Akrilamid: Revizyonlar arasındaki fark

. Pipeline.com. Retrieved on 2012-06-11.</ref> ile Raymond ve Weintraub<ref>[http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/130/3377/711 Raymond and Weintraub]. Sciencemag.org (1959-09-18). Retrieved on 2012-06-11.</ref> grupları bağımsız olarak [[Jel elektroforezi|poliakrilamid jel Elektroforez]]'in yüklü [[molekül]]leri ayırmak amacıyla kullanılmasına dair makale yayımlamışlardır.<ref name="Davis">{{Dergi kaynağı|year=1959|title=Acrylamide Gel as a Supporting Medium for Zone Electrophoresis|journal=Science|issue=3377|volume=130|page=711|doi=10.1126/science.130.3377.711|DOI=10.1126/science.130.3377.711|pmid=14436634|PMID=14436634}}</ref> Teknik bugün yaygın olarak kabul edilmiştir, hala [[moleküler biyoloji]] laboratuvarında yaygın bir [[Protocol (natural sciences)|protokoldür]].

Akrilamidin çoğu çeşitli polimerler üretmek için kullanılır.<ref name="ecanada">{{Web kaynağı | lastyayımcı = [[Environment Canada]] and Health Canada | author = [[Environment Canada]] and Health Canada | date = August 2009 | title = Screening Assessment for the Challenge: 2-Propenamide (Acrylamide) | url = http://www.ec.gc.ca/substances/ese/eng/challenge/batch5/batch5_79-06-1.cfm | URL = http://www.ec.gc.ca/substances/ese/eng/challenge/batch5/batch5_79-06-1.cfm | access-date = 20 June 2012 | accessdate = 20 June 2012 | arşivengelli = evet}}{{Ölü bağlantı|date=October 2013}}</ref><ref>{{cite report|author=Office of Pollution Prevention and Toxics|date=September 1994|title=Chemical Summary for Acrylamide|publisher=United States Environmental Protection Agency|format=plain text|accessdate=November 30, 2013|chapter=II. Production, Use, and Trends|url=http://www.epa.gov/chemfact/s_acryla.txt|docket=EPA 749-F-94-005a}}</ref> 1970'ler ve 1980'lerde, oransal olarak en büyük kullanıma sahip polimerler su arıtma için kullanıldı.<ref>{{Web kaynağı | date = February 14, 2003 | at = Consumption Patterns | title = Polyacrylamide | url = http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+9003-05-8 | URL = http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+9003-05-8 | access-date = November 30, 2013 | accessdate = November 30, 2013 | publisher = United States National Library of Medicine | id = CASRN: 9003-05-8 | ID = CASRN: 9003-05-8 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151016092818/http://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+9003-05-8 | arşivtarihi = 16 Ekim 2015}}</ref> Ek olarak harç, derz, çimento, kanalizasyon/atık su arıtma, pestisit formülasyonu, kozmetik, şeker üretimi, toprak erozyonu önleme, cevher işleme, gıda ambalaj, plastik ürünleri ve kağıt üretiminde bağlayıcı, yoğunlaştırıcı ve topaklaştırıcı kullanımlarını içerir.<ref name="NIOSHskin">{{Dergi kaynağı|last=Dotson|first=GS|date=April 2011|title=NIOSH skin notation (SK) profile: acrylamide [CAS No. 79-06-1].|url=https://www.cdc.gov/niosh/docs/2011-139/pdfs/2011-139.pdf|journal=DHHS (NIOSH) Publication No. 2011-139|publisher=National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)}}</ref> Poliakrilamid bazı saksı topraklarında kullanılır. Başka bir kullanım alanı da [[N-methylol acrylamide|N-metilol akrilamid]] ve [[N-butoxyacrylamide|N-butoksiakrilamid]] üretiminde kimyasal ortam olaraktır.

