Josef Stalin: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Aksungur Bursuki (mesaj | katkılar)
Bilgi+
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
Aybeg (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
44. satır:
Stalin hükümeti [[Komintern|Komünist Enternasyonal]] aracılığıyla Marksizm-Leninizmi yurtdışına taşıdı ve 1930'larda, özellikle [[İspanya İç Savaşı]]'nda Avrupa’da [[antifaşizm|anti-faşist]] hareketleri destekledi. 1939'da [[Nazi Almanyası]] ile [[Sovyetler Birliği'nin Polonya'yı işgali|Sovyetler'in Polonya'yı işgal etmesi]] ile sonuçlanan bir [[Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı|saldırmazlık paktı]] imzaladı. Almanya, anlaşmayı 1941'de [[Barbarossa Harekâtı|Sovyetler Birliği'ni işgal ederek]] sona erdirdi. İlk gerilemelere rağmen, Sovyet Kızıl Ordusu Alman saldırısını püskürttü ve 1945'te [[Berlin Muharebesi|Berlin'i ele geçirerek]] Avrupa'da [[II. Dünya Savaşı]] sona erdi. Daha sonraki süreçte [[Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali|Sovyetler Baltık ülkelerini işgal etti]] ve Orta ve Doğu Avrupa, [[Çin]] ve [[Kuzey Kore]]'de Sovyet yanlısı hükümetler kurulmasına yardımcı oldu. Sovyetler Birliği ve [[Amerika Birleşik Devletleri]] savaştan küresel [[süper güç]]ler olarak çıkarken; Stalin, ülkesini savaş sonrası yeniden yapılanma yoluyla yönetti ve 1949'da [[Sovyet atom bombası projesi|nükleer bir silah geliştirdi]]. Bu yıllarda, ülke başka bir [[1946-47 Sovyet kıtlığı|büyük kıtlık]] ve ülkede görev yapan [[Yahudiler|Yahudi]] doktorlara yönelik başlatılan [[Sovyetler Birliği'nde anti-semitizm|anti-semitik bir kampanya]] yaşadı. Stalin'in 1953'teki ölümünden sonra, yerine gelen [[Nikita Kruşçev]], Stalin'in [[Gizli söylev|politika ve uygulamalarına karşı çıktı]] ve Sovyet toplumunda [[destalinizasyon]]u başlattı.
 
20. yüzyılın en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilen Stalin, onu [[işçi sınıfı]]nın ve [[sosyalizm]]in bir şampiyonu olarak kabul eden uluslararası Marksist-Leninist hareket içinde, yaygın bir [[Stalin kişi kültü|kişilik kültünün oluşmasına]] yol açtı. [[Ekim Devrimi]]'ni planlayan ve başarıya ulaştıran liderler arasında yer alan, [[Rus İç Savaşı]]'nda cephe komutanlığı yapan ve II. Dünya Savaşı'nda muzaffer olan [[Kızıl Ordu]]'nun başkomutanı Stalin özellikle 1930'lu yıllarda [[Sovyetler Birliği ekonomisi|Sovyet ekonomisindeki]] büyük kalkınma ve II. Dünya Savaşı'ndaki zaferden dolayı [[Rusya]] ve [[Gürcistan]]'da popülerliğini korudu. Rusya'da yapılan bir ankette [[20. yüzyıl]]ın en başarılı üçüncü lideri seçildi.<ref>http://www.timeturk.com/tr/2013/05/23/ruslar-20-inci-yuzyilin-liderini-secti.html</ref> Tarihin akışına etki eden önemli rolü dolayısıyla pek çok tarihçi ve yazarın üzerine araştırmalar yaptığı Stalin, bu özelliği ile hakkında en fazla eser ortaya konulan siyasetçilerden birisi oldu. Fakat, Stalin'in [[totalitarizm|totaliter]] hükümeti geniş bir kesim tarafından [[Sovyetler Birliği'nde siyasi baskı|kitlesel baskılar uygulamak]], [[etnik temizlik]], [[Sovyetler Birliği'nde sürgünler|sürgünler]], yüz binlerce infaz uygulamak ve [[Josef Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği'nde ölümler|milyonlarca insanın ölümü ile sonuçlanan kıtlıklara sebep olmak ve yönetmekle]] suçlandı. Aralık 1965 tarihli gizli bir Sovyet içişleri bakanlığı raporuna göre, 1940–1953 arasında 46.000 kişi Moldova'dan, 61.000 Belarus'tan, 571.000 Ukrayna'dan, 119.000 Litvanya'dan, 53.000 Letonya'dan ve 33.000 Estonya'dan sürüldü.<ref>Mawdsley (1998 ), s. 73</ref>
 
<br />
 
== İlk yılları ==
Satır 61 ⟶ 59:
 
Tiflis'e döndüğünde Çarlık askerlerinin ve [[Karayüzler]]in devrimi bastırdığını ve katliamlara başladığını gördü. Tiflis'i kana bulayan Çarlık Ordusu komutanı General Fyodor Griyazanov'a düzenlenen başarılı suikast saldırısında yer aldı.<ref>Montefiore, s.149</ref>.
1906 yılı Nisan ayında Stockholm'de yapılan [[SBKP 4. Kongresi|4. Kongreye]] katıldı. Burada sonradan birlikte çalışacağı [[Kliment Voroşilov]] , [[Feliks Dzerjinski]], [[Grigori Zinoviev]], [[Aleksey İvanoviç Rikov]] ile tanıştı ve eski dostları [[Mihail Kalinin]] ve [[Stepan Şaumyan]] ile yeniden buluştu <ref>Montefiore, s.158</ref>.
 
