Vikipedi

Türkçülük: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎top: düzeltme AWB ile
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.717 değişiklik
Değişiklik özeti yok
6. satır:
== Tarih ==
[[Rusya İmparatorluğu|Rusya]]'da yaşanan [[Rus Devrimi (1905)|1905 Devrimi]]'nden önceki günlerde [[Azerbaycan Türkleri]] ve [[Tatar]] [[aydın]]lar tarafından ortaya atılmış, 1908'de [[II. Meşrutiyet]]'in ilanından sonra [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nda geniş yankı bulmuştur. [[İttihat ve Terakki]] yönetimi içinde [[Ziya Gökalp]]'in başını çektiği Turancı görüşler egemen olmuştur. Devrik Osmanlı Komutanı [[Enver Paşa]], 1918-1922'de, karışıklık içinde olan Rusya'da [[Turan]] fikrini canlandırmaya çalışırken öldürülmüştür.
[[Dosya:5 Liras 1927.jpg|thumb|1927'de dolaşıma çıkarılan 5 LiraTürk lirası]] ▼
 
[[Türkiye'de cumhuriyetin ilanı|Cumhuriyet'in İlanıilanı]]'ndan sonra [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]] milliyetçi ve turancı konuşmalarda bulunmuş, Türkiye Cumhuriyeti banknotlarında<ref>[http://www.tcmb.gov.tr/yeniwps/banknotewcm/E1connect/14tTR/TCMB+TR/Main+Menu/Banknotlar/Cumhuriyet+Donemi+Banknotlari/Emisyon+Gruplari/1.html+Emisyon+Grubu/Emisyon2 tcmb.gov.tr]</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20070224085028/http://www.turkishbanknotes.info/pick_list.htm Türkiye Cumhuriyeti Kağıt Paraları]</ref> ve pullarında [[bozkurt]] gibi Türklüğün sembollerini kullanmıştır.<ref>[http://web.archive.org/web/20070111122819/http://www.bozkurtataturk.com/ataturk_bozkurt.htm ATATÜRK VE BOZKURT]</ref> Buna karşın, [[İsmet İnönü]]'nün başbakanlığı döneminde Turancı örgütler kapatılmış ve Turancı düşünürler baskı altında tutulmuştur. [[Nihal Atsız]]'ın önderliğindeki Turancı hareket, İnönü'nün cumhurbaşkanlığı sırasında takibata uğramış, 1944'te Turancı örgüt üyeleri tutuklanarak işkenceden geçirilmiş ve ağır ceza mahkemelerinde yargılanmıştır. Buna rağmen Turancı görüşler Türkiye'de bugün de taraftar bulmaktadır.
 
Ziya Gökalp'in bir manzumesinde kullandığı aşağıdaki beyit, Turancı düşüncenin özeti sayılır:
Satır 14 ⟶ 15:
 
=== Rusya'da Türkçülük ===
▲[[Dosya:5 Liras 1927.jpg|thumb|1927'de 5 Lira]]
Tüm Rusya Müslümanlarının ortak bir kültürel ve siyasi hareket içinde bir araya gelmesi fikri, Çarlık Rusyası'nda eğitim görmüş Tatar ve Azerbaycan aydınları arasında 20. yüzyılın ilk yıllarından itibaren taraftar buldu. Tüm Slavların birliğini savunan [[Panslavizm]] hareketine benzetme yoluyla bu harekete Pan-Türkizm adı verildi.
 
Rusya Türklerinin kültürel uyanış hareketinin öncüsü [[Kırımlı]] [[İsmail Gaspıralı]] idi. İsmail Bey'in çıkardığı ''Tercüman'' gazetesi, tüm Rusya Türklerinin kullanacağı ortak bir yazı dili oluşturmaya çalıştı. Bu dilin belkemiğini Türkiye Türkçesi oluşturacak, ancak tarihi Türk lehçelerinden de faydalanılacaktı. [[1905 Rus Devrimi]] sırasında Gasprinski, Azerbaycan'lı [[Hüseyinzade Ali Turan|Hüseyinzade Ali (Turan)]], Kazan Tatarları'ndan [[Yusuf Akçura]], Başkırt'lardan [[Zeki Velidi Togan|Zeki Velidi (Togan)]] Nijni Novgorod kentinde ''Tüm Rusya Müslümanları Kongresi'''ni topladılar (15-28 Ağustos 1905). Kongre hareketinin diğer ünlü isimleri [[Azerbaycan]]lı [[Ahmet Ağaoğlu]], Kazan'lı [[Sadri Maksudi]] (Arsal) ve Kazak [[Mustafa Çokay]]ef (Çokay) idi. 1906'da devrim hareketinin başarısızlığa uğramasından sonra bu kişilerin birçoğu Rusya dışına kaçtı. Türkiye'de [[1908 Devrimi]]'nden sonra oluşan özgürlük ortamında çoğu Türkiye'ye gelerek [[İttihat ve Terakki]] hareketi içinde yer aldılar.
 
=== SovyetlerdeSovyetler TürkçülükBirliği'nde Türkçülüğün tanımı===
Sovyetler Birliği devrinde Türkçülüğü (veya Türk Birliği, Pantürkizm, Turancılık) tanımını kendi topraklarını korumak için [[Büyük Sovyet Ansiklopedisi]]'nde Türkçülüğün tanımı şöyle geçer : "Türkçülük: Türk gerici burjuva-toprak ağalığı çekim merkezinin kendi maksadı doğrultusunda bütün Türk dilli halkları ''Türkiye hakimiyeti''ne sokmayı öngören ırkçı kavram."<ref>Sovyet Büyük Ansiklopedisi (Bol’şaya Sovetskaya Entsiklopediya), (Redred.: B.A. Bvedenskiy), Cilt. 32, Moskova, 1955.</ref>
 
=== Türkiye'de Türkçülük ===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkçülük" sayfasından alınmıştır