Akrilamid ABD devlet kurumları tarafından potansiyel mesleki kanserojen olarak kabul edilmiş ve [[Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı|Uluslararası Kanserojen Araştırmaları Ajansı]] tarafından [[List of IARC Group 2A carcinogens|Grup 2A Kanserojen]] sınıfına dahil edilmiştir. [[Occupational Safety and Health Administration|Mesleki Güvenlik ve Sağlık İdaresi]] ve [[National Institute for Occupational Safety and Health|Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü]] günlük 8 saatlik mesaide deriden maruz kalma limitini 0.03&nbsp;mg/m³ olarak belirlemiştir.<ref name="idlh">{{Web kaynağı | last = Centers for Disease Control and Prevention | authoryayımcı = Centers for Disease Control and Prevention | year = 1994 | title = Documentation for Immediately Dangerous To Life or Health Concentrations (IDLHs) - Acrylamide | url = https://www.cdc.gov/niosh/idlh/79061.html | URL = https://www.cdc.gov/niosh/idlh/79061.html | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171219152408/https://www.cdc.gov/niosh/idlh/79061.html | arşivtarihi = 19 Aralık 2017}}</ref> Hayvan modellerinde akrilamide maruz kalındığında [[böbreküstü bezleri]], [[Tiroit bezi|tiroid]], akciğer ve [[testis]]<nowiki/>lerde tümöre sebep olmuştur. Akrilamid deriden kolaylıkla emilir ve organizma boyunca dağılır. Akrilamide maruz kalındıktan sonra en fazla kan, açıkta kalmayan deri, böbrekler, karaciğer, testis, dalakta rastlanır. Akrilamid, sitokrom P-450 tarafından metabolik olarak genotoksik metabolitine aktive edilebilir; bunun akrilamidin kanserojenezinde kritik basamak olduğu düşünülmektedir. Diğer taraftan, akrilamid ve glisidamid glutatyon ile birleşip akrilamid ve izomerik glisidamid-glutatyon birleşiklerini oluşturarak detoksifiye edilebilir,<ref>{{Dergi kaynağı|date=July 2015|title=Synthesis, characterization and analysis of the acrylamide-and glycidamide-glutathione conjugates|journal=Chemico-biological interactions|volume=237|pages=38–46|doi=10.1016/j.cbi.2015.05.002|DOI=10.1016/j.cbi.2015.05.002}}</ref> daha sonra merkaptürik aside metoblize olup idrarla atılır. Akrilamidin ayrıca maruz kalan insanlarda [[Nörotoksisite|nörotoksik]] etkileri olduğu da bulunmuştur. Hayvan çalışmaları da nörotoksik etkileri kanıtlar ayrıca spermde mutasyonlar olduğunu da gösterir.

<span id="cxmwUg" tabindex="0">2014</span>&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2014</span>)<span id="cxmwUg" tabindex="0"> itibarıyla</span> beslenmeden alınan akrilamidin insanlarda kanser oluşumunu etkileyip etkilemediği bilinmemektedir. Akrilamidle beslemeye dayanan hayvan çalışmaları insanlarda geçerli olmayabilir.<ref name="xu">{{Dergi kaynağı|last=Xu|last2author1=Cui, B|author2=Cui, B|last3=Ran, R|author3=Ran, R|last4=Liu, Y|author4=Liu, Y|last5=Chen, H|author5=Chen, H|last6=Kai, G|author6=Kai, G|last7=Shi, J|author7=Shi, J|first=Y|date=Apr 5, 2014|title=Risk assessment, formation, and mitigation of dietary acrylamide: Current status and future prospects.|journal=Food and Chemical Toxicology|volume=69C|pages=1–12|doi=10.1016/j.fct.2014.03.037|DOI=10.1016/j.fct.2014.03.037|pmid=24713263|PMID=24713263}}</ref> Gıda sanayi işçileri ortalamanın iki katı akrilamide maruz kaldıklarında daha yüksek kanser oranı sergilememişlerdir.

