Eren (folklor): Revizyonlar arasındaki fark

'''Eren''', TürkAnadolu halk inancındageleneğinde üstad veya üstadın üstadı anlamında kullanılırken dini çevrede ise [[Evliya]] demektiranlamında kullanılmaktadır. '''İren''' veya '''Yiren''' de denir. '''Ermiş''' olarak da adlandırılır. Kendini doğanın ve evrenin işleyişine ve yoluna bırakmış, doğrudan yalnızca bunlardan öğrenmeyi yol edinmiş kişilerdir. Öte yandan dini olarak da Tanrıya ve onun yoluna adamış kişi olarak görülür.

ErenlerErenlerin erdemi, bilgileri ve edimleri sıradan halk arasında "sıradışı işler başaran ve Tanrıtanrı tarafından korunan, yardım edilen kutlu kişilerdirkişiler" gibi algılanmasına neden olduğu görülür. OlağanüstüBu erenlerin olağanüstü kişiler olmasından çok sıradan halkın vasat bilgisinden türemiş masalsı mitler olduğu kabul edilir. Bu mitlerin kimi erenlerin gerçek edimlerini anlatır kimi ise abartılı hikayelerdir. Buna göre "erenlerin sıradışı sezgileri ve yetileri vardır." İstedikleribu kabul edilebilir ve makul yaklaşımken, öte yandan, "istedikleri zamanda istedikleri mekanda bulunabilirler" gibi tam olarak neyi kast ettiği anlaşılmayan algılar da görülmektedir. TanrıBenzer şekilde "tanrı onların dualarını kabul eder., Duadua ederlerse bol yağmur yağar ve bereket gelir.<ref>Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, [https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_S%C3%B6ylence_S%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC (OTRS: CC BY-SA 3.0)]</ref>" gibi yaklaşımlar da erenlerin doğayı çok derinden gözlemlediği ve farklı şeylerden farklı ipuçları öğrenmiş olabileceklerini yok sayan kabullenmeler de mümkündür. Halk arasındaki bu tür bilgisizce ama naif kabullenişler, onların eren olmayan kişilerce de kullanılmalarının önünü açmıştır. Erenler için şu söylenenler ise erenlik yaşamının doğal parçasıdır.Misal; Dağ eteklerinde dolaşır, dağlarda ve mağaralarda yaşar.; Eliklerleeliklerle (dağkeçileriyle) ve geyiklerle dolaşır.; Verdiğiverdiği öğütlerin dinlenmesinidinlenmesi faydalıdır, istervbg.

Bazı erenler savaşçıdır ki, Tanrı’nın dinini yaymak ve vatanı korumak için vuruşurlar. Bunlara Alp Eren denir. Böylesi erenlerin atları da kendileri gibi kutludur ve bir dağdan başka bir dağa atlar, uçurumlardan aşağıya atlayarak iner. Atladığı dağlarda, bir taşın veya kayanın üzerinde bu atların ayak izleri kalır. Erenlerin kurganlarında veya türbelerinde kılıçları saklanır ve bu kılıçların üzerine yemin edilir. Bazen iki tür eren olduğu anlatılır. Biri yerde diğeri gökte yaşar. Ağ (Ak) Eren denilen ruhlar daha önemli bir yere sahiptir. Bazen olacak şeyleri önceden bilirler. “[[Kayberen|Yitik Erenler]]” gözle görülemeyen, gözlerden ırak evliyaları ifade eder. Hastalıkları iyileştirebilir, ateşte yanmaz. Onlara karşı saygı gösterilmelidir. Tüm bilimlerin kapıları onlara açıktır. Tüm alemin sırlarını anlarlar. Bir pencerenin perdesini hafifçe aralayıp bir müride gizli alemlerden bir parçayı gösterebilirler. Ona kılıç, ok, zehir etki etmez. Zehiri içtiğinde bal olur. Eren kavramının karşıtı olarak algılanır. Erenler ile eşanlamlı olarak kullanılan [[Derviş]]lere verilen bir diğer isim ise Ayıkşa’dır.