|l]]}}
|
|
Satır 633 ⟶ 636:
|
|
| [[{{IPA|-|j]]}}
|
|
| [[{{IPA|-|w]]}}
| [[{{IPA|-|wː]]}}
|
|
Satır 645 ⟶ 648:
|
|-
! colspan="2" | [[Çarpmalı]]Titrek
|
|
|
| [[{{IPA|-|r]]}}
|
|
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ubıhça" sayfasından alınmıştır