Laboratuvar araştırmaları bazı [[Phytochemical|fitokimyasalların]] ilaca geliştirilme potansiyeli olduğunu ve akrilamidin toksisitesini hafifleteceğini göstermiştir.<ref>{{Dergi kaynağı|year=2015|title=The Potential for Plant Derivatives against Acrylamide Neurotoxicity|journal=Phytother Res|volume=29|pages=978–85|doi=10.1002/ptr.5353|DOI=10.1002/ptr.5353|pmid=25886076|PMID=25886076}}</ref>

Nisan 2002'de [[Eritre]]'li bilim kadını Eden Tareke, [[patates cipsi]], [[patates kızartması]] ve {{Dönüştürme|120|C|F}}'ye kadar ısıtılmış ekmek (ısıtma sürecinde akrilamid oluşumunun sıcaklığa bağlı olduğu gösterilmiştir)<ref name="tareke">{{Dergi kaynağı|last=Tareke E|author=Tareke E|last2=Rydberg P.|author2=Rydberg P.|last3=Karlsson|last4=Eriksson|last5=Törnqvist|first3=Patrik|first4=Sune|first5=Margareta|year=2002|title=Analysis of acrylamide, a carcinogen formed in heated foodstuffs|journal=[[J. Agric. Food Chem.]]|issue=17|volume=50|pages=4998–5006|doi=10.1021/jf020302f|DOI=10.1021/jf020302f|pmid=12166997|PMID=12166997|display-authors=2}}</ref> gibi nişastalı yiyeceklerde akrilamid olduğunu keşfetmiştir. Haşlanmış<ref>Food Standards Agency, Acrylamide: your questions answered {{Web kaynağı|title=Archived copy|archiveurlurl=https://web.archive.org/web/20120212183149/http://www.food.gov.uk/safereating/chemsafe/acrylamide_branch/acrylamide_study_faq/copy|archiveURLarchiveurl=https://web.archive.org/web/20120212183149/http://www.food.gov.uk/safereating/chemsafe/acrylamide_branch/acrylamide_study_faq/|deadurl=yes|url=http://www.food.gov.uk/safereating/chemsafe/acrylamide_branch/acrylamide_study_faq/|URL=http://www.food.gov.uk/safereating/chemsafe/acrylamide_branch/acrylamide_study_faq/|access-date=2016-02-06|accessdate=2016-02-06|archivedate=2012-02-12|deadURL=yes}} Retrieved on 2008-01-01</ref> veya ısıtılmamış gıdalarda akrilamide rastlanmamıştır.

Akrilamid  [[Arpa çayı|kavrulmuş arpa çayı]] (Japonca ''mugicha) ''içinde bulunmuştur. Bu çayda [[arpa]], sıcak suya atılmadan önce kararana kadar kavrulur. Kavurma işlemi ortaya 200–600&nbsp;mg/kg akrilamid çıkarır.<ref>{{Dergi kaynağı|last=Ono|last1=Ono|last2=Chuda|last3=Ohnishi-Kameyama|last4=Yada|last5=Ishizaka|last6=Kobayashi|last7=Yoshida|first1=H.|first=H.|first2=Y.|first3=M.|first4=H.|first5=M.|first6=H.|first7=M.|year=2003|title=Analysis of acrylamide by LC-MS/MS and GC-MS in processed Japanese foods|journal=Food Additives and Contaminants|issue=3|volume=20|pages=215–20|doi=10.1080/0265203021000060887|DOI=10.1080/0265203021000060887|pmid=12623644|PMID=12623644}}</ref> Bu miktar patates cipsi ya da diğer kızarmış patates bazlı atıştırmalıklarda bulunan >1000 mikrogram/kg akrilamidden daha azdır. Aynı çalışma içecek hazırlandıktan sonra ne kadarının sindirildiğinin belirsiz olduğunu söylemiştir. [[Rice cracker|Pirinç kraker]] ve [[tatlı patates]]<nowiki/>te akrilamid düzeyleri patatesten düşüktür. Bütün olarak pişirilen patateslerde akrilamid seviyesinin diğerlerine göre belirgin olarak düşük bulunması yemeğin hazırlanma şekli ile akrilamid seviyeleri arasında bir bağlantı olduğunu düşündürmüştür.

