Eliezer Ben-Yehuda: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
İlkerYusuf (mesaj | katkılar) Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği Android uygulaması değişikliği |
Genel düzenleme |
||
1. satır:
{{Bilim adamı bilgi kutusu
| isim = Eliezer Ben-Yehuda<br
| resim_adı = BYwork-cropped.jpg
| resim_boyutu =
8. satır:
| doğum_yeri = [[Luzhky]], [[Rus İmparatorluğu]]
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|1922|12|16|1858|1|7}}
| ölüm_yeri = [[Kudüs]], [[Birleşik Krallık Filistin Mandası|Filistin Mandası]]
| ölüm_sebebi =
| vatandaşlığı =
| milliyeti = [[Yahudiler|Yahudi]]
| dini =
| dalı =
25. satır:
| ek_bilgi =
}}
'''Eliezer Ben-Yehuda''', ([[İbranice]]: '''אֱלִיעֶזֶר בֶּן־יְהוּדָה''', d. 7 Ocak 1858 – ö. 16 Aralık 1922) modern [[İbranice]]'nin tekrar hayata geçirilmesinde rol oynayan en önemli kişidir. Ben-Yehuda [[Siyonizm]] ile [[İbranice]]'nin bir arada olabileceğini savunup şunu demiştir: "İbrani dili sadece ulusumuzu canlandırıp anavatanımıza döndüğümüz sürece canlı kalabilir." <ref name="polyglot">http://www.haaretz.com/hasen/spages/1040214.html, Confessions of a polyglot</ref>▼
'''Eliezer Ben-Yehuda''', ({{lang|he|אֱלִיעֶזֶר בֶּן־יְהוּדָה}}; {{IPA|-|ʔeli'ʕezer ben jehu'da}}; doğum '''Eliezer Yitzhak Perlman''', 7 Ocak 1858 – 16 Aralık 1922),<ref>{{Cite news |url=https://www.haaretz.com/jewish/.premium-1858-hebrew-s-reviver-is-born-1.5289349 |title=This Day in Jewish History – 1858: Hebrew's Reviver Is Born |last=Green |first=David B. |date=7 January 2013 |work=[[Haaretz]] |access-date=5 January 2019 }}</ref> İbranice dili sözlükbilimciliği yapmış ve Modern İbranicenin gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamış olan [[Yahudiler|Yahudi]] [[gazete]] editörü. Modern çağda, İbranice'nin yeniden canlanmasının arkasındaki en büyük figür oldu.
▲
==Erken yaşamı==
Eliezer Ben-Yehuda [[Rus İmparatorluğu]]'nun [[Luzhky]] şehrinde (bugün [[Beyaz Rusya]]'nın [[Vitsebsk|Vitsebsk Voblast]] şehridir) ''Eliezer Yitzhak Perlman'' ismiyle dünyaya geldi. Üç yaşında birçok Doğu Avrupa Yahudisi gibi o da geleneksel [[Yahudiler|Yahudi]] eğitimi veren okula gidip [[Tevrat]] ve [[İbranice]] üzerine eğitim almaya başladı. On iki yaşına geldiğinde, dokuz yıllık [[İbranice]] birikimiyle [[Tevrat]], [[Mişna]] ve [[Talmud]]'un büyük bir kısmını okuyabildiğinden ebeveyni onu [[haham]] olma arzusuyla [[Yeshiva]]'ya (Musevi dini üzerine eğitim veren okul) kayıt ettirdi. Eğitimi süresince dini ve dini olmayan birçok [[İbranice]] yazılarla karşılaştı. Daha sonraları [[Fransızca]], [[Almanca]] ve [[Rusça]] öğrendi ve eğitimini [[Letonya]]'nın [[Dünaburg]] şehrinde devam ettirdi. [[İbranice]] basım yapan ''HaShahar'' gazetesini takip edince [[Siyonizm]] ile tanıştı ve [[İsrail]] topraklarında [[İbranice]]'yi tekrar hayata geçirmenin tüm dünya [[Yahudiler|Yahudi]]lerini bir araya getireceği sonucuna vardı.