[[Dosya:Kato Svanidze funeral.jpg|thumbnail|200px|Stalin, eşi [[Ketevan Svanidze]]'nin cenazesinde.]]
Satır 134 ⟶ 132:
 
== Savaştan sonra ==
Stalin, [[II. Dünya Savaşı]]'nın sonlarında [[Kızıl Ordu]] tarafından Alman işgalinden kurtarılan [[Doğu Bloku|Doğu Avrupa]] ülkelerinde [[Komünizm|komünist]] partilerin iktidara gelmesine destek sağladı. [[Çekoslovakya]], Doğu Almanya denilen [[Demokratik Alman Cumhuriyeti]], [[Bulgaristan Halk Cumhuriyeti]], Polonya, Yugoslavya Federasyonu, Macaristan ve Romanya'da sosyalist halk cumhuriyetleri kuruldu. Bu ülkelerin [[kapitalist]] ekonomiden [[Sosyalizm|sosyalist]] ekonomiye geçmesine ve [[Sovyetler Birliği]]'nin tecrübelerinden yararlanmalarında yardımcı oldu. ABD öncülüğünde Avrupa'da uygulanmaya konan [[Marshall Planı]]na karşı sosyalist ülkelerin ekonomik ve siyasi birliğini amaçlayan ve sosyalist ülkeler arasındaki ticareti geliştiren [[COMECON]]'u kurdu. II. Dünya Savaşı'nda lağvedilen III. Enternasyonal yerine [[Kominform|IV. Enternasyonal]]'i örgütledi ve yeni kurulan sosyalist ülkelerdeki partilerin örgütlü mücadelesi için çaba sarf etti. 1946 yılında SBKP Merkez Komitesi Dış Politika Bölümü Başkanlığına getirdiği [[MikhailMihail Suslov]] ideolojik propaganda şefi olarak sosyalizmin diğer ülkelere yayılmasında etkili oldu.
 
1950'li yıllara gelindiğinde artık yaşlı bir lider olan Stalin ülkenin geleceği açısından halefini belirlemekten çekinmedi. Rus siyasi analist [[Jores Medvedev]]'e göre Stalin en çok [[MikhailMihail Suslov|Suslov]]'a güveniyordu ve hatta ölümünden sonra onu genel sekreterliğe varis tayin etmişti.<ref>Я. Г. Рокитянский. Рецензия на кн.: Ж. А. Медведев, Р. А. Медведев. Неизвестный Сталин http://russcience.euro.ru/biblio/rok02vr.htm {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140303154556/http://russcience.euro.ru/biblio/rok02vr.htm |date=3 Mart 2014 }}</ref>
 
== Ölümü ==
Satır 142 ⟶ 140:
 
== Mezarı ve doğduğu ev ==
Stalin öldükten sonra naaşı Lenin'in naaşının yanında kalmıştır. Ancak 31 Ekim 1961 tarihinde alınan kararla naaşı [[Kremlin Duvarı Mezarlığı]]na defnedilmiştir. Doğduğu ev [[Gürcistan]]'ın [[Gori]] kentinde bulunan [[Stalin Müzesi]] kompleksi içerisinde korunmaktadır. Gori kentinde kendisine ait heybetli bir heykel de kent meydanında bulunmaktaydı. 1950 de dikilen 6 metrelik dev heykel, 25 Haziran 2010 tarihinde sessiz sedasız bir şekilde kaldırıldı.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/world/europe/10412097.stm 25 Haziran 2010 tarihli BBC haberi] {{İng}}, 25 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir</ref> Yerine 2008'de Rusya ile savaşta ölenler için anıt yapılacağı açıklanmıştır. Gürcistan'da [[Mihail Saakaşvili]]'nin seçimlerden yenik ayrılmasının ardından ülkede büyüyen Saakaşvili icraatlarına karşı çıkma hareketi sonucunda Gori'deki Stalin heykeli yeniden yerine konmuştur.<ref>[http://rt.com/art-and-culture/news/stalin-monuments-georgia-rebuilt-574/ 21 Aralık 2012 tarihli] [[Russia Today]] haberi {{İng}} 21 Ocak 2013 tarihinde erişilmiştir</ref>
 
== Kişiliği ile ilgili görüşler ==
Stalin, batıdaki[[Batı dünyası|Batı]]'daki [[kapitalist]] basın tarafından sıklıkla ''"Diktatör"'' sıfatıyla anılmakta, kimilerine göre bu sayede şanlı anısı yok edilerek komünizm gözden düşürülmek istenmektedir. Bununla birlikte [[Nikita Kruşçev]]'in [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi]]'nde söylediği sözlerden sonra ([[Gizli söylev]] olarak da bilinir) SSCB ve [[Doğu Bloku]] ülkeleri içerisinde Stalin'e karşı karalama kampanyası başlatılmış, heykelleri sökülmüş ve ismi silinmeye çalışılmıştır.
 
Buna karşın [[Enver Hoca]], [[Mao Zedong]], [[Kim İl-sung]] gibi liderler Stalin'e sahip çıkacak ve eleştirilerin son derece yanlış olduğunu bildireceklerdir. Bununla birlikte 1937 yılında SSCB'yi ziyaret eden [[Lion Feuchtwanger]], anılarında Stalin ve SSCB'ye ilişkin düşünce ve izlenimlerini şu şekilde anlatmıştır:<ref>Feuchtwanger, L. (1937). Moscow, 1937. Viking Press.</ref>
Satır 189 ⟶ 187:
== Kaynakça ==
{{kaynakça|3}}
 
== Bibliyografya ==
*{{cite book|last=Mawdsley|first=Evan|year=1998|title=The Stalin Years: The Soviet Union, 1929-1953|publisher=[[Manchester University Press]]|isbn=9780719046001|lccn=2003046365|ref=harv}}
 
== Ayrıca bakınız ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin" sayfasından alınmıştır