III. Vlad: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
1950 → 1450
Düzen (paragraf düzeni)
43. satır:
Ölümü hakkında birçok rivayet bulunmaktadır ancak en kabul gören görüşe göre Vlad, Aralık 1476 ve Ocak 1477 tarihleri arasında 300 Rumen askeri ile birlikte [[Osmanlı ordusu]]na mağlup oldu ve [[Osmanlı kılıcı|kılıç]]la başı gövdesinden ayrılarak idam edildi. [[II. Mehmed]]'e Vlad'ın öldüğünü ispatlamak için Vlad'ın başı, Osmanlı birlikleri ile birlikte başkent [[Konstantinopolis|Konstantiniyye]]'ye<!--O zamanki RESMÎ ismi budur. LÜTFEN DEĞİŞTİRMEYİNİZ!--> getirildi.
 
== Gençliği ==
[[Dosya:Curtea Veche 1.jpg|küçükresim|1459 yılında III.'da Vlad tarafından yaptırılan, Curtea Veche sarayının önünde bulunan büstü.]]
 
[[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]lara yenilen Vlad'ın babası II. Vlad, onu ve kardeşi Radu'yu 1442 veya 1444 yılında rehin olarak Osmanlılar'a vermek zorunda kalmıştı. 1448 yılına kadar [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]lar'ın elinde rehin olarak önce Kütahya'daki Eğrigöz Kalesi'nde ardından Tokat ve Edirne'de diğer beylik şehzadeleri ile birlikte yaşadı ve eğitim aldı. Birlikte eğitim aldığı kişilerin arasında Arnavut isyanının lideri olacak İskender Bey ve Fatih Sultan Mehmet olarak anılacak şehzade Mehmet de vardı. Birlikte Kur'an, Aristo mantığı, matematik ve Türkçe gibi dersler aldılar.{{kdş|Gölen|2016|pp=44-45}}
 
1448'de [[II. Kosova Muharebesi]] sonrasında Osmanlı desteğiyle [[Eflak]]'ın başına geçme girişiminde bulundu, ancak kısa bir süre sonra Macaristan tarafından desteklenen Eflak voyvodası II. Vladislav tarafından yenilgiye uğratıldı ve Boğdan'a sürgüne gitti. Erdel beyi [[János Hunyadi]] ("Hunyadi Yanoş") 1456'da [[Belgrad]] şehrini Osmanlı kuşatmasına karşı savunmaya giderken, daha önce başarısızlığını görmesine rağmen Vlad'ın komutasına güney Erdel'in savunmasını sağlaması için bir ordu verdi. Doğu savaş taktik ve stratejilerini bilen genç Eflak prensini değerlendirmek istiyordu. Vlad da Eflak üzerinde egemen olabilmek için Hunyadi'ye ihtiyacı olabileceğini düşünüyordu. II. Mehmed'in Belgrad kuşatması sırasında şehrin doğu kanadını savundu. Ardından emrine verilen orduyu fırsat bilip bundan yararlanan Vlad, Eflak'a bir sefer düzenledi ve II. Vladislav'ı öldürerek 22 Ağustos 1456 tarihinde III. Vlad adıyla Eflak voyvodası oldu.{{kdş|Gölen|2016|p=45}}
 
== Voyvodalık dönemi ==
[[Dosya:Curtea Veche 1.jpg|küçükresim|1459 yılında III. Vlad tarafından yaptırılan Curtea Veche sarayının önünde bulunan büstü.]]
 
== Voyvodalık dönemi ==
[[Dosya:AşezareaSaşilorTransilvania.PNG|küçükresim|sol|165px|{{ill|Transilvanya Saksonları|en|Transylvanian Saxons}}'nın konumları (veya idari birimleri)]]
 
57. satır:
11 Ağustos 1456 tarihinde ölen Macar kralı János Hunyadi'nin büyük oğlu Ladislaus Hunyadi'nin de ölmesiyle küçük oğlu [[Matthias Corvinus]], 24 Ocak 1458 tarihinde henüz 15'ini tamamlamadan Macaristan Kralı seçildi.{{sfn|Engel|2001|p=298}} Vlad'ın bu dönemde onunla ilişkileri olumlu oldu.
 
