Ceneviz Cumhuriyeti: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile |
|||
106. satır:
'''Cenova Cumhuriyeti''' ([[İtalyanca]]: ''Repubblica di Genova,'' [[Liguryanca]]: ''Repúbrica de Zêna'', [[Latince]]: ''Res Publica Ianuensis'') veya kısaca '''Cenevizliler,''' [[1005]] yılından [[1797]] yılına kadar [[İtalya Yarımadası]]'nın kuzey batısında, [[Liguria|Ligurya]] olarak bilinen bölgede, bugünkü [[Cenova]] merkezli olarak hüküm sürmüş bir [[Denizci cumhuriyetler|denizci cumhuriyeti]]. 1100 yılına kadar bir [[İtalyan şehir devletleri|şehir devleti]] olarak varlığını sürdürmüş devlet, büyüyerek ve güçlenerek Avrupa'da önemli bir konuma gelmiş, [[Venedik Cumhuriyeti]]'nin büyük bir rakibi olmuştur.
Devlet 14. yüzyılda [[Korsika Adası|Korsika Adası'nı]] topraklarına katmış, ilerleyen zamanlarda Akdeniz ve Karadeniz'de kurduğu pek çok koloni ile bu bölgelerde ki en kuvvetli Avrupa devletlerinden biri haline gelmiştir. 16. ve 17. yüzyıllarda Avrupa'nın finans merkezi haline gelen devlet, 18. yüzyılın sonlarında [[Napolyon Bonapart|Napolyon]]'un kontrolü altındaki [[Birinci Fransız Cumhuriyeti]] tarafından fethedilmiş, yerine [[Ligurya Cumhuriyeti]] adlı Fransız [[
== Etimoloji ve isimlendirme ==
114. satır:
{{İtalya tarihi}}
=== İlk dönemler ===
Aslen bir [[şehir devleti]] olarak 1005 yılında kurulmuş Cenevizliler, [[denizcilik]] yoluyla gelişmiş, Doğu’da birçok ayrıcalık elde etmiş, deniz kuvvetlerinin güçlü olması sebebiyle de birçok devleti hakimiyetleri altına almıştır. Akdeniz’de tarih boyunca en büyük rakipleri olan [[Venedik Cumhuriyeti]] ile devamlı savaş halinde bulunmuş devlet,<ref name="vas">{{
=== Osmanlı ile ilişkiler ===
[[Osmanlı Devleti]] sınırları içerisinde ticaret özgürlüğü elde etmek için kuruluş devrinde harekete geçen Cenovalılara ilk [[Kapütülasyonlar|kapütülasyonu]] 1387'de Sultan [[I. Murad]] vermiştir. 1396 yılında Fransa hakimiyeti altına giren Cenevizliler, Fransız baskısıyla Osmanlılara karşı aleyhte hareketlerde bulunmuşlardır. Daha sonra tekrar Osmanlılarla diplomatik ilişki kuran Cenevizliler, [[I. Mehmed]] ile [[Foça]] şap madenlerinin işletme hakkı karşılığında yıllık 2000 [[düka]] altın ödemeyi taahhüt eden anlaşmayı 1416'da imzalamıştır.
Cenevizlilerin [[Doğu Akdeniz]] ve [[Yakın Doğu]]'da yer alan toprakları, Osmanlı Devleti'nin genişlemesiyle birlikte Ceneviz kontrolünden çıkmıştır. İstanbul’un [[Fatih Sultan Mehmed]] tarafından fethi esnasında Galatalı Cenevizliler tarafsızlık sözü vermelerine rağmen, sözlerinde durmamaları üzerine ellerindeki kapütülasyonlardan bazıları alınmıştır.{{Kaynak belirt}} [[Zağanos Paşa]] ile Osmanlı Devleti arasında 3 Haziran 1453’te imzalanan ve [[Galata]]'da Osmanlı hakimiyetini kabul eden anlaşmaya göre, Cenevizlilerin [[Cizye|yıllık vergi ödemesi]] karalaştırılmış, eskiden sahip oldukları kilise kurama ve gayrimenkul hakları ise ellerinden alınmıştır.
[[Limni]], Amasra ve Feodosya’daki Ceneviz kolonileri bir kaç sene daha varlıklarını sürdürse de, Fatih Sultan Mehmed tarafından bu yerleşimler ele geçirilmiştir. [[Sakız Adası]] 1566’ya kadar bağımsızlığını sürdürmüş, bu tarihten sonra ise [[Piyale Paşa]]'nın fethi sonucunda ada Osmanlı'ya bağlanmıştır.<ref>Philip P. Argenti, ''Chius Vincta or the Occupation of Chios by the Turks (1566) and Their Administration of the Island (1566–1912), Described in Contemporary Diplomatic Reports and Official Dispatches'' (Cambridge, 1941), Part I.</ref> Doğu Akdeniz’de ticaretlerine devam eden Cenevizlilere [[III. Mehmed|Sultan III. Mehmed]] bazı ticarı ayrıcalıklar tanımış, 1665’te ise diğer Avrupa devletlerine tanınan ekonomik ayrıcalıklar Cenevizlilere de verilmiştir.
128. satır:
17. yüzyılda Ceneviz Cumhuriyeti politik gücünü kaybetmeye başlamıştır. [[Kara Ölüm]] ile ilişkili bir [[veba]] sonucunda Cenova şehri nüfusunun yaklaşık yarısı 1656-57 yılları arasında ölmüştür.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/297474/Italy/27687/Early-modern-Italy-16th-to-18th-centuries Early modern Italy (16th to 18th centuries) » The 17th-century crisis] ''Encyclopædia Britannica.''</ref> Devletin 1745'te [[Avusturya Veraset Savaşı]]'na katılması ve savaşı kaybedecek [[Fransa Krallığı]] tarafında yer alması da devleti büyük zarar uğratmıştır. Cumhuriyet, [[Tabarka]]'nın [[Tunus Beyliği]] tarafından ele geçirilmesi üzerine son Akdeniz kolonisini 1742'de kaybetmiştir.<ref>Alberti Russell, Janice. ''The Italian community in Tunisia, 1861–1961: a viable minority''. pag. 142.</ref> Ülkenin en eski topraklarından biri olan Korsika'da [[Korsika Cumhuriyeti]] bağımsızlığını 1755'de ilan etmiş, kısa bir süre sonrada Fransa topraklarına katılmıştır.
Tüm bunlara rağmen Ceneviz Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı, [[Birinci Fransız Cumhuriyeti|Birinci Fransız Cumhuryeti]]'nin [[Napolyon Bonapart|Napolyon]] kontrolü altında bulunan ordularının [[Cenova]]’yı işgaline kadar sürmüştür. 1797’de [[Ligurya Cumhuriyeti]] Napolyon tarafından kurulmuş, ancak bu uydu devlet [[1805]]’te Fransa topraklarına katılmıştır. [[1815]]’te [[Sardunya Krallığı]] tarafından ilhâk edilen Ligurya, [[1849]]’dan sonra [[İtalya'nın birleşmesi|İtalya'nın bir parçası haline]] gelmiştir.
Günümüzde [[Cenova]] şehri İtalya'nın en önemli ve yoğun limanı olan [[Cenova Limanı]]'nı barındırır ve Ligurya İtalya'nın ekonomik açıdan en güçlü bölgelerinden biridir.
| |||