|
== Tarihsel gelişim ==
==== Sovyetler Birliği dönemi ====
[[Sovyetler Birliği]] döneminde, özellikle [[1920]] ve [[1930]]’lu1930’lu yıllarda izlenen [[Josef Stalin|Stalinci]] politikalar, [[Sovyetler Birliği]] genelinde birçok etnik altgrubun ortaya çıkmasına yönelikti. Özellikle [[Kafkaslar]]’da bu plan başarıyla uygulandı ve burada meydana getirilen siyasî istikrarsızlıktan faydalanan hep [[Rusya]] Cumhuriyeti oldu. Yönetimdeki etkin gücünü kullanan [[Rusya]], enerji konusunda ülke içindeki kaynak kullanımını kendi lehine olacak bir şekilde planlamış ve uygulamıştı. Özellikle [[Hazar Denizi]] çevresinde üretilen petrol ve doğalgazın dünya pazarlarına çıkışını sağlayan boru hatları hep [[Rusya]]'dan geçiyordu. Böylelikle [[Rusya]]; [[Kafkasya]] ve [[Orta Asya]]’daki devletlerin enerji konusunda bağımsız hareket etme kabiliyetlerini büyük ölçüde sınırlamış oluyordu.
[[Azerbaycan]] petrol ve doğalgazının dünya pazarlarına çıkışı için alternatif bir yol aranması da yine Sovyetler Birliği dönemine, 1980'lerin sonuna rastlar. Bu sıralarda [[Sovyetler Birliği'nin dağılması|Sovyetler Birliği dağılma süreci içerisindedir]] ve birliği oluşturan ülkelerin her biri kendi yolunu çizmeye çalışmaktadır.
=== Bakü - Ceyhan projesi ===
{{kaynaksız|bölüm}}
[[1989]] yılında, Ramco adlı İngiliz petrol şirketinin temsilcisi olan Steve Remp’in Bakü’ye gelmesiyle BTC hattının öyküsü de başlamış olur. Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (ADPŞ), 1990 yılında Remp’ten Azeri petrollerinin Batı’ya pazarlanması amacıyla büyük petrol şirketleriyle temaslarda bulunmasını talep eder. Remp öncelikle British Petroleum ([[BP]]) ile ilişkiye geçer. Hemen [[1991]] yılının başında [[Amoco]] isimli bir diğer petrol devi de devreye girer. Temmuz ayında Amoco firması Azeri isimli petrol sahasıyla ilgili hakları kazanır. Aynı yıl 30 Ağustos’ta Azerbaycan bağımsızlığını ilan eder. Bunun hemen ardından da Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sebebiyle çatışmalar başlar ve bu yüzden petrol konusundaki ilerlemeler bir süreliğine kesintiye uğrar.
[[1992]] yılının sonuna doğru; ADPŞ, BOTAŞ, BP, Pennzoil ve Amoco arasında, Bakü’den Gürcistan’ın liman kenti [[Supsa]]’ya, Rusya’daki [[Novorosisk]]’e ve [[Türkiye]]’nin [[Ceyhan]] ilçesine uzanması muhtemel üç ayrı boru hattı üzerine araştırmalara başlanması konusunda bir anlaşma imzalanır. [[1993]] yılının 11 Haziran’ında Azerbaycan devlet başkanı [[Ebul Feyz Elçibey]], Batılı birçok petrol firmasıyla petrol sahalarının geliştirilmesi amacıyla bir anlaşma imzalar. Fakat bundan tam bir hafta sonra 18 Haziran’da, Azerbaycan [[KGB]] eski şefi ve [[Brejnev]] dönemi [[Politbüro]] üyesi [[Haydar Aliyev]] tarafından bir [[darbe]] yapılır ve Elçibey sürgüne gitmek durumunda kalır.
Haydar Aliyev’in darbeden sonra petrol anlaşmasını iptal eder. Aradan bir yıldan fazla bir zaman geçtikten sonra, Eylül 1994’te, yüzyılın anlaşması olarak adlandırılan petrol anlaşması imzalanır. Bunun ardından, büyük petrol şirketleri kendileri için daha avantajlı olan hatlardan petrol sevkiyatına başlarlar. Bakü – Ceyhan hattı ise uzunca bir süre adeta unutulur.
Kullanılacak boruların çapları, Azerbaycan’dan başlamak üzere üç ülke içinde sırasıyla; 105, 115 ve 85 santimetre olacaktır. Yıllık 50 milyon ton kapasitesi olması beklenen hattın üzerinde 8 pompalama istasyonu bulunacak. BTC’ın planlanan toplam maliyeti 3 milyar dolar. Fakat bu rakamın 4 milyara kadar çıkabileceği tahmin ediliyor. BTC’ın ortaklarına baktığımızda ise şöyle bir tabloyla karşılaşıyoruz. ADPŞ %45, BP Amoco %25, Unocal %7,48, Statoil %6,37, ENI Agip %5 ve TPAO %5 paya sahipler. Ceyhan’dan ilk petrol sevkiyatı, 2006 yılının haziran ayı içinde gerçekleşti.
Hazar bölgesindeki ispatlanmış petrol miktarı yaklaşık 34 milyar varil. Tahmin edilen ise 270 milyar. [[2010]] yılında bölgede günde 3,7 milyon varil petrol üretimi yapılacağı tahmin ediliyor. Topraklarında pek petrol bulunmayan Gürcistan da transit geçişten pay alarak ekonomisine ciddi katkılarda bulunmayı tasarlıyor. İlk beş yıl için varil başına 12 cent alacak olan Gürcistan, sonraki 10 yıl için 14, ondan sonraki dönem için ise minimum 17 cent geçiş ücreti almaya hak kazanacak.
== Kafkaslar’ın geleceği ==
| 