== Osmanlıya karşı gelmesi ==
{{Ana madde|Târgovişte gece baskını}}
[[Dosya:Theodor Aman - Vlad the Impaler and the Turkish Envoys.jpg|küçükresim|sağ|Vlad'ın huzurundaki [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] elçisi Epir Beyi Hamza Paşa ve beraberindekiler.]]
[[Dosya:AtaculdeNoapte.jpg|küçükresim|sağ|Rumen ressam Theodor Aman'ın ''Bătălia cu facle'' (Meşalelerle savaş) adlı eserinde [[Târgovişte gece baskını]] betimlenmiştir. (19. yy.)]]
{{Ana madde|Târgovişte gece baskını}}
Voyvoda 1459 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'na vergi ödemeyi reddetti ve Macaristan Krallığı'yla ittifak yaptı. Eflâk gençlerinin Osmanlı Yeniçeri Ocağı‟na gitmesini de engellemeye başladı.{{kdş|Gölen|2016|p=46}}
 
Voyvoda 1459 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'na vergi ödemeyi reddetti ve Macaristan Krallığı'yla ittifak yaptı. Eflâk gençlerinin Osmanlı Yeniçeri Ocağı‟na gitmesini de engellemeye başladı.{{kdş|Gölen|2016|p=46}} 1460–1461 yıllarında Tuna nehrini geçerek [[Sırbistan]]'a ve [[Karadeniz]] kıyısına kadar ilerledi. Vlad'ın tavır değişikliği ve eylemleri, II. Mehmed Trabzon seferindeyken Rumeli muhafızı olarak Edirne'de bırakılmış olan [[İshak Paşa]] tarafından sultana bildirildi.{{kdş|Uzunçarşılı|1988|p=87}} II. Mehmed birlikte sarayda eğitim aldıkları Vlad'a bir süre tahammül gösterip yaptıklarına göz yumduysa da, eylemlerinin aşırılığı nedeniyle sonunda bir sefere çıkarak Vlad'ı ele geçirip, yerine kardeşi Radu'yu geçirmeye karar verdi. Vlad ile hasım olduğu bilinen kuzeni Boğdan prensi [[III. Ştefan]]'a (Büyük Ştefan) haber gönderildiğinde, o da hem padişahı sefer için teşvik etti, hem de kendisinin yardım edeceğini haber verdi. II. Mehmed 25 kadırga ve 150 nakliye gemisiyle Karadeniz'den [[Tuna|Tuna Nehri]]'ne girerken [[Veli Mahmud Paşa]] önden giderek Tuna'yı geçti ve Eflak'a girdi. Filibe'de toplanıp sayımı yapılan ordunun mevcudu 150.000'i<ref>Halkondil, Osmanlı kuvvetlerini 250.000 gösteriyorsa da yanlış kabul edilir; Dukas'ın belirttiği 150.000 gerçeğe daha yakındır.</ref> buluyordu.{{kdş|Uzunçarşılı|1988|p=88}} Vlad, kendi ifadesine göre 23.884 Türk ve Bulgar'ı öldürdü. 20.000 Osmanlı savaş esirini kazığa geçirdi. Bu arada, bir görüşe göre kendisine elçi olarak gönderilen, bir görüşe göre ise pusu kuracak olan [[Epir]] beyi Hamza Paşa ve beraberindekileri de kazığa çaktırıp idam ettirdi.<ref>III. Vlad, Macar kralı Corvinus'a yazdığı 2 Şubat 1462 tarihli mektupta Hamza Paşa'nın yakalandığını yazmıştır.</ref>
1460-1461 yıllarında Tuna nehrini geçerek [[Sırbistan]]'a ve [[Karadeniz]] kıyısına kadar ilerledi.
 
Bu gelişmeler karşısında Osmanlı ordusu 1462 yılında padişah [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmed]] (II. Mehmed) komutasında Eflak voyvodasına karşı sefere çıktı. Veli Mahmud Paşa'nın günlüklerindeki bilgiye göre çok uzun mesafeler boyunca Osmanlı askerleri içilecek bir damla bile su bulamadı. Sıcak dayanılır gibi değildi. Türk askeri Eflak'ın başkenti [[Eski Cuma, Bulgaristan|Târgovişte]]'ye (Eski Cuma) ulaştığında [[II. Mehmed]]'in gördüğü manzara, yaklaşık 5 kilometre boyunca kazıklarla dizili bir alan idi. Alan yaklaşık üç kilometre boyunda bir kilometre enindeydi. Yerde uzun kazıklar dikiliydi. Yaklaşık 20 bin kadar insan erkek, kadın ve çocuk olmak üzere kazığa geçirilmiş durumdaydı. Bu kadar çok insanı kazıkta gören Osmanlı askerinin moralleri bozuldu, aklını kaçıracak duruma geldi. Ancak Osmanlı ordusu 4 Haziran 1462'de Târgovişte kalesini aldı.
Vlad'ın tavır değişikliği ve eylemleri, II. Mehmed Trabzon seferindeyken Rumeli muhafızı olarak Edirne'de bırakılmış olan [[İshak Paşa]] tarafından sultana bildirildi.{{kdş|Uzunçarşılı|1988|p=87}} II. Mehmed birlikte sarayda eğitim aldıkları Vlad'a bir süre tahammül gösterip yaptıklarına göz yumduysa da, eylemlerinin aşırılığı nedeniyle sonunda bir sefere çıkarak Vlad'ı ele geçirip, yerine kardeşi Radu'yu geçirmeye karar verdi. Vlad ile hasım olduğu bilinen kuzeni Boğdan prensi [[III. Ştefan]]'a (Büyük Ştefan) haber gönderildiğinde, o da hem padişahı sefer için teşvik etti, hem de kendisinin yardım edeceğini haber verdi. II. Mehmed 25 kadırga ve 150 nakliye gemisiyle Karadeniz'den [[Tuna|Tuna Nehri]]'ne girerken [[Veli Mahmud Paşa]] önden giderek Tuna'yı geçti ve Eflak'a girdi. Filibe'de toplanıp sayımı yapılan ordunun mevcudu 150.000'i<ref>Halkondil, Osmanlı kuvvetlerini 250.000 gösteriyorsa da yanlış kabul edilir; Dukas'ın belirttiği 150.000 gerçeğe daha yakındır.</ref> buluyordu.{{kdş|Uzunçarşılı|1988|p=88}}
 
