|
Akrilamid'in 2002 yılında bazı nişastalı gıdalardaki keşfi bu yiyeceklerin kanserojen olup olmadığı hakkında soru işaretleri yarattı. 2006 yılı itibarıyla akrilamid tüketiminin insanlarda kanser gelişimini tetikleyip tetiklemediği net değildir.
Akrilamid ABD'de, [[Emergency Planning and Community Right-to-Know Act|Acil durum Planlaması ve Toplum Bilme-Hakkı Hareketi]] (42 U. S. C. 11002) 302. kısımda çok tehlikeli madde olarak sınıflandırılmıştır ve üreten, depolayan ve önemli miktarda kullanan tesisler katı raporlama gerekliliklerine tabidir.<ref name="gov-right-know">{{Dergi kaynağı | publisheryayıncı = [[United States Government Publishing Office|Government Printing Office]] | titlebaşlık = 40 C.F.R.: Appendix A to Part 355—The List of Extremely Hazardous Substances and Their Threshold Planning Quantities | url = http://edocket.access.gpo.gov/cfr_2008/julqtr/pdf/40cfr355AppA.pdf | edition = July 1, 2008 | accessdateerişimtarihi = October 29, 2011 | postscript=.}}</ref>
== Kullanım alanları ==
=== Diğer kullanım alanları ===
Akrilamidin çoğu çeşitli polimerler üretmek için kullanılır.<ref name="ecanada">{{Web kaynağı | yayımcı = [[Environment Canada]] and Health Canada| datetarih = August 2009 | titlebaşlık = Screening Assessment for the Challenge: 2-Propenamide (Acrylamide) | url = http://www.ec.gc.ca/substances/ese/eng/challenge/batch5/batch5_79-06-1.cfm | accessdateerişimtarihi = 20 June 2012 | arşivengelli = evet}}{{Ölü bağlantı|date=October 2013}}</ref><ref>{{cite report|author=Office of Pollution Prevention and Toxics|date=September 1994|title=Chemical Summary for Acrylamide|publisher=United States Environmental Protection Agency|format=plain text|accessdate=November 30, 2013|chapter=II. Production, Use, and Trends|url=http://www.epa.gov/chemfact/s_acryla.txt|docket=EPA 749-F-94-005a}}</ref> 1970'ler ve 1980'lerde, oransal olarak en büyük kullanıma sahip polimerler su arıtma için kullanıldı.<ref>{{Web kaynağı | datetarih = February 14, 2003 | at = Consumption Patterns | titlebaşlık = Polyacrylamide | url = http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+9003-05-8 | accessdateerişimtarihi = November 30, 2013 | publisheryayıncı = United States National Library of Medicine | id = CASRN: 9003-05-8 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151016092818/http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+9003-05-8 | arşivtarihi = 16 Ekim 2015}}</ref> Ek olarak harç, derz, çimento, kanalizasyon/atık su arıtma, pestisit formülasyonu, kozmetik, şeker üretimi, toprak erozyonu önleme, cevher işleme, gıda ambalaj, plastik ürünleri ve kağıt üretiminde bağlayıcı, yoğunlaştırıcı ve topaklaştırıcı kullanımlarını içerir.<ref name="NIOSHskin">{{Dergi kaynağı|last=Dotson|first=GS|date=April 2011|title=NIOSH skin notation (SK) profile: acrylamide [CAS No. 79-06-1].|url=https://www.cdc.gov/niosh/docs/2011-139/pdfs/2011-139.pdf|journal=DHHS (NIOSH) Publication No. 2011-139|publisher=National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)}}</ref> Poliakrilamid bazı saksı topraklarında kullanılır. Başka bir kullanım alanı da [[N-methylol acrylamide|N-metilol akrilamid]] ve [[N-butoxyacrylamide|N-butoksiakrilamid]] üretiminde kimyasal ortam olaraktır.
ABD akrilamid talebi 2007 yılında {{Dönüştürme|253000000|lbs|kg}} olup 2006 yılındaki {{Dönüştürme|245000000|lbs|kg}} miktarından artmıştır.
