Vikipedi

Sıkıyönetim: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ahmet Turhan (mesaj | katkılar)
Devriyeler
65.955 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{anakaynaklar}}
'''Sıkıyönetim''' veya '''askerî adalet''', askerî otoritenin, genellikle resmî bildirgesi altında, adlîadli yönetimi kontrol altına almasıyla işleme geçen kural sistemidir.
 
Askerî adalet, ortaya çıkan [[savaş]], [[doğal afet]], [[:en:Civil disorder|sivil kargaşa]], [[işgal altındaki topraklar|toprak işgali]] veya [[askerî darbe]] gibi durumlarda, normal adlîadli kurumların yeni duruma hâkim olamayıp, vazifesini yerine getiremediği veya yavaş getirdiği takdirde, askerî otoritelerin ve kurumların tercih edilmesi ile kullanıma girer.
 
Sıkıyönetim,; tabii afet, salgın hastalık, ağır ekonomik bunalımlar ve sıkıyönetimi gerektiren hallerin daha hafifinin meydana gelmesi durumlarında ilan edilen [[olağanüstü hal|olağanüstü hâl]]den farklıdır. Sıkıyönetimde yetki askeriaskerî makamlarda, olağanüstü haldehâlde ise mülki makamlardadır. Olağanüstü haldehâlde sıkıyönetim mahkemeleri yoktur.
 
Sıkıyönetim, sadece maddi düzen ve güvenin sağlanması ile ilgili olduğundan; ülkenin her yerinde değil, yalnız kamu düzeni bozulan bir veya birkaç bölgesinde ilan edilir. Gerekirse tamamında da ilan edilebilir. Anayasa sınırları içinde ve önceden tespit edilen kurallara göre uygulanan hukuka uygun bir yönetim şeklidir. Sıkıyönetimle ilgili her şey kanunla düzenlenmiş, keyfiliğekeyfîliğe yer bırakılmamıştır. Sıkıyönetimin bütün işleri yargı denetimine tabidir. Fakat alınacak tedbir ve kararlarda, sıkıyönetim komutanına Sıkıyönetim, 1982 AnayasasınınAnayasası'nın 122. maddesine göre [[1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu]]yla düzenlenmiştir. 1982 Anayasası, 1961 AnayasasınaAnayasası'na göre sıkıyönetimin yetkisini arttırmıştır. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu'nun bazı maddeleri 1982 Anayasası'nın emirleri doğrultusunda, 1982 tarihli, 2766 sayılı kanun ve 1983 tarihli, 2836 sayılı kanunla değiştirilmiştir. [[2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu]]<nowiki/>yla Anayasa'dan çıkarılmış, 31 Temmuz 2018 yayımlanan Resmî Gazete'de [[1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu|Sıkıyönetim Kanunu]] yürürlükten kaldırılmıştır.
 
== Türkiye'de sıkıyönetimler ==
Türkiye'deki farklı sıkıyönetimler farklı özellikler göstermekle birlikte birçok ortak noktaları da vardır. Bunların başında, sıkıyönetim komutanlıklarının, sıkıyönetim ilan edilme nedenleriyle tamamen ilgisiz alanlardaki tasarrufları ve yasaklamaları gelir. Örneğin toplantı yasağı konması tüm sıkıyönetim idareleri tarafından alınmıştır. Üstelik bu toplantılar siyasi toplantılarla sınırlı kalmamış, spor karşılaşmaları, nikâh, vaftiz törenleri, kooperatif toplantıları ve hatta ilkokul müsamereleri de dahil olmuştur. Trafik alanında düzenlemeler getirmek de bu ortak noktalar arasında yer alır. Korna çalmak, hız yapmak, yanlış yere park etmek, kapasite fazlası yolcu almak, yaya kaldırımını işgal ve hatta otobüse sırayla binmemek, sıkıyönetim suçları kapsamına alınabilmiştir.<ref>{{kitap kaynağı | başlık = Bildirileriyle 1950-1970 Dönemi Sıkıyönetimleri | soyadı = Üskül | ad = Zafer | yayıncı = Tarih Vakfı Yurt Yayınları |sayfa = 181 | isdn = }}</ref>
 
* Doğu'da [[Şeyh Said İsyanı]] üzerine (Muş, Bingöl, ElazığElâzığ, Siirt, Diyarbakır, Mardin, Tunceli, Urfa, Bitlis, Van, HakkariHakkâri, Malatya, Erzurum illerinde) 24 Şubat 1925 - 23 Aralık 1927
* Kubilay olayı üzerine (Menemen, Manisa ve Balıkesir'de) 1 Ocak 1931 - 9 Mart 1931
* İkinci Dünya Savaşı üzerine (İstanbul, Kırklareli, Edirne, Tekirdağ, Çanakkale ve Kocaeli'de) 20 Ekim 1940-23 Aralık 1947
20. satır:
* [[12 Mart Muhtırası]] ardından (İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Zonguldak, İzmir, Eskişehir, Ankara, Adana, Hatay, Diyarbakır ve Siirt illerinde) 26 Nisan 1971 - 26 Eylül 1973
* [[Kıbrıs Harekâtı]] üzerine (İstanbul, Ankara, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, Çanakkale, Balıkesir, Manisa, İzmir, Aydın, Antalya, Muğla, Adana, İçel ve Hatay illerinde) 20 Temmuz 1974 - 2 Eylül 1975
* [[:en:Second Iraqi–Kurdish War|II. Irak-Kürt İç Savaşı]] sebebiyle (Diyarbakır, HakkariHakkâri, Mardin ve Siirt illerinde) ([[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]] onaylamadı) 27 Mart 1975 - 27 Mart 1975
* Yaygın şiddet hareketleri üzerine (Adana, Ankara, Bingöl, ElazığElâzığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, Kahramanmaraş, Kars, Malatya, Sivas, Urfa, Adıyaman, Hakkari, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Tunceli, İzmir, Hatay, Ağrı illerinde) 26 Aralık 1978 - 12 Eylül 1980
* [[12 Eylül Darbesi]] üzerine (bütün yurtta) 12 Eylül 1980 - 19 Temmuz 1987
 
28. satır:
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Olağanüstü hal|Olağanüstü hâl]]
 
[[Kategori:Acil durum yönetimi]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Sıkıyönetim" sayfasından alınmıştır