17 Haziran 1462 günü, güneş battıktan 3 saat sonra III. Vlad'ın 30 bin kişilik ordusu, 150 bin kişilik Osmanlı ordusuna karşı [[Târgovişte gece baskını]]nı gerçekleştirdi. Sabah saat 4'e kadar süren çarpışmada Vlad 5 bin kaybına karşı 15 bin Osmanlı kaybına neden oldu.{{kdş|Florescu|1989|p=135}} Vlad'ın, bu baskında II. Mehmed'e başarısız bir suikast girişiminde de bulunduğu iddialar arasındadır. Daha sonra Vlad Osmanlı ordusu önünden kaçtı, ancak geçtiği yerde taş üstünde taş bırakmadı, terk ettiği topraklardaki kuyuları zehirledi, ekinleri yaktı, tüm hayvanları bile öldürttü. Hapishanelerdeki mahkûmları, cüzzamlı ve vebalıları salıverdi ve Türklerin arasına karışmaya teşvik etti. Radu başa geçtikten sonra 12.000 düka duka vergi vermeye başladı. O zamana kadar sık sık Osmanlı'ya isyan etmekte olan Eflak, 1462 yılından itibaren ''sadık'' bir bölge oldu.{{kdş|Uzunçarşılı|1988|p=90}}
Vlad, kendi ifadesine göre 23.884 Türk ve Bulgar'ı öldürdü. 20.000 Osmanlı savaş esirini kazığa geçirdi.
 
Bu arada, bir görüşe göre kendisine elçi olarak gönderilen, bir görüşe göre ise pusu kuracak olan [[Epir]] beyi Hamza Paşa ve beraberindekileri de kazığa çaktırıp idam ettirdi.<ref>III. Vlad, Macar kralı Corvinus'a yazdığı 2 Şubat 1462 tarihli mektupta Hamza Paşa'nın yakalandığını yazmıştır.</ref>
 
Bu gelişmeler karşısında Osmanlı ordusu 1462 yılında padişah [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmed]] (II. Mehmed) komutasında Eflak voyvodasına karşı sefere çıktı. Veli Mahmud Paşa'nın günlüklerindeki bilgiye göre çok uzun mesafeler boyunca Osmanlı askerleri içilecek bir damla bile su bulamadı. Sıcak dayanılır gibi değildi.
 
Türk askeri Eflak'ın başkenti [[Eski Cuma, Bulgaristan|Târgovişte]]'ye (Eski Cuma) ulaştığında [[II. Mehmed]]'in gördüğü manzara, yaklaşık 5 kilometre boyunca kazıklarla dizili bir alan idi. Alan yaklaşık üç kilometre boyunda bir kilometre enindeydi. Yerde uzun kazıklar dikiliydi. Yaklaşık 20 bin kadar insan erkek, kadın ve çocuk olmak üzere kazığa geçirilmiş durumdaydı. Bu kadar çok insanı kazıkta gören Osmanlı askerinin moralleri bozuldu, aklını kaçıracak duruma geldi. Ancak Osmanlı ordusu 4 Haziran 1462'de Târgovişte kalesini aldı.
 