Akrilamid seviyesinin uzun süre ısıtılan gıdalarda arttığı görülmektedir. Ancak araştırmacılar hala akrilamidin gıdalarda nasıl oluştuğuna dair kesin mekanizmaları açıklayamamışlardır<ref>A Novel Technique for Limitation of Acrylamide Formation in Fried and Baked Corn Chips and in French Fries [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-2621.2003.tb09641.x/abstract] Retrieved on 2012-07-13</ref>, çoğunlukla [[Maillard reaksiyonu|Maillard reaksiyon]]<nowiki/>unun yan ürünü olduğu düşünülmektedir. [[Kızartma|Kızarmış]] veya [[Fırınlama|pişmiş]] gıdalarda akrilamid, [[asparajin]] ve [[indirgeyici şeker]]ler ([[fruktoz]], [[Glukoz|glikoz]], vb.) ya da 120&nbsp;°C (248&nbsp;°F)'den yukarıdaki reaktif [[Karbonil grubu|karboniller]] arasında oluşan reaksiyonda üretilmiş olabilir.<ref name="mottram">{{Dergi kaynağı|last=Mottram DS|author1=Mottram DS|last2=Wedzicha BL.|author2=Wedzicha BL.|last3=Dodson AT.|author3=Dodson AT.|year=2002|title=Acrylamide is formed in the Maillard reaction|journal=Nature|issue=6906|volume=419|pages=448–449|doi=10.1038/419448a|DOI=10.1038/419448a|pmid=12368844|PMID=12368844}}</ref><ref>''[//en.wikipedia.org/wiki/Chemistry_World Chemistry World]'', Acrylamide cancer link confirmed [http://www.rsc.org/chemistryworld/News/2007/December/05120703.asp] Retrieved on 2008-01-01</ref>

[//en.wikipedia.org/wiki/Food_and_Drug_Administration United States Food and Drug Administration] February 2004; later updated in June 2005, July 2006, and October 2006</ref> kuru erik,<ref name="ETH">{{Web kaynağı | last = Cosby, Renata | author = Cosby, Renata | date = September 20, 2007 | work = [[ETH Life]] | title = Acrylamide in dried Fruits | url = http://www.ethlife.ethz.ch/archive_articles/070920-acrylamid/index_EN.html | URL = http://www.ethlife.ethz.ch/archive_articles/070920-acrylamid/index_EN.html | access-date = 2017-05-29 | accessdate = 2017-05-29 | publisher = Swiss Federal Institute of Technology Zurich | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170810172642/http://www.ethlife.ethz.ch/archive_articles/070920-acrylamid/index_EN.html | arşivtarihi = 10 Ağustos 2017}}</ref> kurutulmuş armut, ve kahve<ref name="jama.ama-assn.org">{{Dergi kaynağı|pmid=15769965|year=2005|last1=Mucci|first1=LA|last2=Sandin|first2=S|last3=Bälter|first3=K|last4=Adami|first4=HO|last5=Magnusson|first5=C|last6=Weiderpass|first6=E|title=Acrylamide intake and breast cancer risk in Swedish women|volume=293|issue=11|pages=1326–7|doi=10.1001/jama.293.11.1326|journal=[[JAMA: The Journal of the American Medical Association]]}}</ref><ref>[http://jifsan.umd.edu/docs/acry2004/acry_2004_dinovihoward.pdf Top Eight Foods by Acrylamide Per Portion]. p. 17. jifsan.umd.edu (2004). Retrieved on 2012-06-11.</ref> içerisinde de akrilamid bulunmuştur.