İlk eşi Devora Jonas 1891 yılında [[verem]]den hayatını kaybedince beş çocuğuyla yalnız kaldı. Kısa bir süre sonra 10 gün zarfında üç çocuğu [[difteri]]ye yenik düştü. Altı ay sonra Devora'nın kız kardeşi Paula Beila Jonas <ref name="haaretz">http://www.haaretz.com/hasen/spages/1019876.html, Flesh-and-Blood Prophet</ref> ile evlendi ve yeni eşi [[İbranice]] bir isim olan "Hemda" adını aldı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.jafi.org.il/education/100/people/bios/beliezer.html |başlık=Eliezer Ben-Yehuda (1858-1922)<!-- Bot generated title --> |erişimtarihi=22 Ocak 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20071022114902/http://www.jafi.org.il/education/100/PEOPLE/BIOS/beliezer.html |arşivtarihi=22 Ekim 2007 |ölüurl=yes }}</ref> İlk eşi Devora'nın ölüm döşeğindeki son isteği kocasının kardeşi Paula ile evlenmesiydi.
==
Mezuniyetinin akabinde [[Paris]]'e [[Collège de Sorbonne|Sorbonne Üniversitesinde]] eğitim görmeye gitti. Çalıştığı konular arasında Tarih, Ortadoğu Siyaseti gibi dersler bulunurken onda en çok iz bırakan ders (önceden bilgi birikimi bulunduğundan) [[İbranice]] olmuştur. Bu eğitimi sırasında bir ulusu canlandırmak için ortak bir dilin varlığının bir gereklilik olduğuna ikna oldu. Ben-Yehuda Paris'te dört yıl yaşadı.<ref name="haaretz" />
[[Dosya:Eliezer und Hemda Ben Jehuda im Jahre 1912.jpg|thumb|Ben-Yehuda ve ikinci eşi Hemda, 1912]]
== Kudüs'e Yolculuk ==▼
Ben-Yehuda 1881'de [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na bağlı olan [[Filistin]]'e yerleşti. [[Alliance Israelite Universelle]] okulunda öğretmenliğe başladı.<ref name="polyglot"/> [[Yiddish]]'in ve dünyanın değişik yerlerinden gelen [[Yahudiler|Yahudi]]lerin yöresel dillerinin yerine geçecek ortak bir dil yaratmak için işe koyuldu.▼
Ben-Yehuda, oğlu ''Ben-Zion Ben-Yehuda'''yı sadece [[İbranice]] konuşarak yetiştirdi ve diğer dillerden uzak tuttu. Rivayete göre, oğluna [[Rusça]] ninni söyleyen karısını azarlamıştır. Ben-Zion Ben-Yehuda anadili modern [[İbranice]] olan ilk kişidir ve Itamar Ben-Avi (''Avi'', '''E'''liezer '''B'''en-'''Y'''ehuda'nın İbranicede kısaltılmış şeklidir) takma adıyla yazdığı otobiyografisi hâlen [[İsrail]]'de en çok okunan kitaplar arasındadır.▼
▲Ben-Yehuda, 1881'de [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na bağlı olan [[Filistin]]'e yerleşti. [[Alliance Israelite Universelle]] okulunda öğretmenliğe başladı.<ref name="polyglot"/> [[Yiddish]]'in ve dünyanın değişik yerlerinden gelen [[Yahudiler|Yahudi]]lerin yöresel dillerinin yerine geçecek ortak bir dil yaratmak için işe koyuldu.
▲Ben-Yehuda, oğlu
[[Dosya:HaZewi.jpg|thumb|Baskılar sonucu kapatılan HaZvi gazetesi]]
==
Ben-Yehuda HaZvi, Hashkafa ve HaOr isimli gazetelerde editörlük yapmıştır. HaZvi gazetesi, [[İbranice]]'nin kutsal bir dil olup günlük hayatta kullanılmasına karşı çıkan [[Kudüs]]'un [[Ortodoks Yahudilik|aşırı muhafazakâr Yahudi]] cemaatinin baskıları sonucunda bir yıl süreyle kapanmıştır.<ref name="haaretz" />
[[Dosya:Eliezer Ben Jehuda bei der Arbeit.jpg|thumb|Eliezer Ben-Yehuda, sözlüğü üzerinde
==
Ben-Yehuda'nın görüşleri hâlen varlığını sürdüren ''İbrani Dili Akademisi'' (Academy of the Hebrew Language) için itici bir güç olmuştur. İlk modern [[İbranice]] sözlüğün yazarıdır. Her ne kadar kendisi sözlüğe yeni kelimeler eklemiş olsa da "[[İbranice]]yi tekrar hayata geçiren kişi" olarak tanımlanır.<ref name="haaretz" />
| |||