17 Haziran 1462 günü, güneş battıktan 3 saat sonra III. Vlad'ın 30 bin kişilik ordusu, 150 bin kişilik Osmanlı ordusuna karşı [[Târgovişte gece baskını]]nı gerçekleştirdi. Sabah saat 4'e kadar süren çarpışmada Vlad 5 bin kaybına karşı 15 bin Osmanlı kaybına neden oldu.{{kdş|Florescu|1989|p=135}}
 
Vlad'ın, bu baskında II. Mehmed'e başarısız bir suikast girişiminde de bulunduğu iddialar arasındadır. Daha sonra Vlad Osmanlı ordusu önünden kaçtı, ancak geçtiği yerde taş üstünde taş bırakmadı, terk ettiği topraklardaki kuyuları zehirledi, ekinleri yaktı, tüm hayvanları bile öldürttü. Hapishanelerdeki mahkûmları, cüzzamlı ve vebalıları salıverdi ve Türklerin arasına karışmaya teşvik etti.
 
Radu başa geçtikten sonra 12.000 düka duka vergi vermeye başladı. O zamana kadar sık sık Osmanlı'ya isyan etmekte olan Eflak, 1462 yılından itibaren ''sadık'' bir bölge oldu.{{kdş|Uzunçarşılı|1988|p=90}}
 
== Sürgün ve sonu ==
[[Dosya:Manastirea Comana.jpg|küçükresim|sağ|III. Vlad'ın mezarı, 1461'de kendisinin yaptırdığı Comana Manastırı.]]
 
1462 yılında III. Vlad'ın ordularının yenilmesiyle [[Eflak]] yeniden [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'ne bağlanmıştı. Vlad Macaristan'a bağlı bir beylik olan Erdel'e kaçarak Macaristan kralı Matthias Corvinus'tan yardım istedi. Ancak Eflak'taki Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı yeni yönetimi tanımış olan ve bir yandan da Boğdan Prensi III. Ştefan ile Temmuz ayında ittifak kuran{{kdş|Demciuc|2004|p=6}}{{kdş|Papacostea|1996|p=50}} Corvinus, yardım talebini kabul etmedi. Vlad, Corvinus'un emriyle 1462 yılında tutuklandı ve [[Budin]]'e getirildi. Önce hapsedilen Vlad, daha sonra kral ve ailesiyle iyi ilişkiler kurdu. 12 yıl süren sürgün dönemi 1474 yılında sona erdi. Bu tarihten itibaren Eflak'ı yeniden ele geçirme planları yaptı. 1476 yılında arasını düzeltmiş olduğu III. Ştefan ile birlikte Eflak'a döndü ve [[voyvoda]] ilan edildi. Aynı yıl 300 askeriyle birlikte yeniden Osmanlı ordularına yenildi. Öldürülen III. Vlad'ın kesilen başı öldürüldüğünü ispat etmek için [[İstanbulKostantiniyye]]'aye II. Mehmed'e gönderildi. 1461 yılında yaptırmış olduğu Comana Manastırı'na defnedilmiştir. Vlad'ın bir [[vampir]] olduğu rivayeti [[Almanya]], Macaristan ve [[Rusya]]'da yayıldı. Tüm bunlara rağmen Rumen halkı onu bir kahraman olarak görmeye devam etti.
 
1461 yılında yaptırmış olduğu Comana Manastırı'na defnedilmiştir.
 
Vlad'ın bir [[vampir]] olduğu rivayeti [[Almanya]], Macaristan ve [[Rusya]]'da yayıldı. Tüm bunlara rağmen Rumen halkı onu bir kahraman olarak görmeye devam etti.
 
== Günümüz kültürüne etkisi ==
[[Dosya:Stamps of Romania, 2007-036.jpg|küçükresim|sağ|2007 tarihli [[Romanya]] pulu.]]
Daha sonra Bram Stoker III. Vlad'dan esinlenerek [[Drakula]] adlı romanı yazmıştır. Böylece Vlad, ünlü vampir [[Kont Drakula]]'ya dönüştü. Drakula'nın şatosu olarak bilinen [[Karpatlar|Karpat dağları]]<nowiki/>ndaki Poenari Şatosu Veliaht Dominic von Habsburg'a Romanya'da törenle 26 Mayıs 2006'da iade edildi. [[Romanya]] 1948 yılında şatoya el koymuştu.
 
== Torunları ==
*III. Vlad > "Kötü" Mihnea (Eflak Prensi) > Mircea (Eflak Prensi) > II.Alexandru Mircea (Eflak Prensi) > Mihnea Turcitul (Eflak Prensi) > Radu Mihnea (Eflak Prensi) > Alexandru Coconul (Eflak Prensi) > Radu Gioan Bey > Martin
*III. Vlad > "Kötü" Mihnea (Eflak Prensi) > Mircea (Eflak Prensi) > Aksak Petru (Boğdan Prensi)
Satır 103 ⟶ 86:
*III. Vlad > "Kötü" Mihnea (Eflak Prensi) > Miloş
 
== Notlar ==
{{not listesi}}
 
== Kaynakça ==
;Özel
{{kaynakça|30em}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/III._Vlad" sayfasından alınmıştır