== Toksisite ve kanserojenlik ==
Akrilamid ABD devlet kurumları tarafından potansiyel mesleki kanserojen olarak kabul edilmiş ve [[Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı|Uluslararası Kanserojen Araştırmaları Ajansı]] tarafından [[List of IARC Group 2A carcinogens|Grup 2A Kanserojen]] sınıfına dahil edilmiştir. [[Occupational Safety and Health Administration|Mesleki Güvenlik ve Sağlık İdaresi]] ve [[National Institute for Occupational Safety and Health|Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü]] günlük 8 saatlik mesaide deriden maruz kalma limitini 0.03 mg/m<sup>3</sup> olarak belirlemiştir.<ref name="idlh">{{Web kaynağı | yayımcı = Centers for Disease Control and Prevention | year = 1994 | titlebaşlık = Documentation for Immediately Dangerous To Life or Health Concentrations (IDLHs) - Acrylamide | url = https://www.cdc.gov/niosh/idlh/79061.html | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171219152408/https://www.cdc.gov/niosh/idlh/79061.html | arşivtarihi = 19 Aralık 2017}}</ref> Hayvan modellerinde akrilamide maruz kalındığında [[böbreküstü bezleri]], [[Tiroit bezi|tiroid]], akciğer ve [[testis]]<nowiki/>lerde tümöre sebep olmuştur. Akrilamid deriden kolaylıkla emilir ve organizma boyunca dağılır. Akrilamide maruz kalındıktan sonra en fazla kan, açıkta kalmayan deri, böbrekler, karaciğer, testis, dalakta rastlanır. Akrilamid, sitokrom P-450 tarafından metabolik olarak genotoksik metabolitine aktive edilebilir; bunun akrilamidin kanserojenezinde kritik basamak olduğu düşünülmektedir. Diğer taraftan, akrilamid ve glisidamid glutatyon ile birleşip akrilamid ve izomerik glisidamid-glutatyon birleşiklerini oluşturarak detoksifiye edilebilir,<ref>{{Dergi kaynağı|date=July 2015|title=Synthesis, characterization and analysis of the acrylamide-and glycidamide-glutathione conjugates|journal=Chemico-biological interactions|volume=237|pages=38–46|doi=10.1016/j.cbi.2015.05.002}}</ref> daha sonra merkaptürik aside metoblize olup idrarla atılır. Akrilamidin ayrıca maruz kalan insanlarda [[Nörotoksisite|nörotoksik]] etkileri olduğu da bulunmuştur. Hayvan çalışmaları da nörotoksik etkileri kanıtlar ayrıca spermde mutasyonlar olduğunu da gösterir.
<span id="cxmwUg" tabindex="0">2014</span> (<span class="bday dtstart published updated">2014</span>)<span id="cxmwUg" tabindex="0"> itibarıyla</span> beslenmeden alınan akrilamidin insanlarda kanser oluşumunu etkileyip etkilemediği bilinmemektedir. Akrilamidle beslemeye dayanan hayvan çalışmaları insanlarda geçerli olmayabilir.<ref name="xu">{{Dergi kaynağı|author1=Cui, B|author2=Ran, R|author3=Liu, Y|author4=Chen, H|author5=Kai, G|author6=Shi, J|date=Apr 5, 2014|title=Risk assessment, formation, and mitigation of dietary acrylamide: Current status and future prospects.|journal=Food and Chemical Toxicology|volume=69C|pages=1–12|doi=10.1016/j.fct.2014.03.037|pmid=24713263}}</ref> Gıda sanayi işçileri ortalamanın iki katı akrilamide maruz kaldıklarında daha yüksek kanser oranı sergilememişlerdir.
Daha sonraki çalışmalarda [[Zeytin|siyah zeytin]],<ref>[http://www.foodqualitynews.com/Food-Alerts/Acrylamide-detected-in-prune-juice-and-olives "Acrylamide detected in prune juice and olives"] ''Food Safety & Quality Control Newsletter'' 26 March 2004, William Reed Business Media SAS, ''citing'' [http://www.fda.gov/Food/FoodSafety/FoodContaminantsAdulteration/ChemicalContaminants/Acrylamide/default.htm "Survey Data on Acrylamide in Food: Total Diet Study Results"] Webarşiv şablonunda hata: <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|url=</code> value. Boş.
[//en.wikipedia.org/wiki/Food_and_Drug_Administration United States Food and Drug Administration] February 2004; later updated in June 2005, July 2006, and October 2006</ref> kuru erik,<ref name="ETH">{{Web kaynağı | authoryazar = Cosby, Renata | datetarih = September 20, 2007 | workeser = [[ETH Life]] | titlebaşlık = Acrylamide in dried Fruits | url = http://www.ethlife.ethz.ch/archive_articles/070920-acrylamid/index_EN.html | accessdateerişimtarihi = 2017-05-29 | publisheryayıncı = Swiss Federal Institute of Technology Zurich | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170810172642/http://www.ethlife.ethz.ch/archive_articles/070920-acrylamid/index_EN.html | arşivtarihi = 10 Ağustos 2017}}</ref> kurutulmuş armut, ve kahve<ref name="jama.ama-assn.org">{{Dergi kaynağı|pmid=15769965|year=2005|last1=Mucci|first1=LA|last2=Sandin|first2=S|last3=Bälter|first3=K|last4=Adami|first4=HO|last5=Magnusson|first5=C|last6=Weiderpass|first6=E|title=Acrylamide intake and breast cancer risk in Swedish women|volume=293|issue=11|pages=1326–7|doi=10.1001/jama.293.11.1326|journal=[[JAMA: The Journal of the American Medical Association]]}}</ref><ref>[http://jifsan.umd.edu/docs/acry2004/acry_2004_dinovihoward.pdf Top Eight Foods by Acrylamide Per Portion]. p. 17. jifsan.umd.edu (2004). Retrieved on 2012-06-11.</ref> içerisinde de akrilamid bulunmuştur.
FDA 2002 yılından bu yana akrilamid seviyeleri için çeşitli gıda ürünlerini analiz etmektedir.<ref>[http://www.fda.gov/Food/FoodborneIllnessContaminants/ChemicalContaminants/ucm053549.htm Survey Data on Acrylamide in Food: Individual Food Products]. Fda.gov. Retrieved on 2012-06-11.</ref>
|
